Nederlands formuleren overzicht

Nederlands formuleren – samenvatting.

§1.1 – de standaard fouten lijst

Dubbelop:

Onjuiste herhaling: als een vast voorzetsel ten onrechte twee keer word gebruikt.

Tautologie: hetzelfde word twee keer gezegd met verschillende woorden van dezelfde woordsoort.

Pleonasme: een deel van de betekenis van een woord of woordgroep wordt nog eens door een ander woord uitgedrukt.

Contaminatie: als twee woorden of uitdrukkingen worden verward of ten onrechte worden vermengt.

Dubbele ontkenning: in zinnen met woorden dat al een ontkennend karakter heeft wordt soms ten onrechte een tweede ontkenning toegevoegd.

Fouten met verwijswoorden:

onjuist verwijswoord: eerst het antecedent zoeken, daarna het correcte verwijswoord invullen.

Onduidelijk verwijzen: soms wijst een verwijswoord terug naar iets wat niet in de tekst staat. (geen antecedent)

Of; soms is er meer als één antecedent mogelijk.

Incongruentie: als een enkelvoudig onderwerp hoort bij een meervoudige persoonsworm en andersom.

Dit gebeurd als het onderwerp meervoudig lijk, maar enkelvoudig is.

Of, als persoonsvorm en het onderwerp ver uit elkaar staan.

Dat/als constructie: een bijzin met voorwaarde begint met als of wanneer. Als de bijzin niet achteraan de zin staat ontstaat deze constructie. Vermijd die door ‘volgens mij’ in de zin te gebruiken.

Foutieve samentrekking: een samentrekking is weglating. Het gebeurd bij woorddelen (voor- en nadelen), bij woorden (korte… en lange broeken) en bij zinsdelen (jan koopt een cd … en piet een hond).  Als je zinnen aan elkaar plakt met en of maar mag je de delen die hetzelfde zijn in de tweede zin weglaten. Maar dat mag alleen als:

-           De betekenis hetzelfde is

-           De vorm (bijv. enkelvoud/meervoud) hetzelfde is

-           De grammaticale functie (ow/lv etc.) hetzelfde is.

Foutieve beknopte bijzin: er staat geen persoonsvorm in en ook geen onderwerp, maar je kunt wel ‘invullen’ in je gedachte wat het onderwerp moet zijn. Het ‘denkbeeldige’ onderwerp van de beknopte bijzin moet hetzelfde zijn als het onderwerp van de hoofdzin. Je kunt ze verbeteren door  van de beknopte bijzin een gewone zin met een persoonsvorm en onderwerp te maken of de onderwerpen van beide zinnen gelijk maken. Je hebt drie soorten;

-           Met een voltooid deelwoord

-           Met een onvoltooid deelwoord

-           Met te + hele werkwoord

Losstaande zinsgedeelte: bijwoordelijke zinnen zijn zinsdeel binnen een grotere zin en mogen niet losstaan van de zin waarin ze horen.

Onjuiste inversie: als het onderwerp achter de persoonsvorm staat.

Geen symmetrie: als je opsommingen gebruikt moeten de delen van dezelfde orde zijn.

§2.2 –aanwijzingen voor woordgebruik.

Gebruik geen lange woorden

Schrijf geen ‘moeilijke’ woorden over, zoek eenvoudige woorden of synoniemen.

Vermijd deftige/formele woorden

Schrijf alleen afkortingen van woorden die je ook uitspreekt als afkorting.

Eerder een synoniem als een verwijswoord gebruiken.

Niet de hele tijd hetzelfde woord gebruiken (herhalen).

§2.3 – aanwijzingen voor de zinsbouw.

-           Formuleer korte zinnen (dus gebruik niet meer als 20 woorden per zin, knip lange zinnen in stukken maar zorg ervoor dat je geen zinsdelen in aparte zinnen zet).

-           Zet woorden die bij elkaar horen zo dicht mogelijk bij elkaar.

-           Werkwoorden van de zijn zo dicht mogelijk bij elkaar

-           Zet zinsdelen die bij elkaar horen naast elkaar, dus ow naast pv.

-           Gebruik liever hoofdzinnen als bijzinnen (in  bijzinnen staan ow en pv vaak niet bij elkaar).

-           Zet bijwoordelijke bijzinnen van voorwaarde achteraan in de zin, bij de zinsdelen waar de bepaling bij hoort.

-           Gebruik zoveel mogelijk actieve zinnen (die zijn duidelijker, dus vermijd de lijdende vorm met ‘worden’).

-           Gebruik geen naamwoordstijlen (werkwoorden die omgebouwd zijn tot zelfstandige naamwoorden)

§3.1 – uitdrukkingen.

Een uitdrukking is een zinsnede met een figuurlijke betekenis.  Er zijn 4 soorten uitdrukkingen:

-           Met twee synoniemen (tautologie) à die opmerking van jou raakt kant nog wal

-           Met twee tegenstellingen (antithese) à vriend en vijand was blij dat de gijzelaar werd vrijgelaten.

-           Met beginrijm (alliteratie) à in de berging stonden alle stoelen schots en scheef door elkaar.

-           Met eindrijm à tegen heug en meug aten de leerlingen de typische tjechische gerechten.

§3.2 – beeldspraak

Het is een vorm van figuurlijk taalgebruik. Je hebt er twee vormen van.  De een berust op een overeenkomst tussen het beeld en iets uit de werkelijkheid, de andere is er geen sprake van overeekomst maar van een andere relatie bijvoorbeeld een opvallend kenmerk.

Beeldspraak die berust op overeenkomst.

Vergelijking (iets uit de werkelijkheid beschrijven naast het beeld dat hij daarvoor bedacht heeft).

-           Het buikje van de peuter was zo rond als een tonnetje

Asyndetische vergelijking (wanneer je het verbindingswoord weglaat, alleen het beeld en object blijven over).

-           Het nieuwe schoolgebouw, immers een glazen labyrint, wekte bij docent lodesteyn enkele ergernis op (de weg is er niet te vinden).

Metafoor (als je het verbindingswoord en object weglaat dan blijft alleen het beeld over. De lezer zelf moet het object bedenken waarnaar het beeld verwijst).

-           De openbare aanklagers draaiden met hun slimme vragen de verdachte de duimschroeven aan en legden hem op de pijnbank.

Personificatie (een levenloze zaak word als levens (menselijk) voorgesteld.

-           De lentewind streelde het wateroppervlak en kuste de twijgen van het lover.

Allorgie (een reeks van bij elkaar horende metaforen)

-           In onze tijd heerst het nieuwe klimaatgeloof … een ware zondeval … een ketter … ziel … duivel … ze preken … hel en verdoemenis als ware discipelen van hun nieuwe messias.

Synesthesie (waarnemingen van twee verschillende zintuigen met elkaar gecombineert).

-           Hij droeg de gedichten voor met een donkerbruine stem (gezicht en gehoor)

-           Ze werd gehaat om haar scherpe opmerkingen (gevoel en gehoor)

Beeldspraak zonder vergelijking (zonder overeenkomst).

Dit noem je metonymia, er is geen sprake van overeenkomst tussen beeld en werkelijkheid maar er is wel een ander verband. Vaak is dat een opvallende eigenschap of een kenmerk.

Je noemt een deel in plaats van het geheel.

-           Op de researchafdeling werken alleen maar knappe koppen (koppen à mensen)

Je noemt het geheel in plaats van het deel.

-           Nederland word als sinds eind jaren negentig elk jaarkampioen (nederland à het team)

Je noemt het materiaal in plaats van het product dat daarvan gemaakt is

-           Tegenwoordig brengen steeds meer artiesten hun muziek weer op vinyl uit (vinyl à lp)

Je noemt de maker van het product in plaats van het product zelf

-           Wat vind je van de nieuwe justin timberlake ? (zanger à liedje word bedoeld)

Je noemt een stuk serviesgoed in plaats van wat erop zit/ligt (het voedsel/drinken)

-           Neem toch nog een bakje, meid

Je noemt de merknaam of productieplaats in plaats van het product.

-           Ober, mag ik een spa

-           Met die parker schrijf ik een stuk netter dan met een goedkope balpen.

§3.3 – stijlfiguren

een stijlfiguur is een vaste vorm van zeggen met het gebruik van zo’n stijlfiguur benadruk je de inhoud van je mededeling, maar welke nadruk je geeft hangt af van de gekozen vorm.

# Lichter uitdrukken;

Eufemisme (verzachtende uitdrukking, je vermijd termen die hard klinken/bang grof over te komen/taboesfeer).

-           Helaas moeten we uw kat laten inslapen

Understatement (grote zaken als minder ernstig voor te stellen/ zelfspot)

-           De nederlandse ambassadeur heeft een nieuw optrekje, het korstte 1.1 miljoeneuro en is 4000 vierkante meter. Eindelijk hebben we wat bewegingsvrijheid.

Litotes (je beweert iets door het tegendeel te ontkennen/afbreuk grootheid van de zaak)

-           Dat ziet er niet zo best uit

Ironie (milde vorm van spot/ tegenovergestelde van wat gezegd word)

-           Ik kijk graag naar die urenlange analyses van voetbalwedstrijden door die intelligente voetbalfilosofen. Ja ze zijn briljant. Meestal hebben ze ook een andere wedstrijd gezien dan jij als argeloze kijker. Dacht jij een leuk duel gezien te hebben, blijkt er niets aan te zijn geweest. Toch goed dat je erop gewezen word.

# Zwaarder uitdrukken;

Hyperbool (zware overdrijving)

-           In een oogwenk was de dief er met de buit vandoor gegaan.

# Iets extra nadruk geven;

Prolepsis (een zinsdeel/woord dat de nadruk moet hebben word uit de eigenlijke zin gehaald en vooropgezet)

-           Die ellendeling, ik hoop dat ik hem nooit meer tegenkom.

Anticipatie (de zaak die je wilt bespreken eerst met verwijswoorden aanduiden en dan noemen/spanning opbouwen)

-           Iedere ouder weet het, maar veel te weinig ouders handelen ernaar; bij de opvoeding is het belangrijk heldere regels te formuleren en overtreders aan te pakken.

Repetitio (je herhaalt hetzelfde woord om er aandacht op te vestigen)

-           Potje met vet of potje met spread? Heinz sandwich spread. Lekker fris, lekker anders, lekker licht.

Tautologie (een begrip word herhaald maar niet door hetzelfde woord, door een synoniem)

-           Alles achter slot en grendel doen.

-           Eenzaam en verlaten stond de oude schaapskooi in het stille, winterse landschap.

Pleonasme (een eigenschap die al aanwezig is word extra benadrukt)

-           Een rode bloedplas verraadde nog de plek waar de gewonde soldaat gelegen had

Enumeratie (een opsomming met veel elementen achter elkaar)

-           Nablijven? Deze ruimte is alleen toegankelijk voor snoodaards, vlegels, doerakken, belhamels en bengels.

Opsomming in drieën (drie woorden in opsomming)

-           Tijdens festiviteiten hangt de hele stad vol met affiches, leuzen en spandoeken.

Climax (de elementen van de opsomming nemen in sterkte toe)

-           Dat word vanavond weer lachen, gieren, brullen met youp van t’hek in het theater.

Omgekeerde climax (de elementen/woorden van de opsomming nemen in sterkte af)

-           Geen dag, geen uur, geen minuut, zelfs geen seconde kon hij nog wacht.

Antithese (een tegenstelling)

-           Stof verdwijnt, waar swiffer verschijnt.

Chiasme (een kruisstelling, je herhaalt op een speciale manier een begrip. Als je de woorden van een chiasme onder elkaar zou zetten dan krijg je een kruis verbinding)

-           … de enige rennende schrijver of schrijvende renner.

# Middelen om de lezer aan het denken te zetten;

Paradox (een schijnbare tegenstelling. De bewering lijkt niet kloppend/vreemd maar na langer denken zie je de waarheid ervan in, en dus de logica)

-           De nieuwe smart. Dat kon je verwachten: iets onverwachts.

Retorische vraag (een vraag die eigenlijk een mededeling is, je verwacht er geen antwoord op)

-           Het fenomeen bestseller blijft ietwat raadselachtig. Wie kon er voorspellen dat van dit boek 40000 exemplaren verkocht zouden worden?

# Een middel om een grappig effect te bereiken;

woordspeling (een taalgrapje, in een woord krijg je twee betekenissen)

-           Bijzondergoed

-           Wie met bob stapt, hoeft nooit te lopen.

# een middel om een geleerde indruk te maken:

Allusie (een verwijzing naar bekend veronderstelde personen/gebeurtenissen/teksten) je toont dat je wat weet van literatuur, kunst, sport of politiek à mens ziet je als autoriteit

-           Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie heeft de mooiste telefoon van het land?

Maar de gewone man gelooft nu graag dat er meer is tussen