Gastmaal in het huis van Levi

Schilderij ‘Gastmaal in het huis van Levi’ Door: Paolo Veronese
Datum: 6 oktober 2005
Locatie: Gallerie dell’ Accademia in Venetië • Het kunstwerk. Het kunstwerk is het schilderij ‘Gastmaal in het huis van Levi’ van Paolo Veronese. Eigenlijk was dit niet de oorspronkelijke titel van het schilderij. Het schilderij heette eerst ‘het Laatste Avondmaal’. De inquisitie vond het schilderij veel te oneerbiedig en Veronese werd voor de inquisitie geroepen en beschuldigd van ketterij, wat toen een doodzonde was. Omdat hij het schilderij niet meer ‘het Laatste Avondmaal’mocht noemen heeft hij de titel verandert in ‘Gastmaal in het huis van Levi’. Hier kon de inquisitie niets tegen inbrengen. Hieronder staat een kort verslag van het gesprek met de inquisitie. Inquisiteur: Wat is op de maaltijd die u geschilderd hebt voor de Santi Giovanni e Paolo de betekenis van de man met de bloedneus? Veronese: Ik wilde een bediende uitbeelden die een ongelukje gehad had. Inquisist: En die als Duitsers geklede soldaten met die hellebaarden? Veronese: Wij schilders veroorloven ons dezelfde vrijheden als dichters, dus heb ik twee hellebaardiers uitgebeeld; de een drinkt, de ander zit er vlakbij op een trap. Zij zijn in dienst van de heer des huizes die een rijk man was en wel veel bedienden moest hebben. Inquisist: Wie zitten er met de Heer aan tafel? Veronese: De twaalf apostelen. Inquisist: Wat doet Sint Petrus? Veronese: Hij is bezig het lam te verdelen. Inquisist: En wat doet de apostel naast hem? Veronese: Hij houdt zijn bord op om zijn portie te ontvangen. Inquisist: Wie denkt u eigenlijk die er bij die maaltijd aanzaten? Veronese: Ik meen Christus en de apostelen. Maar als er lege plekken in een schilderij zijn dan vul ik die op met andere figuren. Ik maak mijn schilderijen naar wat volgens mijn oordeel passend is en ik doe het zo goed mogelijk, voor zover mijn talent mij dat veroorlooft. Op het schilderij staat dus eigenlijk het laatste avondmaal afgebeeld. Je ziet Jezus met zijn apostelen aan tafel zitten, maar er zitten nog veel meer onbekende mensen aan tafel. Voor de tafel staat een nar. Ook zie je twee hellebaarden. Er zit een hond, waar volgens het verhaal Maria Magdalena hoorde te zitten. Op de achtergrond zie je drie bogen met een blauwe lucht. Figuratief of abstract. Het schilderij is figuratief, want de voorstelling is herkenbaar. Je ziet duidelijk dat er een maaltijd is uitgebeeld.
Beeldaspecten. De suggestie van ruimte en/of plasticiteit valt op. Dit komt doordat er twee trappen op de voorgrond zijn en door de bogen op de achtergrond met de blauwe lucht daarachter. Het lijkt of je door een gebouw heen naar buiten kijkt. Ook valt de afmeting van het schilderij op. Het schilderij is 5,55m. bij 12,80m. Het bekleed gewoon een hele wand van de zaal. Aandachtspunten. De aandacht wordt het meeste getrokken naar de hele eettafel met alle mensen die eraan zitten. Dit komt door het kleurgebruik. De mensen hebben felgekleurde kleding aan. Hierdoor wordt je blik getrokken. Ruimte en omgeving. De ruimten en de omgeving waarin het werk geëxposeerd is zijn niet van belang. Technieken en materialen. De kunstenaar heeft gebruik gemaakt van olieverf op doek. Hij heeft geprobeerd de materiaaleigenschappen en de verfstreken onzichtbaar te maken. Waarneming van werkelijkheid bij de kunstenaar. Naast waarneming speelt ook fantasie een rol. Veronese heeft geprobeerd alles zo realistisch mogelijk uit te beelden, maar hij heeft er zelf ook dingen aan toegevoegd zoals de nar, de twee hellebaarden en de hond. Dat heeft in die tijd een hele schok veroorzaakt. Daarom is hij dus ook voor de inquisitie geroepen. Titel De titel verklaart het werk, al is er oorspronkelijk niet het gastmaal in het huis van Levi bedoeld, maar het laatste avondmaal.
Verwijst het werk naar bekende verhalen? Het werk verwijst naar een bijbels verhaal. Als je ervan uitgaat dat ‘het Laatste Avondmaal’ is uitgebeeld verwijst het naar bijv. Lukas 22:14. ‘En als de ure gekomen was, zat Hij aan en de twaalf apostelen met Hem’. Dit verhaal staat ook in Mattheüs, Marcus en Johannes. Als je ervan uitgaat dat ‘het gastmaal in het huis van Levi’ bedoeld is staat het verhaal in Marcus 2:15. ‘En het geschiedde, als Hij aanzat in deszelfs (Levi’s) huis, dat ook vele tollenaren en zondaren aanzaten met Jezus en Zijn discipelen; want zij waren velen en waren Hem gevolgd.’ Betekenis. Het schilderij van Veronese is bedoeld als illustratie. Hij heeft geprobeerd een bijbelverhaal uit te beelden. • De kunstenaar. Paolo Veronese werd geboren te Verona in 1528 en stierf in Venetië in 1588. Zijn echte naam is Cailiari, maar hij is later vernoemd naar zijn geboortestad Verona. Zijn vader was beeldhouwer en zijn grootvader was schilder. Veronese heeft ook les bij hem gehad. Één van zijn grote voorbeelden was Titiaan. Wat kenmerkend was aan Veronese is dat hij zich niets aantrok van de heersende regels. Hij heeft het Laatste Avondmaal compleet anders afgebeeld dan zijn collega’s. Bij Veronese was het gewoon een gezellige maaltijd, terwijl bij de anderen het verhaal meestal redelijk somber staat afgebeeld zonder verdere poespas. • De cultuurhistorie. ‘Het gastmaal in het huis van Levi’ heeft hij, net als zijn andere werken, naturalistisch geschilderd. Dit doek had eigenlijk 50 jaar eerder geschilderd moeten worden qua schilderstijl. Er is alleen één belangrijk verschil; in Veroneses schilderijen wordt de mens niet als een verheven wezen afgebeeld, zoals dat toen 50 jaar geleden gebruikelijk was. Hij beeldde de mens gewoon af zoals hij was, en niet als een halve heilige. Dit schilderij past helemaal in de naturalistische stijl van Veronese. • De kijker. Ik vind dit wel een mooi schilderij. Dit komt doordat het anders is dan de andere schilderijen uit die tijd. Er staan dingen op die in die tijd echt niet konden, zoals bijv. die nar. Ik vind meestal grote schilderijen ook mooier dan kleine schilderijen, omdat er veel meer op te zien is. En dat geld zeker in dit geval. Het duurt even voordat je weet wat er allemaal te zien is.