De basis van veiligheid in de opvoeding

Theoriebron 1

De basis van veiligheid in de opvoeding

Pedagogiek: veilige basis, veilige omgeving bieden.

• Aantal theorieën over de invloed van een veilige basis en veilige omgeving op de ontwikkeling van kinderen.

-Waarom is een veilige basis belangrijk?

-Wat zijn de voorwaarden?

Maslow:

Maslow: mensen worden gemotiveerd door een aantal fundamentele behoeften (belangrijke basisbehoeften, meer psychisch dan lichamelijk).

-Niet bevredigen van fundamentele behoeften: kan ziekte tot gevolg hebben.

-Het bevredigen v.d. fundamentele behoeften is al belangrijk vanaf de geboorte. 

-In de vroege levensjaren zijn de behoeften bevredigd: sterk en zeker onder elke bedreiging.

-In vroege levensjaren fundamentele behoeften slecht bevredigd: meer kans op psychische problemen en gedragsproblemen.

De behoeftepiramide/hiërarchie

De behoeftepiramide moet van onder naar boven gelezen worden:

-De onderste behoeften zijn de lichamelijke behoeften: lucht, water, voedsel, onderdak, slaap en seks.

-Daarna komt de behoefte aan veiligheid en zekerheid. Mensen zoeken veiligheid   in kleine of grote groepen zoals het gezin, de school of werk.

-Daarna komt de behoefte aan sociaal contact met vrienden en geliefden.

-Vervolgens komt de behoefte aan waardering en erkenning. Mensen willen graag gezien worden om wat ze kunnen en doen.

-Als laatste is er de behoefte aan zelfontplooiing. De behoefte aan zelfontplooiing houdt in dat men zich verder wil ontwikkelen.

Piramide is een soort trap: je moet de onderste tree bevredigd hebben voordat je een stapje naar boven kunt doen.

Dit houdt in dat je een behoefte in zijn geheel of gedeeltelijk bevredigd moet hebben.

Als deze niet grotendeels bevredigd is, is het moeilijk om aan de volgende behoefte te voldoen.

Om de fundamentele behoeften te bevredigen moet er volgens Maslow aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Deze voorwaarden zijn: vrijheid, rechtvaardigheid, ordelijkheid en uitdaging.

Als deze voorwaarden niet aanwezig zijn, kan iemand niet goed werken aan het bevredigingen van zijn behoeften.

Bowlby:

Bowlby: gehechtheidstheorie.

Gehechtheidstheorie: gehechtheidsrelaties en de neiging van mensen om zich te hechten.

Gehechtheidsrelaties: relaties waarbij sprake is van een bepaalde verbondenheid tussen twee mensen.

Mensen hebben al vanaf de geboorte de neiging om zich te hechten. Voor de ontwikkeling van mensen is de kwaliteit van gehechtheidsrelaties van belang. Dit begint al bij de geboorte waarbij de interactie tussen kind en opvoeders van levensbelang is.

De eerste ervaringen van een kind op het gebied van gehechtheid hebben een belangrijke invloed op latere leeftijd.

Als een kind een sterke verbondenheid met zijn opvoeder voelt, heeft dit een grote positieve invloed op het zelfvertrouwen. Ook heeft het gevoel van verbondenheid invloed op het vertrouwen van anderen als je in nood bent.

De eerste intensieve ervaringen met het vormen en breken van belangrijke gehechtheidsrelaties zijn van invloed op de emotionele ontwikkeling van volwassenen. Het gaat dan vooral om de ontwikkeling van het vermogen om om te gaan met moeilijke situaties en het uiten van emoties. Ervaren van scheidingen in gehechtheidsrelaties en dreigende scheidingen in de vroege jeugd en/of een angstig gehecht kind kunnen leiden tot ernstige psychische problemen.

Gehechtheidspersoon: de persoon met wie een kind een gehechtheidsrelatie opbouwt.

• Vormt de veilige basis voor het kind.

De behoefte aan een gehechtheidspersoon blijft het hele leven bestaan!

Een veilig gehecht kind van ongeveer 1 jaar: vaak vrolijk, gelukkig, coöperatief en aangenaam in de omgang. Het wil graag buitenspelen, gaat op onderzoek uit en maakt contact met andere kinderen en volwassenen.

Een onveilig gehecht kind: angstig, niet coöperatief, teruggetrokken, speelt liever alleen of maakt op een negatieve manier contact met anderen. Nieuwe dingen vind een onveilig gehecht kind vaak beangstigend. Het is voor de ouders vaak lastig om zich aan zo`n kind te hechten.

Pikler

De uitgangspunten bij de pedagogiek van Pikler:

-Respect voor de behoefte aan een stabiele persoonlijke band.

-Respect voor de zelfstandige activiteiten van het kind.

Deze twee uitgangspunten leiden automatisch tot een derde:

-De noodzaak om het leven van het kind zinvol te organiseren.

Pikler noemt twee voorwaarden die ervoor kunnen zorgen dat de autonomie en de mogelijkheden van een kind tot bloei kunnen komen: vrije bewegingsruimte en een betrouwbare relatie met een volwassene.

Vrije bewegingsruimte: De volwassene biedt een kind een veilige omgeving aan waarin het uit eigen initiatief actief kan bewegen en spelen. De bewegingsruimte moet altijd iets groter zijn dan het kind nodig heeft zodat het geprikkeld wordt om zich verder te ontwikkelen.

Daarnaast wordt het kind nooit in posities gebracht waar hij zelf niet uit kan komen en wordt er niet onnodig ingegrepen. Het kind krijgt de kans in zijn eigen tempo te bewegen, te spreken en te denken.

Hierdoor ontwikkelt een kind zich beter dan een kind dat gestimuleerd of geholpen wordt in zijn ontwikkeling.

De grove motoriek: het kind heeft geen volwassenen nodig om te leren kruipen, zich op te richten, te gaan staan op lopen. Dit zijn overgangsposities die bij alle kinderen voorkomen. Overgangsposities komen bijna altijd in dezelfde volgorde.

Het omgaan met voorwerpen vormt de basis voor het ontwikkelen van een relatie met deze voorwerpen. Hierbij is er een intense aandacht van de baby voor de voorwerpen en de relatie met een voorwerp roept gedachten op. De gedachten bij voorwerpen zijn te zien aan de uitdrukking van een baby. Het spel tussen handen van een baby en voorwerpen is zowel een uitdrukkingsmiddel voor zijn gevoelens als een proeftuin voor zijn emotionele leven. De ideeënwereld van een kind gaat zich ontwikkelen doordat handbewegingen en gemoedsbewegingen elkaar voortdurend stimuleren.

Betrouwbare relaties met volwassenen: het kind krijgt de volledige aandacht tijdens verzorgingsmomenten. Deze momenten bieden de mogelijkheid tot intiemen plezierig contact tussen volwassene en kind. De kwaliteit van de zorg wordt bepaald door de communicatie tussen het kind en de volwassene. Door de communicatie leert het kind te reageren op zijn eigen zorg. Bijv. door naar dingen te wijzen die bij dat zorgmoment horen. Uiteindelijk leert het kind mee werken bij de eigen zorg. Bijv.: het kind gooit zelf de benen omhoog bij het verschonen van een luier. Door de kans een actieve deelnemer te zijn in zijn verzorging i.p.v. een passieve ontvanger, wordt het gevoel van autonomie en zelfvertrouwen van een kind vergroot.