Apartheid

Wat was het verzet van de zwarten?

Zoals in de inleiding gezegd, is het zwarte verzet de belangrijkste oorzaak geweest voor het einde van de Apartheid. Het ANC , dat in 1912 was opgericht, was de belangrijkste tegenstander tegen het politieke beleid van Zuid-Afrika. Zij vonden dat Zuid-Afrika van iedereen was die er woonden. Zij wilden hun doel bereiken door passieve acties en door voortdurend in beweging te blijven. Pas in 1940 kreeg het ANC een massale aanhang. In de loop van de jaren veertig gingen ze pleiten voor algemeen kiesrecht, voor de afschaffing van de Paswetten, voor een betere gezondheidszorg en onderwijs voor de zwarte bevolking. In 1943 werd de Jeugdliga van het ANC opgericht. De Jeugdliga kwam meteen met een actieprogramma waarin werd opgeroepen tot stakingen, boycots en burgerlijke ongehoorzaamheid. In 1949 nam het ANC de meer gewelddadige acties van de Jeugdliga over. In 1952 kwam het ANC met de eerste massale actie, de Defiance Campaign. Ze overtraden expres apartheidsvoorschriften door bijvoorbeeld ‘blanke’ winkelingangen te nemen en mensen aan te moedigen om hun pasjes weg te gooien. Hierdoor werden meer dan 8.500 gearresteerd. Dit kostte de overheid veel geld en bezorgde de overheid veel ongemak. Maar het aantal ANC leden was wel gestegen en bedroeg in 1952 ongeveer 100.000 mensen. Op 25 en 26 juni 1955 werd er een Volkscongres in Kliptown bij Johannesburg gehouden waarin de definitieve versie van het Handvest van de Vrijheid werd opgesteld. Hierin stond dat men moest pleiten voor een Zuid-Afrika zonder rassenscheiding en met gelijke rechten en gerechtigheid voor iedereen. Het Handvest was gebaseerd op socialistische ideeën. De regering reageerde op het Handvest door 156 mensen te arresteren die aan het congres deelnamen op beschuldiging van verraad. Het bloedbad van Sharpeville: In april 1959 werd het PAC , opgericht door Sobukwe en zijn aanhangers. Het PAC was het niet eens met het Handvest van de Vrijheid. Zij vonden dat ze moesten strijden voor een zwart Afrika en niet moesten gaan samenwerken met de blanken ‘die zich door het communisme lieten inspireren’. Toen het ANC aankondigde dat ze in maart 1960 op grote schaal actie gingen voeren tegen het pasjessysteem, probeerde het PAC hen met een eigen anti-pasjes dag voor te zijn. Het PAC slaagde erin op 21 maart 1960 in de buurt van het politiebureau Sharpeville een menigte van 5000 aanhangers te verzamelen. Bij een van de toegangshekken van het politiebureau werd een politieagent neergeslagen. Toen de menigte opdrong om te kijken wat er aan de hand was, openden politieagenten het vuur. Iedereen sloeg in paniek op de vlucht. Er vielen 69 doden en 180 gewonden die bijna allemaal schotwonden in de rug hadden. Het bloedbad in Sharpeville veroorzaakte wereldwijd veel opschudding. In de week na Sharpeville werden het ANC en het PAC verboden door de regering die zich daarbij beriep op de Wet op de Onderdrukking van het Communisme. De opstand in Soweto: De jeugd van Soweto organiseerde op 16 juni 1976 een massale protestdemonstratie omdat het Zuid-Afrikaans verplicht werd gesteld op alle scholen. Zo’n 10.000 kinderen hadden zich bij een middelbare school verzameld toen de politie verscheen en met traangasgranaten begon te schieten. De kinderen begonnen daarop met stenen naar de politie te gooien, die vervolgens het vuur opende. Het incident maakte de zwarte inwoners van de townships razend. Op 26 juni maakte de regering de regeling over het verplichte onderwijs van het Zuid-Afrikaans ongedaan. De jeugd had gewonnen. In mei 1978 werd er een nieuwe Black Consciousness-beweging opgericht onder de naam Azanian People’s Organization(AZAPO) die zich vooral op zwarte arbeiders richtte. In 1983 besloot P.W. Botha(die toen premier was van Zuid-Afrika)dat er een nieuwe grondwet zou komen om blanken, zwarten en kleurlingen(die daarvoor helemaal geen rechten hadden) elk hun eigen kamer te geven in het zogenaamde driekamerparlement. De blanken waren echter altijd in de meerderheid. Kleurlingen en Indiërs hadden nog steeds niets te vertellen over buitenlandse aangelegenheden en velen van hen stemden niet eens.De parlementaire hervormingen van Botha werkten dus niet. In augustus 1983 werd het United Democratic Front(UDF) opgericht. Zij verzetten zich tegen de grondwet. Botha dacht dat er internationale goedkeuring zou zijn over de grondwet, wat totaal niet zo was. De nieuwe grondwet was er nog maar pas of er waren overal in Zuid-Afrika geweldsuitbarstingen. De eerste uitbarstingen van geweld vonden plaats in Sharpeville. Daar werd de pasgekozen burgemeester met messteken om het leven gebracht. De onlusten verspreidden zich in 1984 over heel Zuid-Afrika en duurden meer dan 3 jaar. Er vielen meer dan 3.000 doden en meer dan 30.000 mensen werden gearresteerd. De materiële schade was groot. Zwarten kregen het onderling aan de stok en beschuldigden elkaar van collaboratie met het blanke bewind. De gewelddadigheden gingen heel ver, zo was er bijvoorbeeld de necklacing en nog veel meer gruwelheden.

Hoe is de Apartheid geëindigd?

Dit wil je ook lezen:

Zo schrijf je een goed opiniestuk

Het einde van het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime kwam toch sneller dan verwacht. Op een gegeven moment wouden de blanke regering doorgaan met de hervormingen tot er een einde zou komen aan de Apartheid(wat de meeste waarnemers niet hadden gedacht) want ze kwamen erachter dat het onmogelijk was het apartheidsbeleid te hervormen omdat het systeem van geen kant deugde. De blanken hadden geen zin de zwarte meerderheid te dwingen naar de thuislanden te gaan waar geen werk voor hen was en waar ze geen middelen van bestaan hebben. In 1993 woonde meer dan 40 procent van de zwarte bevolking van Zuid-Afrika in de stedelijke gebieden. Thuislanden zijn nooit geworden van wat ze ervan verwacht hadden: onafhankelijke landen die ze zelf zouden besturen. In de jaren zeventig en tachtig nam het zwarte verzet toe, waardoor steeds duidelijker werd dat het apartheidssysteem van de blanken niet deugde. De regering deed dan een beroep op de Wet op de Onderdrukking van het Communisme, de Wet op het Terrorisme en de Wet op de Binnenlandse Veiligheid. Om mensen zonder vorm van proces op te pakken. Daardoor stierven tussen 1963 en 1990 meer dan 80 mensen op een gewelddadige. Tussen 1985 en 1989 werden meer dan 40.000 mensen gearresteerd en meer dan 1.000 mensen om het leven gebracht door veiligheidstroepen. Tijdens het bewind van P.W. Botha(1978-1989) werden enkele wetten afgeschaft, zoals de Ontuchtwet en de Wet op het Verbod van Gemengde Huwelijken. Ook werd het gehate pasjessysteem afgeschaft. Door wijziging in de grondwet kregen kleurlingen en Indiërs meer politieke rechten.Sommige blanken bleven geloven in de gescheiden wereld voor de verschillende rassen. Zij waren het niet eens met de grondwetswijziging en stapten uit de Nasionale Partij om de Conservatieve partij op te richten. Maar de meeste blanken beseften dat ze hun isolement moesten opgeven. Het goed georganiseerde verzet van de zwarte vakbonden leverde ook een belangrijke bijdrage aan het naderende einde van de Apartheid. In de jaren tachtig vonden er een groot aantal stakingen plaats. Bijv in augustus 1987 toen staakten meer dan 220.000 mijnwerkers. In juli 1987 reden er geen treinen, om dat 16.000 spoorwegmedewerkers het werk hadden neergelegd. Als de zwart geschoolde arbeiders het werk neerlegde deed dat de economie van Zuid-Afrika geen goed, omdat ze de zwart geschoolde arbeiders hard nodig hadden voor de inkomsten. De uiteindelijke klap voor de apartheid kwam met de financiële crisis van 1985 met de opvoering van het aantal sancties en met de economische recessie van eind jaren tachtig. Door de ineenstorting van de communistische regimes in Oost-Europa in 1989 konden de westerse landen Zuid-Afrika niet langer steunen met het argument dat ze daarmee ‘het communistisch gevaar bestreden’. In september 1989 werd F.W. de Klerk leider van de Nasionale Partij en premier van Zuid-Afrika. Op 2 februari 1990 verklaarde De Klerk dat het ‘de hoogste tijd was om te gaan praten’ en dat zijn regering zou proberen te komen tot één Zuid-Afrika. Hij hief de ‘’banning order‘’ op waaronder het ANC en het PAC vielen. Tien dagen later werd Nelson Mandela vrijgelaten nadat hij meer dan 27 jaar had vastgezeten. In de townships was er een vrolijke stemming. In de twee jaar die volgden werden de steunpilaren van de Apartheid omvergehaald. In 1990 werden de Wet op de Onderdrukking van het Communisme en de Wet op Aanwysing van Aparte Gerieve opgeheven. In 1991 werden de Wet op de Groepsgebiede, de Wet op de Bevolkingsregistratie, de Wet op het Bantoe-onderwijs en de Naturellegrond-Wet afgeschaft. Maar er was nog geen einde gekomen aan de Apartheid, die zou er pas zijn als er op democratische wijze gestemd zou worden. Maar er waren meer tekenen dat het normale in Zuid-Afrika weer op gang was gekomen. In 1990 werd een aantal van de 3.000 politieke gevangenen vrijgelaten. De doodstraf gold alleen nog maar voor zeer ernstige misdrijven en de censuur op de pers werd voor een deel opgeheven. Met horten en stoten gingen de onderhandelingen over de toekomst van Zuid-Afrika verder. In december 1991 riep de Zuid-Afrikaanse regering de eerste CODESA bijeen. De Klerk vond dat hij de stem van de blanke bevolking nodig had. In maart 1992 liet hij een referendum houden en zo’n 68 procent steunde zijn voorstel om de onderhandelingen voort te zetten. Op 17 maart verklaarde de Klerk: ‘ Vandaag hebben we een eind gemaakt aan het hoofdstuk Apartheid’. In maart werden de besprekingen voortgezet over de toekomst van Zuid-Afrika na een onderbreking van negen voortgezet. Men bereikte overeenstemming over een aantal overgangsregelingen die uiteindelijk moesten leiden tot eerlijke en vrije verkiezingen. Maar de overeenkomsten liepen gevaar toen rechtse Afrikaners met geweld lieten blijken dat ze het niet eens waren met de veranderingen. In april 1993 werd Chris Hani vermoord. De mensen in de townships waren woedend en even leek het erop dat er een burgeroorlog zou uitbreken.In dezelfde maand overleed Oliver Tambo, hij was een ANC voorzitter. Zijn plaats werd overgenomen door Nelson Mandela. Door de uitbarsting van geweld kwamen de onderhandelingen tussen Mandela en De Klerk onder zware druk te staan. Ondanks dat besloot de regering dat op 27 april 1994 de eerste echte vrije democratische verkiezingen zouden worden gehouden. Op die datum zouden ook de ‘onafhankelijke’ thuislanden weer deel uit gaan maken van Zuid-Afrika. De buitenwereld reageerde zeer positief over de nieuwe ontwikkelingen. In december van dat jaar werd het embargo op de olieleveranties aan Zuid-Afrika opgeheven en in mei 1994 hief de Veiligheidsraad van de VN het embargo op de wapenleveranties aan Zuid-Afrika op. Zuid-Afrika werd weer lid van Gemenebest. Zuid-Afrika is ook lid geworden van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid. Zuid-Afrika heeft nu nog steeds veel problemen in eigen land.

Het einde van het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime kwam toch sneller dan verwacht. Op een gegeven moment wouden de blanke regering doorgaan met de hervormingen tot er een einde zou komen aan de Apartheid(wat de meeste waarnemers niet hadden gedacht) want ze kwamen erachter dat het onmogelijk was het apartheidsbeleid te hervormen omdat het systeem van geen kant deugde. De blanken hadden geen zin de zwarte meerderheid te dwingen naar de thuislanden te gaan waar geen werk voor hen was en waar ze geen middelen van bestaan hebben. In 1993 woonde meer dan 40 procent van de zwarte bevolking van Zuid-Afrika in de stedelijke gebieden. Thuislanden zijn nooit geworden van wat ze ervan verwacht hadden: onafhankelijke landen die ze zelf zouden besturen. In de jaren zeventig en tachtig nam het zwarte verzet toe, waardoor steeds duidelijker werd dat het apartheidssysteem van de blanken niet deugde. De regering deed dan een beroep op de Wet op de Onderdrukking van het Communisme, de Wet op het Terrorisme en de Wet op de Binnenlandse Veiligheid. Om mensen zonder vorm van proces op te pakken. Daardoor stierven tussen 1963 en 1990 meer dan 80 mensen op een gewelddadige. Tussen 1985 en 1989 werden meer dan 40.000 mensen gearresteerd en meer dan 1.000 mensen om het leven gebracht door veiligheidstroepen. Tijdens het bewind van P.W. Botha(1978-1989) werden enkele wetten afgeschaft, zoals de Ontuchtwet en de Wet op het Verbod van Gemengde Huwelijken. Ook werd het gehate pasjessysteem afgeschaft. Door wijziging in de grondwet kregen kleurlingen en Indiërs meer politieke rechten.Sommige blanken bleven geloven in de gescheiden wereld voor de verschillende rassen. Zij waren het niet eens met de grondwetswijziging en stapten uit de Nasionale Partij om de Conservatieve partij op te richten. Maar de meeste blanken beseften dat ze hun isolement moesten opgeven. Het goed georganiseerde verzet van de zwarte vakbonden leverde ook een belangrijke bijdrage aan het naderende einde van de Apartheid. In de jaren tachtig vonden er een groot aantal stakingen plaats. Bijv in augustus 1987 toen staakten meer dan 220.000 mijnwerkers. In juli 1987 reden er geen treinen, om dat 16.000 spoorwegmedewerkers het werk hadden neergelegd. Als de zwart geschoolde arbeiders het werk neerlegde deed dat de economie van Zuid-Afrika geen goed, omdat ze de zwart geschoolde arbeiders hard nodig hadden voor de inkomsten. De uiteindelijke klap voor de apartheid kwam met de financiële crisis van 1985 met de opvoering van het aantal sancties en met de economische recessie van eind jaren tachtig. Door de ineenstorting van de communistische regimes in Oost-Europa in 1989 konden de westerse landen Zuid-Afrika niet langer steunen met het argument dat ze daarmee ‘het communistisch gevaar bestreden’. In september 1989 werd F.W. de Klerk leider van de Nasionale Partij en premier van Zuid-Afrika. Op 2 februari 1990 verklaarde De Klerk dat het ‘de hoogste tijd was om te gaan praten’ en dat zijn regering zou proberen te komen tot één Zuid-Afrika. Hij hief de ‘’banning order‘’ op waaronder het ANC en het PAC vielen. Tien dagen later werd Nelson Mandela vrijgelaten nadat hij meer dan 27 jaar had vastgezeten. In de townships was er een vrolijke stemming. In de twee jaar die volgden werden de steunpilaren van de Apartheid omvergehaald. In 1990 werden de Wet op de Onderdrukking van het Communisme en de Wet op Aanwysing van Aparte Gerieve opgeheven. In 1991 werden de Wet op de Groepsgebiede, de Wet op de Bevolkingsregistratie, de Wet op het Bantoe-onderwijs en de Naturellegrond-Wet afgeschaft. Maar er was nog geen einde gekomen aan de Apartheid, die zou er pas zijn als er op democratische wijze gestemd zou worden. Maar er waren meer tekenen dat het normale in Zuid-Afrika weer op gang was gekomen. In 1990 werd een aantal van de 3.000 politieke gevangenen vrijgelaten. De doodstraf gold alleen nog maar voor zeer ernstige misdrijven en de censuur op de pers werd voor een deel opgeheven. Met horten en stoten gingen de onderhandelingen over de toekomst van Zuid-Afrika verder. In december 1991 riep de Zuid-Afrikaanse regering de eerste CODESA bijeen. De Klerk vond dat hij de stem van de blanke bevolking nodig had. In maart 1992 liet hij een referendum houden en zo’n 68 procent steunde zijn voorstel om de onderhandelingen voort te zetten. Op 17 maart verklaarde de Klerk: ‘ Vandaag hebben we een eind gemaakt aan het hoofdstuk Apartheid’. In maart werden de besprekingen voortgezet over de toekomst van Zuid-Afrika na een onderbreking van negen voortgezet. Men bereikte overeenstemming over een aantal overgangsregelingen die uiteindelijk moesten leiden tot eerlijke en vrije verkiezingen. Maar de overeenkomsten liepen gevaar toen rechtse Afrikaners met geweld lieten blijken dat ze het niet eens waren met de veranderingen. In april 1993 werd Chris Hani vermoord. De mensen in de townships waren woedend en even leek het erop dat er een burgeroorlog zou uitbreken.In dezelfde maand overleed Oliver Tambo, hij was een ANC voorzitter. Zijn plaats werd overgenomen door Nelson Mandela. Door de uitbarsting van geweld kwamen de onderhandelingen tussen Mandela en De Klerk onder zware druk te staan. Ondanks dat besloot de regering dat op 27 april 1994 de eerste echte vrije democratische verkiezingen zouden worden gehouden. Op die datum zouden ook de ‘onafhankelijke’ thuislanden weer deel uit gaan maken van Zuid-Afrika. De buitenwereld reageerde zeer positief over de nieuwe ontwikkelingen. In december van dat jaar werd het embargo op de olieleveranties aan Zuid-Afrika opgeheven en in mei 1994 hief de Veiligheidsraad van de VN het embargo op de wapenleveranties aan Zuid-Afrika op. Zuid-Afrika werd weer lid van Gemenebest. Zuid-Afrika is ook lid geworden van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid. Zuid-Afrika heeft nu nog steeds veel problemen in eigen land.

Cartoon van Cor Versteeg, komt van de site van de Katholieke Universiteit van Nijmegen

Conclusie

Er kon een systeem van Apartheid in Zuid-Afrika ontstaan omdat de blanken toen ze er voor het eerst waren meteen als de baas gingen gedragen. De blanken konden de zwarten makkelijk onderdrukken omdat de onderlinge relaties tussen de bevolkingsstammen niet zo goed waren. Door oorlogen kwamen de blanken erachter dat het beter zou zijn blank en zwart totaal te scheiden. Hiervandaan komt de Apartheid. De Apartheid begon officieel in 1948 toen de NP aan de macht kwam. Maar de officiële introductie van de apartheid was eigenlijk niet meer dan de legalisatie van een bestaand systeem. De zwarten werd van alles verboden en omdat de zwarten geen rechten hadden, konden ze hier weinig tegen doen. In 1912 begon het verzet tegen de Apartheid met het oprichten van het ANC. Het zwarte verzet was de belangrijkste oorzaak geweest voor het einde van de Apartheid. Maar toen de meeste blanken van Zuid-Afrika zelf de Apartheid ook als wreed ging beschouwen kwam er al snel verbetering. President De Klerk en Nelson Mandela hebben gezorgd voor de echte afschaffing van de Apartheid. De Apartheid is nu nog steeds niet helemaal verdwenen en dat zal nog wel een hele tijd duren. Ik denk wel dat ik erin geslaagd ben met behulp van de deelvragen de hoofdvraag te beantwoorden. Als je de deelvragen en de tekst ervan leest, kun je goed zien hoe de apartheid ontstond en dat dat niet van de ene op de andere dag was dat de Apartheid ontstond(deelvraag 1+2). Bij deelvraag 3+4 lees je hoe er protest komt tegen de Apartheid en het heel langzaam verdwijnt. Want zelfs nu is het nog niet helemaal verdwenen. Bronnen

Apartheid door B.J.H. de Graaff, uitgeverij Suid-Afrikaanse Instituut, verschenen in 2000
Het einde van de apartheid door Catherine Bradley, uitgeverij Corona, verschenen in 1997
Knipselkrant voor de jeugd over Afrika, komt uit School TV weekjournaal, verschenen in 1996