Ziektes aan boord van schepen in de tijd van columbus

Ziektes aan boord
Inhoud: 1: Hoe ging het er aan toe op de verre reizen? 2: Waardoor werden de ziektes veroorzaakt? 3: Welke ziektes waren er? 4: Hoe ging men met de zieken om? Hoe ging het eraan toe op de verre reizen? De reizen die de mensen ondernamen duurden vaak lang, gemiddeld zo’n 8 maanden. De omstandigheden op de schepen waren niet echt goed en er moest hard gewerkt worden. Voor de lange reis was het niet mogelijk genoeg voedsel op te slaan dat ook vers bleef. Proviand bedierf heel snel; tot eind 19e eeuw is zout vrijwel het enige bekende middel om eten een bepaalde tijd goed te houden. Toen ze daar achter kwamen maakte de VOC tussenstops (factory) om vers voedsel en drinkwater te halen maar de landen waar ze die tusenstops maakten, hadden vaak ook niet genoeg vers voedsel, dus moesten ze iets doen. Daarom hebben ze Kaap de Goede Hoop ingericht als opslagplaats voor vers voedsel voor de VOC. Hier volgt de beschrijving van een dag op een schip : “Om 11 uur s’morgens spreidde een matroos een laken uit en legde er wat scheepsbeschuit en runderbeen op (dit zat aan het eind van de reis vol maden). Soms waren er ook bonen, ge-droogd vlees of vis en een beetje wijn. De hele bemanning zei ‘Amen’, vloog op het laken af en verslond het voedsel.’Het leek wel een mierenhoop... de mensen om je heen boerden, ze gaven over of lieten winden, of leegden hun darmen terwijl je zat te ontbijten.” s’Middags was het rustig. De mannen deden het gebruikelijke onderhoud, vertelden elkaar wat verhalen en zochten de luizen in hun kleren en haar. s’Nachts sliep de bemanning vaak op het dek terwijl de officieren in een echt bed lagen! Waardoor werden de ziektes veroorzaakt? De ziektes werden vooral veroorzaakt door het slechte eten en drinken aan boord van het schip op een reis. Om toch vers voedsel te kunnen eten, namen de mensen levende planten en dieren mee, die vaak, voordat ze gegeten zouden worden, werden geplukt of geslacht. Het lijkt slim maar het is niet zo zinnig want er was niet veel plaats voor een tuintje of dieren op het schip. Ook werd veel voedsel gedroogd zoals appels, pruimen en kabeljauw (ook wel stokvis genoemd). Dit is wel handig want dan kan je het langer bewaren maar er zitten geen vitaminen meer in. Dus als je al lange tijd op reis was had je nauwelijks vers voedsel en schoon drinkwater meer en het goede eten dat er nog was werd gegeten door de officieren. Daardoor moesten de matrozen op zo’n schip voedsel met maden eten en ze moesten drinken met hun tanden op elkaar zodat ze geen wormen binnen kregen. Water werd al snel ondrinkbaar door een walgelijke smaak. De mannen dronken daarom veel wijn (2 liter per dag), waardoor ook muiterij ontstond. Ook aten ze niet veel want ze kregen met z’n zessen één bak voedsel en moesten vechten voor hun portie. Bemanningsleden stierven ook door gebrek aan vitamine C (hierdoor kreeg men scheurbuik) De schot James Lind ontdekte dat citroensap hielp tegen scheurbuik; daarom waren er officie-ren die de bemanning dagelijks een portie citroenlimonade in poedervorm gaven maar meestal waren de vitaminen tijdens het droogproces al verloren gegaan. De hygiene op een schip was ook niet alles; De matrozen deden hun behoeftes gewoon op het dek of ergens anders waar ze wilden. Sommige mensen denken dat door de stank die er dan was er ook veel mensen ziek zijn geworden. Niet iedereen stierf alleen omdat hij ziek was maar ook door honger en doordat ze gek werden (psychose – hallucinaties). Door de angst die sommige mensen hadden wilden ze niet langer aan boord van het schip leven en werden helemaal gek. Dan was het wel eens het geval dat de mensen zelfmoord pleegden.
Welke ziektes waren er? De scheepslui kwamen vaak om door ziektes zoals: scheurbuik, gele koorts, tyfus en malaria. Vroeger gingen mensen vaak dood als ze een van deze ziektes hadden. Scheurbuik: Deze ziekte kwam het meest voor aan boord van een schip. Scheurbuik wordt veroorzaakt door een ernstig langdurig tekort aan vitamine C dat kwam doordat ze aan boord van een schip geen vitaminerijk maar bedorven voedsel hadden. De belangrijkste kenmerken van scheurbuik zijn: zwakte, bloedarmoede, pijnlijk tandvlees, onderhuidse bloedingen, botverdunning en slecht genezen van wonden. Gele koorts: gele koorts is een virus infectie die door steek- muggen wordt overgebracht. Het komt voor bij mensen en dieren in tropische streken. De steekmug brengt het virus van een ziek iemand over op een gezond iemand. Gele koorts is een zeer ernstige, in vele gevallen dodelijke ziekte, voornamelijk gekenmerkt door koorts en geelzucht. Een dag of drie na de infectie wordt de patient plotseling ziek. De koorts is de volgen-de dag vaak verdwenen en komt de dag daarna, samen met de geelzucht, misselijkheid en braken terug. Tyfus: tyfus wordt door de salmonellatyphi bacillen veroor-zaakt. Je kan alleen besmet worden door de ontlasting van een bacillendrager, water, voedsel of direct contact. Nadat je besmet bent kan het 10 tot 14 dagen maar soms ook enkele maanden voor je ziek wordt. De belangrijkste kenmerken van tyfus zijn: koorts en erwtensoep achtige diarree . Na ongeveer 2 weken is de
temperatuur hoog en blijft dan 2 weken hoog daarna zijn er grotere dagschommelingen Ook ontstaan er in de eerste en de tweede week enkele rode, wegdrukdare vlekjes. In de derde week treden soms bloedingen op in het darmstelsel, die vaak met een snelle temperatuurdaling samen gaan. Malaria: Malaria is een infectie ziekte die wordt veroorzaakt door malariaparasieten die na een muggenbeet in het lichaam komen; deze parasieten vermenigvuldigen zich eerst in de lever waarna ze naar de rode bloedcellen gaan. De kenmerken van malaria: koude rillingen en koorts. Hoe ging men met de zieken om? Op de schepen was een chirurgijn aan boord om de zieke mensen te genezen. Eerst nam deze man zijn eigen medicijnenkistje mee maar later kreeg hij er een van de VOC. Later werd voor de vulling van het kistje door de VOC een apotheek opgericht. Eigenlijk mag een chirurgijn alleen verbinden maar omdat hij de enige op het schip was die dat kon, moest hij ook zieken genezen. Een belangrijk deel van het werk van een chirurgijn was het amputeren van lichaamsdelen. Hiervoor gebruikte hij een zaag en als verdoving werd de patient bewusteloos geslagen. Besmetelijke ziektes kwamen ook vaak voor en omdat de beman-ning zo dicht op elkaar zat konden die ziektes zich makkelijk verspreiden; daardoor werden er nog meer mensen ziek. Het is ook zo dat aan ziektes meer mensen stierven dan aan oorlogen. Als het schip langs Kaap de Goede Hoop kwam om eten in te slaan werden de hele ernstige zieken daar soms achtergelaten. Als de zieken aan boord van een schip omkwamen werden zij niet aan boord gehouden tot ze aan land waren maar werden ze zo snel mogelijk over boord gegooid omdat ze misschien de ziektes nog overbrachten. Ze kregen dan wel een soort begrafenis eerst werd er iets uit de bijbel voorgelezen en dan ging het van “1, 2, 3 in godsnaam”, en dan werd de dode overboord gegooid. Dit was onze spreekbeurt!