Treinkapingen door de molukkers

De spreekbeurt

Ik ga mijn spreekbeurt houden over de treinkapingen in de jaren ’70.
De kapingen zijn gepleegd door de Vrije Zuid Molukse jongeren. Een directe aanleiding is het onafhankelijk worden van Suriname in ’75. Molukse jongeren zijn verbijsterd als ze koningin Juliana horen zeggen’ieder volk heeft recht op zijn vrijheid’. In 1950 werd Ambon onafhankelijk verklaard. Ze waren vrij van de RMS (Republik Maluku Selatan) Daardoor trekken ongeveer 4000 KNIL-militairen (Koninklijk Nederlands Indisch Leger) en hun gezinnen naar Nederland om daar tijdelijk te verblijven. Ze moesten van de Nederlandse regering komen omdat ze ook in het Nederlandse leger moesten vechten. Maar eigenlijk wilden ze dat niet. Ze wilde liever in Indonesië blijven. En wilde ze ook onafhankelijk worden van Nederland.
Midden jaren zeventig wordt de sfeer grimmiger. De economische positie van veel Molukkers is slecht. De werkloosheid is hoog. Er zijn radicale jongeren die toenadering zoeken tot andere bewegingen als de Palestijnse PLO. Anderen gaan in het buitenland een guerrilla opleiding volgen. In 1975 proberen Molukse jongeren het Eurovisie programma ’Spel zonder grenzen’ in de war te sturen. Ze willen bereiken dat de Molukse zaak in Europa onder de aandacht komt.

De eerste kaping

Op 2 december 1975 is de eerste treinkaping bij het dorp Wijster gepleegd. De zeven kapers willen dat een bus hen naar Schiphol brengt en dat daar een vliegtuig staat om weg te vliegen. Dat moet binnen twee uur gebeuren anders “knallen”ze iemand dood. Er wordt gezegd dat er een bus klaarstaat. Maar de kapers weten niet dat hij later weer weg gehaald wordt. Later bleek dat de machinist al gelijk neer geschoten was. Dan wordt de hulp van Molukse tussenpersonen in gezet om te voorkomen dat het derde slachtoffer wordt neergeschoten. Onder andere de heer Pessireron. Maar het derde slachtoffer wordt uiteindelijk toch neergeschoten.
Ze krijgen wel eten en drinken maar er is geen verwarming terwijl het vriest. Door dat ze samen eten groeit er een saamhorigheid tussen de kapers en de gegijzelde dat voorkomt dat er nog meer mensen worden neergeschoten. Omdat er niet aan de eisen wordt voldaan bezetten andere Molukkers het Indonesische consulaat in Amsterdam om de treinkapers te steunen. Na dertien dagen worden de gegijzelde uit de trein vrij gelaten. Weer zeven dagen later laten ze ook de gijzelaars uit Amsterdam vrij.
De tweede kaping
Op 23 mei 1977 besluit een groep van negen Molukse jongeren dat het tijd is voor een nieuwe treinkaping, dan trekt een van hen, Junus Ririmasse, aan de noodrem bij het kleine dorpje De Punt (Drenthe). Veertig reizigers, de machinist en de conducteur mochten vertrekken, de overige 45 passagiers worden gegijzeld. De treinkapers worden gesteund door een groep van vier Molukse jongeren die gelijktijdig de lagere school in Bovensmilde bezetten en daarbij 105 kinderen en vijf leraren gijzelen. Ze hebben de school gegijzeld omdat ze niet tevreden zijn met de afloop van de kaping in Wijster en de beloften die de Nederlandse overheid had gemaakt werden in hun ogen niet waar gemaakt. Na vier dagen hebben ze twintig kinderen vrijgelaten omdat zij ziek werden.
Jarenlang heeft men de overheid verdacht dat zij een virus in de school hebben laten binnen dringen. Het bleek een virus te zijn dat hersenvliesontsteking kon veroorzaken. De andere kinderen werden ook al eerder vrij gelaten maar de leraren bleven tot het einde gegijzeld.

De regering was het niet eens over de aanpak. Ze wisten niet hoe ze de kaping konden beëindigen. Minister van Justitie Van Agt was voor een harde aanpak: "Ze konden niet garanderen dat er geen doden zouden vallen.” En Premier Den Uyl wilde tot het laatst doorpraten. Maar uiteindelijk werd toch gekozen voor militaire actie. Op zaterdag 11 juni maakte de Nederlandse overheid een snel en hard einde aan de treinkaping bij De Punt en de gijzeling in de school in Bovensmilde door 15.000 kogels op de trein af te vuren. Daarbij kwamen twee gegijzelde en zes kapers om het leven, ruim vijftig gegijzelde kwamen ongedeerd uit de trein. Er zijn zo weinig gegijzelde omgekomen doordat de militairen met afluisterapparatuur en warmtefotografie tot vlak voor de aanval precies konden weten waar de kapers zitten. Junus Ririmasse heeft het overleefd met dertien kogels in zijn lijf.
In september ’77, na de kaping, is er een razzia in een wijk in Assen. Onder dekking van pantservoertuigen rukt de marechaussee de Molukse wijk in. Bewoners worden onder schot gehouden. Uit een latere enquête onder de bewoners blijkt dat de politie heel gericht heeft gezocht naar papieren met aanwijzingen voor nieuwe gijzelingsplannen. Het Nederlandse volk is bang dat er een burgeroorlog uitbreekt tussen de Molukken en de overheid.
Ondertussen doet de politie de ene na de andere inval in Molukse woonwijken. Op zoek naar wapens. Na een razzia in een wijk van Krimpen aan den IJssel willen Molukkers het recht in eigen hand nemen.
Een nieuwe actie volgt in maart 1978. Drie Molukkers overvallen die dag het Provinciehuis in Assen. Al op de tweede dag maken mariniers een einde aan de gijzeling. Twee Nederlanders komen om het leven.
De verhoudingen tussen Molukkers en overheid zijn dan op een dieptepunt beland. Er is een totaal gebrek aan vertrouwen tussen beide partijen. Het effect van alle gijzelingen en acties blijkt zeer groot te zijn. Gemeentebesturen in heel Nederland zijn bevreesd voor acties, op welke manier dan ook.
In die zelfde periode rommelt het in de wijk in Capelle aan de IJssel. Bewoners klagen al tijden over slecht onderhoud aan hun huizen, over grote verzakkingen en over tal van andere aangelegenheden met de woningstichting. Maar er wordt volgens de bewoners niets aan gedaan. Dan barst de bom.
Om te beginnen met de bezetting van het kantoor van de woningstichting in Capelle die de huizen in de Molukse wijk beheert.
Maar het gaat pas goed mis in januari ’84 als een aantal gezinnen uit huis wordt gezet wegens huurachterstand. De politie stuit op massaal verzet. Burgemeester Luigi van Leeuwen schakelt de mobiele eenheid in.
Dit was de laatste harde aanpak tussen de Nederlandse overheid en RMS.

De laatste tijd hoor je niet veel over de Molukken. Dat komt ook doordat de meeste van de generatie van de kapers hun kinderen niet gewelddadig wilde opvoeden. Maandag 24 mei stond er in de krant dat de president van Indonesië, Megawata, zijn land als één Indonesië te beschouwen. Hij wil dat er geen kleine organisaties meer zijn in zijn land.