spelling

Meervoudsvorming

- Je schrijft de s aan een woord vast als de uitspraak correct blijft: hotels, orgels

- je schrijft ’s als de uitspraak anders zou veranderen: taxi’s, auto’s, pyjama’s,pony’s

- woorden die eindigen op a,i,o,u of y krijgen een ‘s. ook afkortingen krijgen een ’s als meervoud: havo’s, tv’s,cao’s

Woorden die eindigen op een e krijgen een vaste s: tantes,coupés,lelies,portemonnees

Sommige woorden die wel eindigen op een letter uit het rijtje, krijgen toch een vaste s, omdat de uitspraak niet verandert : bureaus, milieus, jockeys,displays,cowboys


Veel gemaakte fouten : ski’s en baby’s

Meervoud met –en

In verband met de uitspraak verdubbelt soms de laatste medeklinker: pillen

In verband met de uitspraak verdwijnt er soms een medeklinker: palen

In verband met de uitspraak verandert soms de laatste medeklinker: glas – glazen

! als een woord eindigt op een onbeklemtoonde –ik,-es of –et, dan verdubbelt de laatste medeklinker niet: monnik – monniken, dreumes – dreumesen

De laatste medeklinker verandert niet altijd: pols – polsen, fotograaf- fotografen, paragraaf – paragrafen

Woorden die eindigen op –ie krijgen soms een vaste s in het meervoud (directies) maar soms krijgen ze er een –n of –en achter. Als de klemtoon op deze laatste lettergreep valt, dan krijgt het woord een meervoud met –ën: melodie – melodieën, industrie – industrieën

Als de klemtoon niet op de laatste lettergreep –ie valt, dan krijgt het woord een meervoud met alleen een –n: bacterie – bacteriën, olie – oliën

Latijnse woorden:


Museum – musea

Jubileum – jubilea

Datum – data

Medium – media, bij een persoon mediums

Musicus – musici

Medicus – medici

Basis – bases

Dosis – doses

Sommige, vele, beide, andere, meerdere, enkele

Het is sommigen als  het gaat om personen + zelfstandig gebruikt + onbekend wat voor soort personen

Bijv: sommigen kwamen te laat in de les. De kleuters liepen op straat, sommige zongen

Tussenklank in samenstellingen

Als we in een samenstelling een s- klank uitspreken, schrijven we hem ook. Dorpsplein, scheepswrak

We schrijven een tussen –en als het eerste woord van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op –en heeft ( en niet ook nog op s ) : pannenkoek, boekenkast

Als het woord 2 meervouden heeft, is het een – e: keuzepakket, gedaanteverwisseling


We schrijven een tussen –e, als het eerste deel wel een zelfstandig naamwoord is, maar geen meervoud heeft: tarwe – tarwebrood, rogge – roggemeel, rijst – rijstebrij

We schrijven een tussen –e, als het eerste deel dient ter versterking van het tweede deel en het geheel een bijv.nmw. is: beregezellig, apetrots

We schrijven een tussen –e als er van het eerste deel maar één exemplaar is: zonnestraal, maneschijn

We schrijven een tussen –e als het woord niet meer als samenstelling wordt ervaren: elleboog, ruggespraak, schattebout

Je gebruikt het streepje als scheidingsteken, als in samenstellingen de laatste letter van het ene deel en de eerste letter van het volgende deel tot uitspraakproblemen leiden

Radio –omroep

Mode- industrie

College- uren

Ski- jack

Koffieautomaat

Gebruik een streepje als koppelteken in de volgende gevallen

1. In de naam van gehuwde vrouwen

Mevrouw Kantelbeen- Meier


2. Tussen samenstellingen waarin het ene deel een voor of nabepaling is van het andere en daar sterk mee verbonden is: niet-roker, oud-voetballer, ex-man, vice-premier


3. In combinaties van titels en beroepen: chef-kok, minister-president


4. In samengestelde aardrijkskundige namen: Zuid-Holland, West-Europa


5. In samenstellingen met cijfers, afkortingen, symbolen : 40+ -kaas, wc-bril



Zet een streepje op de plek waar een woord is weggelaten.

Voor- en achterkant, binnen- en buitenbanden

Als een woord geen samenstelling is, plaats je geen streepje, maar een trema op de plaats waar een leesprobleem zou kunnen ontstaan.

De apostrof wordt gebruikt in plaats van een letter: ’t is m’n vriendin

Voor de uitspraak: bij sommige meervouden en bij bezitsaanduidingen, als er geen uitspraakprobleem is, schrijf je de s aan de naam vast

In afleidingen van letter- en cijferwoorden: PvdA’er, Hbo’er

Hoofdletters

1. Aan het begin van een nieuwe zin

2. Als de zin met een apostrof begint, krijgt het tweede woord een hoofdletter

3. Bij persoonsnamen

4. Bij aardrijkskundige namen en namen van historische periodes,straten, hemellichamen, gebouwen, feestdagen en bij titels van boeken en films

5. Bij namen van verenigingen,instellingen, bedrijven en diensten

Met een kleine letter schrijf je namen van:

• De maanden

• De dagen

• De jaargetijden


• De windstreken

• Afleidingen van officiële feestdagen: kerstdagen, paasei

Voor getallen tot en met twintig gebruik je letters en geen cijfers ook voor tientallen,honderd,duizend, miljoen etc.

De komma

Zet in langere zinnen de komma voor het (voeg)woord waarmee de bijzin begint

Zet bijstellingen altijd tussen komma’s

Zet tussen twee persoonsvormen een komma

Zet na of voor een aangesproken persoon altijd een komma

Een puntkomma betekent altijd en ;

Een dubbele punt gebruik je:

1. Om een opsomming aan te kondigen

2. Om de directe rede aan te kondigen

3. Om een verklaring aan te kondigen

Aanhalingstekens gebruik je:

1. Als je wilt aangeven dat je iets citeert

2. Om de directe rede aan te geven

3. Om aan te geven dat een woord een andere betekenis heeft dan normaal (ook ironisch)

Informatie die je geeft als toelichting, uitleg of voorbeeld, kun je tussen haakjes zetten