§3.1 ~ literaire genres
Er zijn verschillende soorten volksverhalen; ze zijn mondeling overgeleverd.
- Legende: verhaal dat zich afspeelt rond het leven van een heilige, een martelaar of heilige voorwerpen, rond Christus of Maria. Berust op historische gebeurtenis. Les: God bemoeit Zich met de mensen en helpt d.m.v. wonder. (Beatrijs)
- Sage: historische kern, waaromheen veel is gefantaseerd. Volksverhaal zonder religieuze achtergrond. Ridders en koningen, of verklaart bepaald verschijnsel stad/streek. (Het vrouwtje van Stavoren)
- Mythe: oeroud verhaal waarin het niet-christelijke, godsdienstige elementen een rol spelen. Grieken en Romeinen probeerden hiermee (natuur)verschijnselen te verklaren. Goden belangrijke rol. Elementen uit mythen blijven terugkeren in de literatuur.
- Sprookje: Geen kern van waarheid. Kinderlijk en optimistisch getoonzet verhaaltje waarin het het goede het kwade overwint. Vage plaatsen en onduidelijke tijden. (Hans en Grietje). Later begon men sprookjes te bedenken(cultuursprookjes). Louis Couperus en Godfried Bomans schreven moderne sprookjes.
- Parabel:verhaal dat met een vergelijking een moraal wil doorgeven. Alleen mensen sprekende personages, moraal is een religieuze waarheid.
- Fabels: planten en dieren leren een les. Menselijke ondeugden worden aan de kaak gesteld. Lessen zijn voor de hand liggend en praktisch. In Richteren 9 vinden we zo’n fabel van Jotham waarin bomen met elkaar spreken.
Proza ingedeeld naar de omvang van de verhalen.
- Kort verhaal: +/-20 pag, 1 hoofdpersoon, eenvoudige opbouw, 1 gebeurtenis centraal, climax snel bereikt, abrupte en verrassende ontknoping, gebundeld of wordt uitgegeven in een tijdschrift.
- Novelle: +/- 100pag, weinig personages, weinig karakterontwikkeling, 1 verhaallijn(intrige), afgerond verhaal, wordt zelfstandig uitgegeven.
- Roman: meer personages dan in een novelle, hoofd- en bijfiguren uitvoeirg beschreven en gekarakteriseerd, hoofpersoon karakterontwikkeling, meer plaatsen van handeling en groter tijdsbestek, verschillende intriges: hoofd- en nevenintriges.
Novelle is alles veel simpeler en minder ingewikkeld dan een roman. (complexiteit)
Proza ingedeeld naar de inhoud van de verhalen. Bekende en belangrijke romangenres:
- Historische roman: verhaal dat zich afspeelt tegen een bepaalde historische achtergrond. Waarheidsgetrouwe elementen. In 19e eeuw onstaan.
- Oorlogsroman: verhaald waarin oorlog een belangrijke rol speelt. (verzet, vervolging, etc)
- Streekroman: speelt zich af in landelijke omgeving. Lezer maakt kennis met eigenaardigheden van een streek. Geromatiseerd. Ook boeken waarvan het leven in de stad centraal staat. Het literaire gehalte van streekromans is niet altijd even hoog.
- Psychologische roman: Nadruk op innerlijk, gevoelens en de gedachten van personages. Tweestrijd en afwegingen worden beschreven.
- Tendensroman: (strekkingsroman). Auteur beschrijft wat hij goed/fout vindt. Maakt propaganda voor iets of agreert ergens tegen. Maatschappelijk misverstand aan de kaak stellen.
- Toekomstroman: (sciencefiction). Beeld geschetst van de verre toekomst op basis van wetenschap en techniek. Ideaal schetsen met positief toekomstbeeld(utopie), of dramatische samenlevingsvorm die het gevolg is van politieke, sociale of technologische ontwikkeling(anti-utopie).
- Apocalyptische romans: Schrijvers proberen (soms m.b.v. Bijbelse gevens) de eindtijd/wederkomst te beschrijven.
- Literaire thriller: (detective). Spannend boek met zekere karakterontwikkeling en onverwachte wendingen. Psychologie van misdaad belangrijker dan geweld. Grens tussen gewone misdaadliteratuur en spannende literaire romans is met dit genre onduidelijk geworden.
§3.2 ~ Thema en motieven; titel en motto
Onderwerp: korte samenvatting waar boek over gaat. Je noemt namen en plaatsen uit het boek.
Thema: de kortste omschrijving van de centrale gedachte van het verhaal in één zin. De (onder)titel en het motto kunnen je helpen. Kernwoorden zoals: eenzaamheid, vriendschap, omgang met dood/ziekte etc. Thema wordt ondersteund door motieven. Motieven: bouwstenen van tekst. Motieven zijn verhaalonderdelen zoals situaties, voorwerpen, uitspraken, gedachten, relaties die regelmatig terugkeren in een verhaal. Herhaling zorgt ervoor dat de lezer de samenhang ervaart.
Naast deze verhaalmotief zijn er nog 2 soorten motieven.
- Leidmotief: iets wat bijna onveranderd terugkeert binnen het verhaal, een constante herhaling.
- Literair - historisch motief: verhaalgegeven dat voorkomt in de werken van verschillende schrijvers uit verschillende landen en verschillende tijden. Eeuwenoude verhaal elementen die niet weg te denken zijn uit de verteltraditie.
- Assepoestermotief: arm stiefkind dat slecht behandeld wordt, onverwacht keren haar kansen en uiteindelijk wordt ze rijk en gelukkig in de arm van een prins.
- Narcissusmotief: uit Griekse mythologie. Iemand die zichzelf bewonderde en verliefd was op eigen speigelbeeld.
- Oedipusmotief: uit Griekse mythologie. Een jongeman neemt plaats in van zijn vader (trouwt zijn moeder). Meestal vaderhaat en overdreven (seksuele) liefde voor moeder.
- Dubbelgangermotief: in de roman komt een dubbelganger van de hoofdpersoon voor, soms alleen maar in zijn verbeelding.
Titels: namen van boeken.
- Korte titels
- Titel met de naam van de hoofdpersoon
- Titels die je letterlijk op kunt vatten
- Titels die je ook figuurlijk op kunt vatten.
Je hebt 2 soorten titels:
- Onthullend: titels die je meteen al iets vertellen over de inhoud van het thema van het boek.
- Verhullend: de titel maakt je nieuwsgierig naar de inhoud van het boek, maar verraadt er weinig van.
Ondertitel: geeft een nadere toelichting op de hoofdtitel of men laat weten tot welk genre het boek behoort.
Motto: een citaat dat voorafgaat aan de eigenlijke tekst van het verhaal. Voor de lezer kan een motto een aanwijzing zijn voor de thema van het boek. De schrijver wil d.m.v. het citeren van een bepaalde schrijver aangeven dat hij graag in dezelfde traditie als die persoon wil staan.
Opdracht: Bij wijze van eerbetoon kan een schrijver zijn boek aan iemand ’opdragen‘.
§3.3 ~ perspectief
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden