(Zand) mandala

Onze deelvragen zijn:
• Wat houd een mandala in?
• Waarvoor wordt de mandala nu gebruikt?
• Natuur en mandala gaat dat samen?
• Wat maakt een zandmandala anders dan een gewone mandala?
• Wat houden de kleuren van de mandala in?

Onze hoofdvraag is:
• Wat is de geschiedenis van de mandala?

1) Wat is een mandala?
Mandala betekent letterlijk magische cirkel. Het woord stamt uit het Sanskriet. Sanskriet is een oude Indiase taal. Een mandala is een cirkelvormige, symmetrische afbeelding met daarin andere symmetrische afbeeldingen, maar het is veel meer dan dat. De mandala is een symbool en een symbool verwijst naar een verborgen inhoud die men niet meteen herkent. De cirkel heeft geen begin en geen einde. Het is een symbool voor heelheid en oneindigheid. Daardoor kan een mandala een middel zijn om de kennis over te dragen, ook al ben je daar niet bewust van. Je kunt nieuwe dingen over je zelf leren door de verborgen symboliek rondom de mandala te leren lezen.

Een mandala is ook gewoon mooi om te zien of te maken. Vooral het maken van een mandala werkt ongeveer het zelfde als meditatie. Je kunt een mandala zien als een plattegrond van ons menselijk bewustzijn. Daarom wordt het tekenen van mandala’s vaak als therapie voorgeschreven.


2) Waarvoor wordt de mandala nu gebruikt?
Het maken van een mandala kun je gebruiken als spiegel voor jezelf. In de jaren ’20 werd de mandala door de psychiater Carl Jung in Europa geïntroduceerd. Door zijn interesse in de Indiase filosofie kwam hij in aanraking met een speciaal soort tekeningen die gemaakt werden binnen een cirkel. Hij ging ze zelf ook maken. En een tijd later gebruikte hij deze manier van tekenen ook in zijn praktijk. Het bleek dat onverwerkte ervaringen en onderdrukte emoties aan het papier werden toevertrouwd. Inmiddels gebruiken veel psychiaters, psychologen en pedagogen deze manier van tekenen.

Veel hoogbegaafde volwassenen en kinderen zijn soms erg van zichzelf vervreemd dat er voor hun eigen gevoel en hun eigen identiteit geen plaats meer is. Ze worden dan weggestopt. Hoogbegaafden kunnen vaak niet precies aan een therapeut vertellen wat hen mankeert. Een tekening ontstaat uit het onderbewuste en is dus niet te manipuleren. Er bestaan geen goede of foute tekeningen. De tekentherapeut vertaalt de informatie die de tekening geeft door aan de cliënt en wordt zich bewust van zijn verborgen problemen. Het is dus niet belangrijk of je goed of slecht kan tekenen. Iedere tekening biedt de therapeut een mogelijkheid om te helpen.

3)Natuur en mandala gaat dat samen?
Ja, dat gaat samen. Wij mensen zijn niet de enige die mandala’s maken. In de natuur komt de mandala ook heel vaak voor. Bloemen zijn hiervan een duidelijk voorbeeld. In het hart van de bloem bevinden zich de stampers met daar omheen de bladeren gerangschikt. Andere natuurlijke mandala’s zijn: spinnenwebben, slakkenhuizen, vogelnestjes, ijskristallen, wervelwinden, onze hersenen, de kosmos, de planeten, atomen etc.

We eten ook regelmatig een mandala. Snij bijvoorbeeld een kiwi of een sinaasappel door over de korte zijde en je ziet het principe van de mandala. Ook zien we de mandala terug in bijvoorbeeld: het wiel, het kompas, de paraplu, de draaimolen, in serviesgoed, salades, taarten, ringen, verkeersborden etc.

4) Wat maakt een zandmandala anders dan een gewone mandala?
Het meest bekent zijn de boeddhistische mandala’s uit Tibet en India. Daar is de mandala niet alleen belangrijk als middel van concentreren bij het mediteren. Het wordt ook gebruikt bij de inwijding van Boeddhistische monniken. Meestal worden ze door Boeddhisten met gekleurd zand gemaakt. Een zandmandala is een symbolische weergave, gemaakt van gekleurd zand, van een zuivere wereld waarin iedereen gelukkig is en geen lijden ondergaat. Het is de omgeving die een Boeddha, een volledig wezen, ervaart. Met uiterste precisie brengen de monniken een stroom gekleurde zandkorreltjes via een metalen buisje op de juiste plaats in de mandala. Daar zijn ze dagenlang, onafgebroken geconcentreerd mee bezig. Mond en neuskapjes moeten verhinderen dat het zand van zijn plaats wordt geblazen en het patroon van de mandala verstoord. Deze zandmandala’s worden al eeuwen lang volgens vaststaande regels gemaakt en is een actieve vorm van meditatie. Als de mandala klaar is wordt hij ritueel teruggegeven aan de aarde door het zand in een stromende rivier te gooien. Hiermee probeert met de waterwezens gunstig te stemmen. De waterwezens die naga’s worden genoemd, kunnen bijvoorbeeld zorgen dat er regen op de juiste tijden valt, zodat er goede oogsten zullen zijn en welvaart. Ook is het maken van de zandmandala een oefening in onthechting. Het gaat om de weg die je volgt en niet om het eind resultaat.

Een zandmandala drukt heilzame, positieve dingen uit en staat geheel in het teken van het welzijn van iedereen, ongeacht cultuur, leefwijze of religie. Hierdoor gelooft met in het Tibetaans Boeddhisme dat het kijken naar een zandmandala ook een positieve invloed heeft op de toeschouwers en niet alleen voor de monniken die de mandala maken. Er wordt gezegd dat het gezegende zand zoveel kracht heeft dat wanneer het op de kruin wordt gelegd van iemand die net is overleden, deze persoon alleen daardoor al een gunstige wedergeboorte krijgt.


De monniken van ‘Ganden Jangtse’ hebben de positieve kracht van de zandmandala’s zelf ondervonden. Op de plaats waar hun klooster staat, in Mundgod in Zuid-India, was het lange tijd erg moeilijk om goede oogsten te krijgen. De regen viel precies op de verkeerde tijden. Nadat ze een aantal zandmandala’s hadden gemaakt en het gezegende zand aan de waterwezens hadden geofferd, kwam er weer tijdige regen en ging het een stuk beter met de gewassen.

5) Wat houden de kleuren van de mandala in?
Elke kleur heeft een speciale betekenis. Een tekentherapeut kan dus zien hoe jij je voelt door middel van de kleuren die je gebruikt.

We zullen nu wat betekenissen van kleuren laten zien, Er zijn drie primaire kleuren:
Rood betekend lichaam
Blauw betekent ziel
Geel betekent geest

Rood = energie, levenskracht, macht
Oranje = geestdrift, enthousiasme, vrolijkheid, gevoel
Geel = wijsheid, helderheid, verstand, logica
Groen = natuur, vruchtbaarheid, rust, hoop, liefde
Blauw = ruimtegevend, zuiverend, de ziel, intelligentie
Indigo = meditatie, ervaring, doelstelling, wijsheid
Violet = spiritueel, godsdienst, onderscheidingsvermogen
Roze: verzachtend, genezend, liefde schenken
Wit = het licht, reinheid, onschuld
Grijs = schemering, mist, neutraliteit

Zwart = de dood, verandering, afschermen, verstoppen
Bruin = concentratie, isolement, traditie, verborgen geheimen
Goud = het liefhebbende hart, het bewuste leven
Zilver = de gevoelswereld, de maan, droomwereld
Infrarood = herinnering, warmte, duisternis
Geelgroen = opgewektheid, luchtigheid, vrijheid
Turkoois = afstand, scherpte, koelheid, nuchterheid

Wat is de geschiedenis van de mandala?
In de oorspronkelijke vorm van de mandala zoals toegepast is in het Hindoeïsme en Boeddhisme bestaat de mandala uit magische diagrammen waar binnen afbeeldingen van Goden en symbolen voorkomen. Deze mandala’s dienen als hulpmiddel om te mediteren. Hierdoor kan inzicht verkregen worden in bepaalde wijsheden. De mandala kwam niet alleen als afbeelding voor maar werd ook als basis voor de architectuur gebruikt. Bijvoorbeeld voor de grondvorm van een Tibetaans klooster. Op deze wijze werd de geest via de afbeelding verbonden met kosmische inzichten en het lichaam door het binnengaan van de gebouwen. Elke vorm van de mandala biedt via de symbolen zijn eigen inzicht aan en draagt zijn energie uit.

De mandala werd binnen het christendom gebruikt om de kathedralen ermee mooi te maken. Bijvoorbeeld bij de Notre Dame in Parijs, het labyrint van Chartres. Boven het altaar is ook een roostervenster dat op de langste dag, als de zon erdoor heen schijnt precies op het midden van het labyrint verschijnt. In de Keltische afbeeldingen komen vooral het vlechten en knopen binnen de cirkel tevoorschijn. Ook zijn er Islamitische mandala’s met hun gekleurde en geometrische patronen en in een aantal Indiaanse culturen wordt nog steeds gebruikt gemaakt van de helende kracht, het medicijnwiel. Het medicijnenwiel is een cirkel met de 4 windrichtingen die met elkaar verbonden zijn door een kruis in het midden van de cirkel. Binnen de westerse cultuur heeft professor Carl Jung een belangrijke rol gespeeld, zoals net ook al is verteld.