Evolutie van de mens

Evolutie van de mens.

- Scheppingsverhaal.
- Charles Darwin » evolutieleer.
- Klopt de evolutietheorie?
- De verschillende soorten.
- De Cro-magnon mens.
- Het einde van de Homo Neanderthalis.
- Feitjes.

Vroeger geloofde men altijd in het scheppingsverhaal. Ze vroegen zich niet af hoe de aarde en het leven op aarde was ontstaan. Het antwoord daarop was gewoon dat God de aarde, en alles wat hierop leeft, in 6 dagen heeft geschapen. Het scheppingsverhaal is van Christelijke afkomst. Maar rond de helft van de 19de eeuw ontstonden twijfels over dit verhaal.
Lamarck was een van de eersten die kwam met een soort evolutietheorie. Het Lamarckisme. Hij dacht dat organismen die kenmerken hadden verworven tijdens hun leven konden doorgeven aan hun kinderen. Deze theorie was het begin van de beter uitgedachte evolutietheorie van Charles Darwin.


Hoe het begon (volgens Charles Darwin).

Levende organismen bestaan al heel lang. Waarschijnlijk tussen de 1,9 en de 4 miljard jaar. Deze organismen waren tot 600 miljoen jaar geleden alleen bacteriën. Daarna ontstonden de eerste meercelligen doordat verschillende eencelligen zich verenigden. Dit was een belangrijke evolutionaire ontwikkeling want hierdoor ontstonden de eerste ‘dieren’.
Deze ontwikkeling zorgde ervoor dat cellen zich konden gaan specialiseren. De specialisatie leidde in de afgelopen 600 miljoen jaar tot oneindig veel variatie in het dierenrijk van nu. Dit kon alleen maar gebeuren doordat onze eerste dierlijke voorouder al een soort van bouwplan hadden in hun genen. Dit bouwplan werd steeds aan het nageslacht doorgegeven, waarbij de nakomelingen steeds voor verdere uitbouw en verfijningen zorgden.

De evolutietheorie.

Ik heb nu net kort verteld over Charles Darwin en hoe hij dacht dat het leven op aarde begonnen zou zijn. Kort samengevat is de evolutietheorie als volgt.
Evolutie is de ontwikkeling van het leven op aarde. Hierbij ontstaan soorten, ze veranderen en verdwijnen.
De evolutietheorie van Darwin gaat uit van diversiteit in genotypen en natuurlijke selectie.
Diversiteit in genotypen:
Door mutaties en recombinatie verschillen individuen van een soort van elkaar in genotype en fenotype. Deze verschillen worden later weer doorgegeven aan het nageslacht waardoor de verandering blijft.
Natuurlijke selectie:
Individuen met een betere aanpassing aan het milieu hebben een grotere overlevingskans dan anderen. De organismen zonder die aanpassing overleven niet en kunnen daardoor ook niet voortplanten. Daardoor verdwijnt deze zwakte en veranderd de soort.
Kijk maar naar dit plaatje van de beertjes!


Darwin denkt dus dat de allereerste meercelligen daarom zijn veranderd tot de mens. Zij zouden dus onze voorouders zijn.

Klopt de evolutietheorie?

Er zijn sterke aanwijzingen voor de evolutietheorie. Men kijkt naar fossielen, vergelijkende anatomie, de embryologie en de biochemie. Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen, of afdrukken van organismen in gesteenten. Ze ontstaan doordat dode organismen niet vergaan. Dit kan doordat ze worden bedekt door sedimenten. Sedimenten zijn afzettingslagen van zand of klei. Zo worden ze niet blootgesteld aan de lucht. Als de sedimenten gewoon blijven liggen, dan kunnen ze na een hele tijd verstenen door de druk van de lagen die er bovenop liggen. Als je naar fossielen kijkt kun je zien hoe de vorm van een soort eruitzag, en hoe er in de loop van de tijd soorten zijn ontstaan, verdwenen of veranderd.
Bij vergelijkende anatomie kijkt men naar de structuur en de organisatie van een organisme. Je vergelijkt organen van bepaalde soorten, je ziet zo bijvoorbeeld dat de vleugel van een vleermuis, de voorvin van een walvis, de voorpoot van een mol en de arm van een mens hetzelfde zijn opgebouwd. Deze organen blijken ook embryonaal gezien gelijk te zijn ontstaan.
De organen kunnen wel verschillende functies hebben, maar dat komt door de veranderingen van het milieu. Doordat verschillende soorten een vergelijkbare anatomie hebben, kunnen we ervan uitgaan dat de organismen een gemeenschappelijke voorouder hebben.Dan heb je ook nog embryologie, hier kijkt men naar de vroegere ontwikkeling van organismen. Embryologen kijken tussen het stadium van de zygote en het stadium van het vrijlevende organisme in. Zo ontdekte men dat embryo’s in de eerste stadia’s heel veel op elkaar lijken, elk organisme heeft nog kieuwen. Naarmate de tijd toeneemt veranderen ze veel meer ten opzichte van elkaar.
En de laatste wat we behandelen is de biochemie, hierbij kijkt men naar de chemische processen in het lichaam van een organisme. Het blijkt dat de samenstelling van de stoffen en de processen die zich afspelen in de cellen van verschillende organismen veel overeenkomst met elkaar tonen.

Dit laat allemaal zien dat de evolutietheorie naar grote waarschijnlijkheid klopt. De mens is tot nu toe het meest gespecialiseerde organisme. Zij heeft zich ontwikkeld van een eencellige tot een mens zoals nu!

De verschillende soorten.

Natuurlijk is de mens niet zo in een keer ontstaan. Men gaat er vanuit dat de aap de voorouder is van de huidige mens. Maar tussen de aap en de mens van nu zitten nog een heleboel rassen.
De stamboom van de mens begon allemaal zo’n 7 miljoen jaar geleden toen de menselijke tak zich afsplitste van de chimpansee/bonobo tak. De bonobo’s en de chimpansees zijn de 2 mensapen die het meest op de mens lijken. Ons DNA is voor 99% hetzelfde als dat van die apen. Hoe de afsplitsing 7 miljoen jaar geleden plaatsvond, wanneer en waarom is nog niet bekend. Als we spreken van de soorten uit de menselijke tak dan noemen we die hominiden. Ook de chipansees en bonobo’s worden tot hominiden gerekend omdat ze dichter bij de mens staan dan alle andere mensapen.
De laatste jaren zijn er veel fossielen van 7 miljoen jaar geleden gevonden, maar of de soort van die fossielen tot de menselijke tak behoren of tot die van de chimpansees is niet duidelijk. We hebben het in dit geval over Sahelanthropus chadensis en Orrorin tugenensis.


De Sahelanthropus en Orrorin worden meestal gerekend tot de hominiden. Ze leefden tussen 7 en 6 miljoen jaar geleden we gaan er van uit dat ze de stamvaders zijn van de hominiden familie. Omdat er niet veel fossielen van deze soort zijn gevonden is het moeilijk om de plaats in de stamboom te bepalen. Wel is zeker dat zo’n 6 miljoen jaar geleden een nieuw geslacht is ontstaan. De Ardipithecus.

In de Ardipithecus zie je duidelijk tekenen dat deze soort de kant van de hominiden is ingeslagen. Veel dingen die kenmerkend zijn voor de hominiden zien we het eerst bij de Ardipithecus. Het is waarschijnlijk dat Ardipithecus nog niet op op 2 benen liep en zijn hersenen waren ook niet veel groter dan die van de chimpansee.

Dit veranderd bij een geslacht van die 4.5 miljoen jaar geleden is verschenen. Van de Australopitheken is bekend dat ze op twee benen liepen. Dat we dit weten is te danken aan een vondst uit 1976 die gedaan werd in Tanzania. Daar vond Andrew Hill een spoor van voetstappen die in vulkanische as versteend waren. Het spoor liet duidelijk zien dat 3 wezens die op 2 benen liepen 3.5 miljoen jaar geleden langs waren gelopen, vlak nadat een vulkaan een laag as had neergelegd. De as versteende en de sporen bleven daardoor bewaard.

Zo’n 2.5 miljoen jaar geleden verschijnt er een nieuwe soort. Deze soort heeft de bossen van Afrika verlaten en hij begon gebruik te maken van stenen werktuigen. Dit is het geslacht waartoe wij ook behoren. Homo. De scheiding tussen de Austalopithecus en Homo is natuurlijk vrij grof gezegd. Waarschijnlijk is het ene geslacht in het andere opgegaan. Er is geen duidelijke grens te zien. Toch beschouwen we de Homo habilis en de sterk aan hem verwante Homo rudolfensis als de eerste leden van ons eigen geslacht. Deze hominiden waren waarschijnlijk net als wij omnivoor. Ze aten zowel vlees als planten en vruchten.
Waarschijnlijk waren het aaseters. Door het gebruik van werktuigen konden ze bij het merg in de beenderen van verlaten karkassen komen. Dit merg was rijk aan proteïne en dit was nodig voor het ontwikkelen van de hersenen van de Homo rudolfensis, die tot dan toe de slimste soort mens waren die ooit hadden bestaan.

Gelukkig ging de ontwikkeling door en na de Homo rudolfensis ontstond de Homo ergaster. Deze mens leefde zo’n anderhalf miljoen jaar geleden. Ergaster was een lange en slanke mens en had lange benen. Doordat deze mens vrij mobiel was, was hij waarschijnlijk de eerste mens die Afrika verliet.

1 miljoen jaar geleden leefden er sommige menssoorten buiten Afrika. De bekendste soort genaamd de Homo erectus leefde in Azië. De homo erectus was een soort die al heel erg op de mens leek. Deze soort had erg grote hersenen voor die tijd. Ze waren net iets groter dan de helft van de gemiddelde moderne mens. Zijn armen zijn relatief veel korter dan bij de overige hominiden en beginnen menselijke eigenschappen te krijgen. Het gezicht van de homo erectus is platter en hij heeft geen snuit meer zoals zijn voorouders wel hadden. De homo erectus was een echte wereldverkenner. De homo erectus is ook de eerste mens geweest die het vuur heeft ontdekt.

Vondsten in Georgië tonen aan dat er een soort leefde die waarschijnlijk verwant is aan de Homo erectus. Hij werde Homo georgicus genoemd. Ook in Europa worden steeds vaker fossielen van mensen gevonden. In Spanje zijn fossielen gevonden van Homo antecessor, een soort die volgens velen verwant was aan de Homo heidelbergensis.

De Homo Heidelbergensis wordt door de meeste wetenschappers gezien als laatste gezamenlijke voorouder van de Homo Sapiëns Sapiëns (de moderne mens) en de Homo Neanderthalis (de Neanderthaler). De Homo Neanderthalis heeft lange tijd tesamen met de Homo Sapiëns Sapiëns geleefd. Hij is waarschijnlijk 300.000 jaar geleden ontstaan en is 30000 jaar geleden pas uitgestorven.

De Cro-magnon mens.

De Cro-magnon mens was waarschijnlijk de eerste Homo Sapiëns Sapiëns (de enige soort die nu nog bestaat). De Cro-magnon mens leek qua bouw exact op de moderne mens en zou als hij hier nu op straat liep niet opvallen tussen de normale mensen. De Cro-magnon mens is onze voorouder en leefde tussen 45000 en 10000 jaar geleden. Een verschil tussen de Cro-magnon mens en de moderne mens is er eigenlijk niet. Het enige verschil wat je nog kunt noemen is dat de Cro-magnon mens in de ijstijd heeft geleefd. Dit heeft ervoor gezorgd dat ze nomaden waren en echte jagers. Ze hadden natuurlijk ook nog niet de uitvindingen gedaan die wij nu hebben zoals het licht en die dingen en daardoor waren ze toch wel wat minder ontwikkeld als wij. Toch hebben ze dezelfde hersencapaciteit gehad en ook dezelfde lichaamsbouw. Wanneer een Cro-magnon mens met behulp van een tijdmachine in onze tijd zou kunnen belanden, zou hij misschien eerst wat moeite hebben met aanpassen, maar daarna zou hij zich goed kunnen redden in onze maatschappij. Hij zou niet anders zijn dan wij.


Het einde van de Homo Neanderthalis.

De mens van nu is de enige van zijn geslacht en van zijn familie die nu op de wereld aanwezig is. Dit is uniek in de geschiedenis. Voorheen waren er altijd wel andere familieleden van de mens op aarde. De Neanderthalers waren zoals ik net zei de laatste familiegenoten die uit zijn gestorven. Dit gebeurde zo’n 10 tot 15 duizend jaar nadat in Europa de eerste moderne mens was gekomen. In die tijd kan het haast niet anders dan dat de Cro-Magnon mensen en de Neanderthalers elkaar ooit zijn tegengekomen. De vraag is nu, hoe verliep het contact tussen deze 2 soorten. Hier zijn 2 theorieën over. Sommige wetenschappers denken dat de 2 soorten elkaar gemeden hebben. Dit vanwege het feit dat de Cro-Magnon mens veel slimmer waren dan de Neanderthalers. Hierdoor zouden zij de concurrentie altijd winnen en dit zou betekenen dat de Neanderthaler uitstierf.
Een andere groep wetenschappers beweert juist dat de verschillen tussen de Neanderthalers zo klein zouden zijn dat de groepen zich snel vermengden. Zo zouden volgens deze wetenschappers de Cro-magnon mensen de Neanderthalers gewoon als een normale mens zien en hierdoor zouden er ook nageslachten zijn verwekt tussen een Neanderthaler en een Cro-magnon mens. Dit zou dus betekenen dat er tussenvormen moeten zijn geweest tussen de Neanderthaler en de Cro-magnon mens. Waarschijnlijk heeft men ook zo’n tussenvorm gevonden. Namelijk het Lagar Velho kind dat in 1994 in de Lapedo vallei in Portugal is gevonden. Het kind behoorde na nader onderzoek duidelijk tot de moderne mens maar heeft toch ook een aantal opvallende eigenschappen die horen bij de Neanderthalers. Het Lagar Velho kind is waarschijnlijk ongeveer 26.400 jaar oud. Ook bij andere Cro-Magnon fossielen die ongeveer zo oud zijn, zijn kenmerken gevonden die Neanderthalers ook bezaten.
Toch zijn er een groot aantal wetenschappers tegen deze theorie omdat ze niet geloven dat het mogelijk is dat een Neanderthaler en een Cro-magnon mens samen kinderen konden verwekken. Het is namelijk algemeen bekend dat 2 verschillende soorten geen levensvatbaar kind kunnen krijgen door seks met elkaar te hebben, omdat het DNA niet bij elkaar past.

Feitjes.

En dan hebben we hier nog een paar feitjes:
- De kleinste en lichtste Homo-soort was de Homo floresiensis.
Hij was gemiddeld maar 1 meter lang en 25 kilo zwaar.
- De grootste homo-soort was de Homo ergaster die maar liefst 1.90 meter was.
- De homo Neanderthalis is nooit in Azië terechtgekomen maar is via Afrika direct naar Europa getrokken.
- Nog maar een aantal jaren terug werd op veel scholen het hoofdstuk evolutie uit de biologieboeken gescheurd. Dit omdat men bijna allemaal katholiek was en volgens de Bijbel heeft God de mens geschapen.

Dit was onze presentatie, hebben jullie nog vragen?