Bint - Ferdinand Bordewijk 4 pt. 

Ferdinand Bordewijk

Bordewijk was eigenlijk een advocaat. Hij is geboren in 1884 en opgegroeid in Amsterdam. Voor de drie korte romans Blokken, Knorrende beesten en Bint heeft hij de meeste erkenning gekregen. De indrukken die hij opdeed tijdens zijn tijd als docent op de handelsschool werden uiteindelijk de basis voor het boekje Bint. Als het gaat om de schrijfstijl van Bint, wordt er vaak gesproken over de ‘nieuwe zakelijkheid’. 

De Bree komt als leraar begin November terecht op de school van Bint. Hij schrijft ondertussen een studie over Anna Maria van Schuurman. Het plan was dan ook om maar één jaar te blijven. Hij valt in voor de vorige leraar, die weggepest is. 

Er heerst een streng regime op de school van Bint, waar orde en tucht centraal staan. De school is berucht geworden in de regio en laat al drie jaar geen nieuwe leerlingen meer toe omdat er veel weerstand is naar het systeem van Bint. Toch zet Bint door, met als gevolg dat er alleen nog maar vierde- en vijfdeklassers aanwezig zijn. 

Het eerste uur moet De Bree les geven in 4D, een klas die Bint persoonlijk heeft samengesteld. Hij noemt het zijn beste tot nu toe. De Bree noemt deze klas consequent 'de Hel' en de leerlingen van 4D worden ook steeds als monsterlijke dieren beschreven. Vanaf het begin is het duidelijk voor De Bree dat deze klas 'een meesterwerk in wording' is, en zijn onverdeelde aandacht nodig heeft. Elke verslapping zou fataal kunnen zijn voor de volgroeiing van 'Bints monsters'. Aan klas 4D, “de hel” verklaart De Bree direct de oorlog, om zo problemen te voorkomen. Met andere klassen heeft hij die niet. Zijn tactiek werkt inderdaad, want met de korte bevelen die hij geeft werkt de klas het beste. Tegen de kerstvakantie kwam de klas via woordvoerder Steijd vragen of hij vrede wilde, maar zijn antwoord was nee.

Met de drie andere klassen heeft De Bree weinig moeite. De eerste klas typeert hij als “de bloemenklas” en de leerlingen als "planten" of "bloemen". De tweede klas noemt hij “de bruinen”, een zeer leergierige klas. De derde is ijverig, maar kleurloos. Daarom noemt De Bree hen “de grauwen”.

Als de rapportvergadering plaatsvindt hebben de leraren het over Van Beek. De jongen verdient een onvoldoende, omdat hij niet genoeg presteert, maar hij had gedreigd dat als hij een slecht cijfer zou halen, hij zichzelf van kant zou maken. De leraren zijn niet onder de indruk en geven hem het slechte cijfer, waardoor Van Beek radeloos in de gracht springt en in een gasthuis aan pneumonie overlijdt. 

Bint voorspelde al dat dit zou gebeuren, wenst zich niet te laten chanteren en grijpt niet in. Hierdoor ontstaat een oproer, maar dat wordt neergeslagen door de Hel, geïnstrueerd door Bint. Ook een opstand door tegenstanders van Bint wordt door hen neergeslagen. De tegenstanders worden van school gestuurd, waaronder aanstichter Jérôme Fléau, met zijn "wimpers van zijde" die De Bree al nooit vertrouwde.

Tijdens het jaarlijkse reisje dat met Pasen gemaakt wordt, is “de hel” verdeeld over Remigius en Nox. Het toeval zorgt er echter voor dat Remigius vervroegd vader wordt en dat De Bree mee gaat met een helft van “de hel”. Ze gaan via Bergen op zoom naar België en dan door naar Noord-Frankrijk. Tijdens de reis wordt Te Wigchel ziek, hij hoest de longen uit zijn lijf, en twee leerlingen Heiligenleven en Punselie verdwijnen een dag spoorloos. Ze hebben de originele route gefietst, die gepland stond, maar waar vanwege de hoest van Te Wigchel van afgeweken was. Hier worden ze voor gestraft. 

Er waren examens op school voor de 5e klassen. Tijdens de examenuitreiking wankelt Bint even. De Bree weigert in eerste instantie een herbenoeming, omdat het de bedoeling was geweest om slechts dit schooljaar vol te maken. Later denkt hij nog eens terug over het afgelopen jaar en bedenkt zich dan. Hij stuurt een briefje naar Bint waarin hij meldt nog een jaar op zijn school vol te maken. Bij het begin van het nieuwe jaar is Bint verdwenen en staat Donkers op zijn plaats als directeur. De dood van Van Beek had hij zich toch aangetrokken. Zo blijkt dat zelfs Bint niet is opgewassen tegen zijn eigen regime. De Bree wilde hem nog eens opzoeken, maar hij werd aan de deur geweigerd. 4D is inmiddels 5C, examenklas. Hoewel de klas een voorstel doet om vrede te sluiten geeft De Bree niet toe en is het wat hem betreft nog steeds oorlog.

Titelverklaring: Bint is de directeur van de tuchtschool. Hij heeft vijf jaar geleden een regime voor de school bedacht dat maatschappelijke reuzen kweekt. Zij gehoorzamen omdat hen dat is aangeleerd. Men zal spreken over leerlingen van de school van Bint, zo redeneert hij zelf. Het is een strenge man die zo zijn principes heeft, maar wel stellig gelooft in de werking van zijn leer. De ondertitel, Roman van een zender, slaat op de directeur Bint en de leraar Nederlands De Bree. Bint heeft een systeem bedacht om leerlingen te laten gehoorzamen, De Bree leert van deze ideeën en neemt er veel van over. Zo wordt Bint de zender (de drager van het idee: stalen tucht) en De Bree de ontvanger.

Auteursintentie: Er is sinds het uitkomen van Bint al een discussie gaande of Bordewijk nou propaganda maakt of juist kritiek heeft op het systeem. Voor beide kanten is wel wat te zeggen. Toch zeggen veel mensen dat het eerder een waarschuwing was voor het opkomend fascisme dan een aanmoediging naar het systeem. Daarbij worden Bint en de school door het boek heen ook steeds verder afgezwakt wat er voor zorgt dat het ‘stalen-tucht-systeem’ eerder in een slecht daglicht gezet wordt omdat vooral de nadelen zichtbaar zijn en er minder gefocust wordt op de voordelen.