Johannes Vermeer - Het Melkmeisje

Vermeer, Johannes
Het melkmeisje (ook wel dienstmeid genoemd)
Doek - ca. 1660
45,5 x 41 cm
Rijksmuseum, Amsterdam.

De Delftse schilder Johannes Vermeer (1632-1675) stierf arm. Hij liet een vrouw, elf kinderen en een hoge schuld achter. Slechts 35 van zijn schilderijen zijn bewaard gebleven. Tegenwoordig brengen deze grote bedragen op. Vermeers schilderijen zijn te vinden in musea en privé verzamelingen, verspreid over de hele wereld.

1. Beschrijving

Rustig en geconcentreerd giet een vrouw melk in een kom. Met haar linkerhand ondersteunt zij de kan. Om haar heen zijn allerlei huishoudelijke zaken afgebeeld: op de tafel ligt een mand met brood en een kom, de vrouw heeft een kan vast, links boven hangt een mand met een koperen emmertje. Om goed licht op haar werk te hebben staat de vrouw voor het raam. Het door het venster vallende licht van de zon verlicht het blauw en geel van haar kledij en het bruin van de broden. Maar het licht valt ook op haar handen.
Vermeer had zeer veel oog voor detail. Hij besteedde aandacht aan een spijkertje hoog op de witte muur en aan het licht dat door een gebarsten ruitje schijnt.
De vrouw is een dienstmeisje, zeker geen chique dame. Zij draagt een eenvoudige jurk. De blauwe bovenrok is omgeslagen. Haar mouwen zijn omgeslagen. De mouwen zijn een beetje groen geworden. Op haar hoofd draagt de keukenmeid een gesteven kapje.

* Compositie

Er zijn 3 loodrecht op elkaar geplaatste vlakken. De tafel staat loodrecht op de achterwand en de zijwand. Het schilderij is realistisch. Er is veel spel met licht en schaduw in dit schilderij. Het licht valt links door het raam op de vrouw haar armen. Er is veel schaduw aanwezig zoals bij het koperen mandje. Zelf bij de spijkers is er een schaduw aanwezig. Hij portretteerde haar vanuit een laag standpunt.

* kleur

De samenstelling van de kleuren veroorzaken een natuurlijke schoonheid. Het schilderij is in waarden van blauw-groen opgebouwd. Het is een redelijk donker schilderij. Wat opvalt is het gele bovenstuk van het kleed tussen de andere donkere kleuren (blauw, groen). Er zijn ook nog lichtere kleuren zoals de lichtinvallen, het raam en het rechterdeel van de achterwand.

* Stijl

Het is zeer realistisch geschilderd. Het gezicht en het lichaam van de vrouw, de mand,… Vermeer had zeer veel oog voor detail. Dit kun je zien aan het brood dat wat korrelig wordt voorgesteld en aan de nagels op de muur. De vorm staat hier in dienst van de inhoud. De verftoets is strak en alles is zeer herkenbaar.

2. Interpretatie

Er valt niet echt veel te interpreteren. De titel ‘het melkmeisje’ verklaart al een stuk hoe het schilderij is (een meisje die melk giet = melkmeisje). Het schilderij stelt een dienstmeid voor die het dagelijks voedsel verzorgt (en later misschien opdient). Het schilderij is zeker niet komisch maar eerder serieus. Aan de blik van het meisje te zien kan je zeker niet vaststellen dat het komisch moet voorstellen. Haar blik is eerder een beetje triest. In de zeventiende-eeuwse schilderkunst is een dienstertje als hoofdmotief zeer zeldzaam. Haar kleren zijn zeer vol, met veel details en kleuren, er is duidelijk lang aan gewerkt.

3. Besluit en eigen appreciatie

De schilderijen van Vermeer zijn klein en realistisch. Hij tekent geen grote groepsportretten. Hij beeld hooguit twee mensen af, die meestal met dagelijkse dingen bezig zijn.(dit zie je ook op “het melkmeisje”) Vermeers gevoel voor compositie, ruimte en licht is meesterlijk.