Vasalis

Biografie Vasalis een een pseudeoniem voor Margaretha Leenmans. Zij was erg publicatieschuw, daarom had ze een schuilnaam. Ze gaf in haar leven slechts een maal een interview, mede daardoor is er verder vrij weinig bekend over haar leven. Ze werd op 13 februari 1909 in Den Haag geboren, en groeide op aan de rand van Scheveningen. Ze deed gymnasium, en ging daarna medicijnen in leiden studeren, vervolgens deed ze nog eens vier jaar antropologie. Ze specialiseerde zich in psychiatrie en neurologie. In 1937 ging ze negen maanden naar Zuid-Afrika. Terug in Amsterdam ging ze werken als arts, en ontmoette ze daar in 1939 haar man. Toen haar man benoemd werd tot hoogleraar in de psychiatrie in Groningen, gingen ze in Roden wonen. Vasalis ging toen als kinderpsychiater in Assen werken. In 1940 debuteerde Vasalis met de novelle “onweer”. Ook verscheen in 1940 haar eerste bundel, Parken en woestijnen. Waarin haar bekendste gedichten: Tijd en Afsluitdijk stonden. De bundel deed het heel erg goed, binnen een jar waren er meer dan 10.000 exemplaren verkocht. Hiermee won zij in 1941 een prijs, de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs. Na de oorlog, in 1947 verscheen haar tweede bundel, “de vogel phoenix”. Haar derde bundel “vergezichten en gezichten” verscheen in 1954. Ook deze boekjes resulteerden in een voor poëzie groot aantal herdrukken. Ook met deze derde bundel viel Vasalis weer in de prijzen, in 1957 ontving zij de poëzieprijs van de Gemeente Amsterdam, en in 1963 de Culturele prijs van de gemeente Groningen. In 1966 op voor Gerard Reve als getuige in zijn 'Ezelsproces'. Voor de rechtbank verklaarde Vasalis over Reve: "Voor hem zijn God, Dood, Liefde een onontkoombare werkelijkheid waarbuiten hij nóch leven nóch sterven kan. En hiervan getuigt hij op een persoonlijke manier." Vasalis had Reve in de periode daarvoor bijgestaan in zijn strijd tegen de drank. Na haar derde bundel publiceerde Vasalis bijna niets meer, maar haar hele oeuvre werd nog wel bekroond, in 1974 met de Constantijn Huygensprijs en in 1983 met de P.C. Hooftprijs. Men dacht dat vasalis gestopt was met dichten, maar dat was absoluut niet waar. Enkele jaren voor haar dood besloot Vasalis opnieuw een bundel samen te stellen. Maar ze overleed in 1998, voordat de bundel af was. Haar kinderen hebben toen de bundel afgemaakt, deze bundel heeft de titel de oude kustlijn, en verscheen in 2002. In 1999 heeft men besloten een monument op te richten voor Vasalis, dit moment staat in Roden, de plaats waar Vasalis tot haar dood gewoond heeft. Thematiek
De eerste dichtbundel van Vasalis verscheen in 1940 en heet Parken en Woestijnen. De titel verwijst naar de vele tegenstellingen in Vasalis’poezie. De parken van de orde worden gesteld tegenover de woestijnen van de chaos. In veel gedichten zoals ‘De idioot in het bad’, ‘Afsluitdijk’ of ‘Het ezeltje’ worden tegenstellingen verwoord: orde en chaos, tijd en eeuwigheid, gebondenheid en vrijheid of realiteit en droom. Deze thematiek wordt als algemeen menselijke problematiek gepresenteerd, bijvoorbeeld de innerlijke verscheurdheid van de mens. In 1947 verschijnt de bundel De vogel Phoenix. Deze bundel is opgedragen aan haar jonggestorven zoon Dicky. Aan het begin van de bundel staat de geboorte- en overlijdensdatum van Dicky. De phoenix staat symbool voor haar kind en de dichterlijke inspiratie. Liefde, verdriet en dichterlijke inspiratie zijn dan ook de belangrijkste thema’s van deze bundel. Er wordt ook filosofisch gekeken op de ‘groote waarheden van het leven’. In Vergezichten en gezichten uit 1954 komt het menselijk tekort en de onmacht van de taal naar voren. Over de onmacht van de taal schrijft ze: ‘Ik roep je en je komt maar niet!/ Want woorden woorden woorden toovren niet.’ In deze bundel wordt ook steeds duidelijker dat de aardse verschijnselen meer laten zien dan alleen zichzelf. Ze zijn symbool voor het eeuwige. Het hoofdthema blijft de verbroken eenheid van de dingen. Er wordt gezocht naar harmonie en samenhang in de chaotische werkelijkheid en getracht om de eenheid te herstellen door het leggen van verbanden. Om deze reden wordt Vasalis’ poëzie gekenmerkt als neosymbolistisch. Symbolisme betekent de kunstrichting die symboliek boven vorm stelt. In de drie belangrijkste bundels van Vasalis zijn ook nog wat kleinere thema’s te vinden. Ze schreef bijvoorbeeld relatief veel gedichten over de herfst en de zee.