De nachtwacht

1. Vorm- en beeldaspecten * Het bestudeerde schilderij is het schilderij “De Nachtwacht” van Rembrandt Hermensz van Rhijn. De oorspronkelijke titel was “De compagnie van Frans Banning Cocq”, maar toen het doek in de 18e eeuw steeds meer donker verkleurde door bijvoorbeeld rookwalmen, werd het “de Nachtwacht” genoemd. Rembrandt begon met het maken van dit werk in 1640 en het was klaar in 1942. Op dit moment bevind het schilderij zich in het Rijksmuseum, te Amsterdam. * Het doek is 437 cm breed en 363 cm hoog. * Het schilderij is gemaakt van olieverf op een doek. * Rembrandt schilderde altijd vrij “grof”, hij smeerde soms dikke klodders met zijn vingers uit. Maar toch is “De Nachtwacht” erg gedetailleerd, en hij zal dan ook ongetwijfeld enkele zeer dunne kwastjes of mesjes gebruikt hebben. Bij een zelfportret van toen Rembrandt jong was gebruikte hij een mesje om zijn haren te maken, en veel kans heeft hij dergelijke materialen hier dus ook gebruikt. Maar ja, ik was er niet bij, ik kan er alleen maar naar gokken hoe het gemaakt is. * Het schilderij is zoals al eerder gezegd heel donker. Alleen een klein meisje en twee mannen vooraan in beeld staan in het licht. Zij zijn met zeer realistische kleuren weergegeven. De compositie is levendig, in tegenstelling tot veel groepportretten van de 17e eeuw is dit werk een moment opname, en geen schilderij van een aantal serieuze mannen die aan een tafel zitten, o.i.d. Rembrandts doel was om mensen zo echt mogelijk te schilderen, zonder opsmuk, zonder dingen te verfraaien, en dat heeft hij ook bij dit schilderij gedaan. 2. Inhoud * De oorspronkelijke titel geeft aan waar dit schilderij over gaat. Rembrandt schilderde dit in opdracht van de Schutterij, zeg maar de stadswacht/ politie. Zij zijn afgebeeld terwijl zij ‘aan het werk’ waren. * De symboliek in dit schilderij is voornamelijk terug te vinden bij het kleine meisje dat tussen de schutters ronddwaalt. Aan haar gordel hangt een kip, hetgeen de Schutterij (Ook wel Kloveniers-Klauweniers genoemd) symboliseert. Het meisje heeft ook een zilveren drinkhoorn bij zich, een ander iets van de schutterij. Nog een ander symbolisch aspect in “De Nachtwacht” zijn alle handelingen die verricht worden. Een man poetst zijn geweer, en ander schiet per ongeluk, iemand vult zijn musket met kruit…Door al deze handelingen weer te geven kon Rembrandt goed laten zien wat schutters zoal doen, maar ook dat de afgebeelde schutters ijverige mensen waren (ze stonden immers al werkend vereeuwigd op het schilderij).
3. Functie * De kunstenaar maakte dit werk in opdracht van de schutterij, het is dus geen creatieve uiting van een emotie die de schilder voelde of iets dergelijks. Waarschijnlijk had hij voornamelijk voor ogen om wat geld te verdienen. * Het schilderij heeft tot 1715 in De Doelenzaal op de Kloveniersburgwal gehangen. Daarna hing het in het stadhuis tot 1815, waar hij tot het huidige formaat is gesneden (anders paste het niet). Vervolgens hing het tot 1855 in het Trippenhuis, en toen kwam het in het Rijksmuseum, waar het nog steeds hangt. Het schilderij diende dus ter vereeuwiging van de Schutterij. Nu dient het als een van Rembrandt meest beroemde werken. Een ander nut dan toeristen naar het Rijksmuseum trekken heeft het niet echt, denk ik. Daar wordt het in ieder geval het meest voor gebruikt op het moment. Bij elke foto van het Rijksmuseum en elk artikel wordt “De Nachtwacht” genoemd. 4. Beoordeling * Rembrandt is een alom gerespecteerde schilder, en ik heb dan ook zeker geen twijfels bij het feit of het kleurgebruik of het materiaalgebruik wel goed is. Ik vind de Nachtwacht een mooi schilderij, het betrekt de kijker in de gebeurtenis, en dat vind ik erg knap voor iets dat geschilderd is. Dat feit dat je betrokken wordt is zeker geen slecht effect voor een Schutterij, lijkt mij. Jammer dat het schilderij zo verkleurd is, maar verder heb ik er niets op aan te merken. * Zoals ik al zei bij het vorige punt vind ik dit een mooi schilderij, erg knap geschilderd. Het tafereel is al van zo lang geleden, en toch lijkt het realistisch. Ook roept het vragen op (wat is de functie van het meisje? Wie is zij?), en dat maakt het schilderij ook interessant vind ik. Ik heb al gezegd dat ik het goed vind dat je wordt betrokken in het schilderij. En als laatste positieve punt wil ik graag zeggen dat de schilderij ook een sfeer ‘van een goed schilderij’ uitstraalt. Het lijkt te zeggen: Ik ben een meesterwerk!