Rontgenstraling

Ik houd mijn spreekbeurt over Rontgen.

Tas laten zien en vragen: wie weet er wat er in deze tas zit?

Op Schiphol kan men zien wat er in deze tas zit, zonder dat men de tas open maakt.
Hoe? Met Röntgenstralen. (Foto tas 1)

Waarom houd ik een spreekbeurt over röntgen?
Mijn moeder werkt op de röntgenafdeling van het CWZ en het leek mij wel leuk iets meer te weten over Röntgen en om dat jullie te vertellen.

Wie heeft Röntgenstraling ontdekt?

Degene die röntgenstralen ontdekt heeft was Wilhelm Conrad Röntgen. (Foto 2)
Ik zal jullie nu wat over zijn leven vertellen.
Hij werd in Duitsland geboren.
Op jonge leeftijd verhuist hij naar Apeldoorn. Toen hij 20 was ging hij studeren in Zurich in Zwitserland.

Op 8 november 1895 was hij aan het experimenteren met stroom. (foto 3)
Zo was hij ook bezig met het laten lopen van een sterke stroom door een buis.
Eerst dacht hij dat hij bezig was met een mislukte proef. Hij gooide een zwarte doek over de buis en wilde er mee stoppen.
Maar toen gebeurde er iets vreemds. In de kamer waar hij bezig was met zijn proefjes, stond een plaat waarop een laag zat dat licht geeft wanneer er op geschenen werd.
Op dat moment werd er niet op geschenen maar de plaat gaf wel licht.
De stralen moesten dus wel uit de buis komen die hij gebruikte voor zijn proefjes.
Toen hij zijn hand tussen de buis en de plaat deed, verwachtte hij dat er een schaduw te zien zou zijn. Net zo als je dat bij gewoon licht hebt.
Maar dit gebeurde niet. In plaats van een schaduw van zijn hand, zag hij de botjes die in zijn hand zaten. Hierdoor wist hij dat er uit zijn buis een straling kwam die dwars door je heen kon stralen. Hij noemde die stralen X-stralen.
Daarna maakte hij een foto van de hand van zijn vrouw. (Foto 4)
In 1901 werden in Stockholm voor het eerst de Nobelprijzen uitgereikt.
Röntgen is de eerste natuurkundige die deze prijs kreeg, zo belangrijk was zijn uitvinding geweest. In 1923 stierf Röntgen in München.

Wat zijn röntgenstralen?

Röntgenstralen zijn stralen die door alles heen gaan behalve door lood.
Door de ene stof gaar ze makkelijker dan door de andere, door je vel bijvoorbeeld gaan röntgenstralen makkelijker dan door je botten.
Hoe werkt dat bij een röntgenfoto?
De röntgenstraling gaat door het lichaam heen en komt op een film. (Film laten zien 5)

Net als bij een fotorolletje wordt de film zwart als er licht of straling op komt.
Daar waar veel straling komt wordt de film zwarter dan daar waar minder straling op komt.

De botten in het lichaam houden de straling behoorlijk tegen. Daar komt dus minder straling op de film en wordt de film wit. (Foto 6A)

In de longen gaat de straling heel gemakkelijk door de lucht die daar in zit. Hier wordt de film zwart. (FOTO 6B)

De buik houdt de straling beter tegen dan de lucht in de longen, maar slechter dan de botten. De buik wordt daarom grijs op een röntgenfoto. (Foto 6C)

Dus botten worden wit, longen worden zwart en de buik wordt grijs.

Waar wordt röntgenstraling voor gebruikt?

Zoals jullie misschien wel weten worden op Schiphol alle koffers onderzocht met röntgenapparatuur. Op een beeldscherm kun je zien wat er in de koffers zit.
Je kijkt er doorheen met de röntgenstralen. Metalen voorwerpen als pistolen,
geweren, of bommen, vallen direct op. (Foto 7)

Ook voor ander dingen kun je röntgenstraling gebruiken.
Als er pijpleidingen aan elkaar gelast moeten worden, dan
mogen deze natuurlijk niet lekken. Met röntgenstralen kun je lekken opsporen, want die laat gaatjes heel snel zien.

Röntgen in het Ziekenhuis

Als je je goed gestoten hebt, of je hebt een ongeluk gehad, dan kan de dokter
niet altijd zien of je iets gebroken hebt. Op een röntgenfoto kun je dat heel goed zien. ( Foto onderbeen 8 + pols 8 A)
Als je een bot gebroken hebt, is het belangrijk dat dit weer goed aan elkaar gaat groeien. Je krijgt gips of je wordt geopereerd en daarna wordt er weer een foto gemaakt, om te kijken of de botten goed op elkaar staan. (Foto 8 B)

Op de foto wordt een R voor Rechts en een L voor Links gebruikt.
Je kunt een röntgenfoto van twee kanten bekijken.
Als je een foto omdraait wordt een linkerhand ineens een rechterhand. (Foto van hand 8 C + letters laten zien)

Maak je een foto van een linkerhand dan leg er de letter L bij, anders een R.

Is Röntgenstraling gevaarlijk?

Ja, röntgenstraling is gevaarlijk,als je teveel röntgenstraling krijgt kun je kanker krijgen, net zoals bij de zon. Maar rontgenstralen zijn ook nodig om ziektes te onderzoeken.

De mensen die met rontgenstraling werken beschermen zich goed tegen de straling, ze dragen loden schorten, en ze gaan zo ver mogelijk van de röntgenbuis weg staan, meestal achter een doorzichtig scherm waar lood in zit.
(Loodschort laten zien.)

Contrastmiddel

Het lichaam heeft veel delen die we gewoon niet op een röntgenfoto kunnen zien. De buik wordt grijs op een foto. De maag, de darmen, de nieren en de blaas zijn ook grijs. Je kunt ze niet goed zien op een gewone rontgenfoto.
Om deze lichaamsdelen wel zichtbaar te maken moet er een contrastmiddel gebruikt worden. Een contrastmiddel is een middel dat er voor zorgt dat de straling moeilijker door dat gedeelte van het lichaam gaat waar het contrastmiddel in zit, en je daardoor dat deel wel ziet.
Bij maagfoto’s moet je een bekertje pap drinken. Pap laten zien +foto 9 en 9A

Deze pap houdt de straling meer tegen en wordt hierdoor wit op de foto.
Bij foto’s van de dikke darm krijg je een slangetje in je billen waar dan pap in gespoten wordt. (Slangetje en foto 10)
Ook de nieren kun je zichtbaar maken met contrastmiddel. (FOTO 11)
Als je foto’s wilt maken van bloedvaten, dan is het nodig om een slangetje in het bloedvat te stoppen.
Het slangetje wordt dan soms wel een meter naar binnen geschoven. Door dat slangetje wordt dan contrastmiddel gespoten. (Foto 11A)

De Toekomst van de Röntgen

De verwachtingen voor de toekomst zijn dat er steeds meer met computers gewerkt gaat worden.
Nu is het in het Canisius al zo dat Röntgenfoto’s niet meer op een film komen maar dat ze via een computer naar de dokter gestuurd worden, net zoals met internet en E-mail.
Dus je bekijkt foto’s niet meer met een lichtkast zoals ik ze aan jullie laat zien,
maar op een monitor.

Zelfs een dokter uit een ander land kan dan via Internet de foto’s bekijken.

Ik wil jullie nog een paar foto’s laten zien.
Foto’s laten zien.

Ik hoop dat jullie nu een beetje meer van röntgen afweten.

Heeft er nog iemand iets te vragen?