A(B)N

De Slappe Knieën van de Taalunie

“Nee, nee, nee, nee! Waarom moeten we leren waar we hen en hun moeten gebruiken? Daar hebben we toch helemaal niks aan! Wat maakt het nou uit of je schrijft hun hebben of hen hebben? Over een paar jaar zal het toch wel allemaal goed gekeurd zijn, dan maakt het niks meer uit. Hier, moet je zien:

1. Heb jij het boek aan ... gegeven en hebben ze het daarna ook weer netjes terug gegeven?

Dat is toch raar. Nog zoiets: je kan toch in allebei de gevallen ‘ze’ schrijven? Waarom moet je dan hen of hun gebruiken?”

Dit is een typisch voorbeeld van een fout die steeds meer wordt geaccepteerd. Schrijftaal en spreektaal beïnvloeden elkaar en dat is duidelijk te merken bij het ‘hen of hun’ probleem. In de spreektaal is het al helemaal ingeburgerd, maar in de schrijftaal wordt er alles aan gedaan om dat te voorkomen. De Taalunie begint te bezwijken onder dit soort fouten. Ze proberen voet bij stuk te houden, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. In deze uiteenzetting over het prachtige ABN (wat niet eens meer een goede benaming is) zal ik u uitleggen hoe het komt dat deze fout steeds meer wordt geaccepteerd in de Nederlandse taal door middel van het hele ABN te ontleden.

ABN is een fout

De officiële vorm van Nederlands noemen we geen Algemeen Beschaafd Nederlands meer. Het is tegenwoordig Standaardtaal of het Algemeen Nederlands(AN). Dit is sinds kort veranderd. De benaming ABN zou erop kunnen duiden dat regiolecten ‘onbeschaafd’ zijn.

  De verandering in de naam komt vooral door het gewest Holland, omdat dit het economische middelpunt is van Nederland. Hier zouden veel culturen en dus ook veel dialecten bij elkaar komen en dus het Nederlands beïnvloeden.

De Standaardtaal wordt ook beïnvloed door het Brabants, wat te beschouwen valt als een vorm van de Nederlandse taal.

Ontstaan A(B)N

Tussen de jaren 1200 en 1500 werd het Middelnederlands gevormd. Dit was gebaseerd op het Latijn. Latijn was de enige taal die alle mensen in Europa konden spreken. Eerst waren er namelijk overal verschillende ‘talen’. Vlaams en Utrechts zijn hier voorbeelden van.

Tijdens de renaissance kreeg het Nederlands een andere rol in de maatschappij.

A(B)N door de jaren heen

1900-1920

Begin 20e eeuw werd het ABN alleen gebruikt door de elite. Dit was dus een kleine groep. Zij gebruikte dit om zich te onderscheiden van het normale gepeupel. Het percentage van de bevolking die het sprak lag volgens deskundigen rond de twee à drie procent.

Vanaf de jaren 50 werd het pas gebruikt door meer mensen dan de elite.

1920-1970

Rond 1920 vinden er allerlei grote veranderingen plaats in Nederland waaronder bij de politiek. Dit zou grote gevolgen voor de Nederlandse taal hebben. In een korte periode verandert er veel in het leven van de mensen. De leerplicht bijvoorbeeld. Mensen worden ook mobieler. Buitenom de elite gaan ook andere mensen het ABN spreken. Dit gaat natuurlijk niet in een keer. Hier is meer tijd*** voor nodig.

In plaats van twee à drie procent, wordt het nu gesproken door veertig à vijftig procent.

  Het was ook meer dan een onderscheidingsmiddel geworden. Het hield voor de meeste in dat hoe meer je het sprak, des te hoger kwam je in de maatschappij. Mensen gingen van een arme arbeider naar een ambachtsman. Dit proces deed er wel generaties over om te voltooien.

1970-nu

De samenleving was nog steeds aan het veranderen. Mondigheid was een van die dingen. Mensen uitten zich meer en hielden het niet meer voor zich.

Het ABN werd ineens veel minder populair. Het aantal sprekers ervan nam niet echt af. Het was alleen zo dat de andere vijftig procent hun mond niet meer hielden. Het was overal te horen. Op scholen bijvoorbeeld. Onze taal veranderde dus niet veel maar dat wat de andere spraken, veranderde wel.

  De taal van de arbeiders veranderde. Veel beroepen zijn qua taalgebruik veel veranderd, op een goede manier. Alleen was er een groep die eigenlijk helemaal niet vooruit ging, achteruit zelfs. De mensen die het ons moeten leren zijn achteruit gegaan. Maar de meeste van de leerlingen komen desondanks toch wel goed terecht.

Hen en hun

Hen en hun. Een van de meest voorkomende fouten in onze taal. Wanneer gebruik je nou wat? Nou, dat probleem valt eigenlijk wel mee. Hun is de derde naamval en hen de vierde. Hun is meewerkend voorwerp en hen lijdend voorwerp. Als je dit zo leest lijkt het allemaal heel makkelijk, maar dat is niet zo. In praktijk ligt het heel anders. Het gevaar van ons taalgevoel ligt op de loer. We hebben de neiging om spreektaal en schrijftaal door elkaar te halen, maar onder het kopje Schrijftaal en spreektaal zal ik dit verder uitleggen.

Schrijftaal en spreektaal

Schrijftaal en spreektaal zijn twee verschillende talen die veel met elkaar te maken hebben. Ze beïnvloeden elkaar heel veel omdat een taal altijd bestaat uit deze twee. Ze kunnen eigenlijk niet met en zonder elkaar. Veel fouten in het Nederlandse worden hierdoor veroorzaakt. De hen of hun fout is hier een mooi voorbeeld van. Doordat zinnen zoals ‘hun hebben’ steeds meer ingeburgerd raken in de spreektaal, worden deze fouten steeds vaker gemaakt. De schrijftaal heeft dus te lijden onder het verloederen van de spreektaal.

De Taalunie

De Taalunie probeert met man en macht dit fenomeen te voorkomen. Helaas is een taal een levend iets. Je kunt zoveel proberen als je wilt om het te voorkomen, maar het is haast onmogelijk om het echt voor elkaar te krijgen.

  De Taalunie begint ook langzamerhand te bezwijken onder alle druk. De fout wordt zo vaak en door zo veel mensen gemaakt dat het praktisch onmogelijk is om het iedereen af te leren. En het feit dat de Taalunie al zwakke knieën had, maakt de zaak ook niet veel beter.