Hoofdstuk 1 t/m 4

Lezen

Tekststructuren:

• Voor/nadelenstructuur
• Verleden/heden(/toekomst)structuur
• Aspectenstructuur
• Vraag/antwoord structuur
• Argumenten structuur
• Probleem/oplossingsstructuur
• Verklaringsstructuur

Woordenschat

Beeldspraak

Kijk op taal

Naamkunde

Geoniem       =          een naam die is afgeleid van een aardrijkskundige naam

Eponiem         =          woorden die zijn afgeleid van persoonsnamen

Aptoniem      =          een naam die aansluit bij wat iemand in het dagelijks leven doet

Leenwoorden

• Taalpuristen  =          mensen die proberen het Nederlands zo zuiver mogelijk te houden, zij                               bedenken Nederlandse alternatieven voor leenwoorden.
• Anglicisme    =          niet goed vertaald uit het Engels
• Gallicisme     =          niet goed vertaald uit het Frans
• Germanisme =          niet goed vertaald uit het Duits
• Anglicisme + gallicisme + germanisme = barbarisme

Spelling

ww-spelling

• Pv-tt-ev
• Pv-tt-mv
• Pv-vt-ev
• Pv-vt-mv
• Infinitief
• Gebiedende wijs -> herken je aan het ontbrekende onderwerp
• Voltooid deelwoord
• Onvoltooid deelwoord
• bijvoeglijk naamwoord

met of zonder –N

• telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden krijgen een N als deze
  • zelfstandig is gebruikt (dus er kan geen zn achter)
  • op personen slaat

formuleren

aantrekkelijk formuleren

• varieer in woordkeus
• varieer in zinsopbouw
• varieer in zinslengte
• gebruik voorbeelden
• zet de woorden die bij elkaar horen bij elkaar
• gebruik signaal woorden om verbanden in de tekst te leggen

tekstverbanden

• concluderend                                   dus, hieruit volgt, dat houd in
• doel-middel                          om te, waarmee, door middel van
• oorzaak-gevolg                   daardoor, als gevolg van, zodat
• opsommend                         ook, verder, ten slotte
• redengevend/verklaring   daarom, namelijk, dat blijkt uit
• samenvattend                     kortom, al met al, met andere woorden
• tegenstellend                                  maar, echter, daarentegen
• uitleggend/toelichtend       bijvoorbeeld, met andere woorden, dat wil zeggen
• vergelijkend                        zoals, eveneens, soortgelijke
• voorwaardelijk                   indien, mits, stel dat

foutieve samentrekkingen

samentrekken mag alleen bij

• dezelfde grammaticale functie     -> kww – hww – zww – lv – mv – o - pv
• dezelfde betekenis
• hetzelfde getal                                -> ev – mv

samentrekking is als in het tweede deel van de zin een woord dat al eerder beschreven staat weggelaten word

samenvatting Nederlands Havo 3 H3 + H4

Lezen

Argumentatie

Vaak bij een overtuigende tekst

standpunt -> daar wil de schrijver je van overtuigen

Argumenten -> daar onderbouwt de schrijver zijn standpunt mee

• Feitelijke argumenten  Kun je controleren             
• niet-feitelijke argumenten       kun je niet controleren

Enkelvoudige argumentatie          =          met 1 argument

Meervoudige argumentatie          =          met meerdere argumenten

Enkelvoudige onderschikkende argumentatie =          Standpunt

                                                                                  -

                                                                                  Argument

                                                                                  -

                                                                                  Argument

Meervoudige onderschikkende argumentatie =                      standpunt

–                    

Argument                 argument

argument                  argument                             

Tegenargumenten = argumenten en standpunten ontkrachten d.m.v. een negatieve eigenschap

Woordenschat

Stijlfiguren

Zijn er 5 van.

1. tautologie                       =          2 synonieme woorden van dezelfde woordsoort

voorbeeld:    enkel en alleen                   

toelichting:  synoniem aan elkaar, allebei een bijwoord

1. pleonasme                      =          overbodig woord, omdat het grondwoord de eigenschap al bevat

voorbeeld:    de ronde cirkel                   

toelichting:    ronde = overbodig cirkel = grondwoord

1. hyperbool                       =          sterke overdrijving

voorbeeld:    dat heb ik nu al 1000 keer gezegd

1. eufemisme                      =          verzachtend woordgebruik

voorbeeld:    overgrootmoeder is gaan hemelen

1. dysfemisme                    =          opzettelijk harde taal

voorbeeld:    wat een vette pens heeft die man

1. understatement             =          het tegenovergestelde van wat je bedoelt

voorbeeld:    ik heb best wel even in de keuken gestaan

Spelling

Korter schrijven

• Afkorting:      weergave van een woord(groep) met beperkt aantal letters je spreekt wel de volledige woord(groep) uit

Voorbeeld: a.s.

• Letterwoord eerste letters van naam of woordgroep, waarbij je het uitspreekt als een woord

Voorbeeld: vip

• Initiaalwoord           eerste letters van naam of woordgroep waarbij je het uitspreekt als losse letters

Voorbeeld: uv, OM

• Verkorting    opgebouwd uit een of meer (delen van) lettergrepen, uitspraak als woord

Voorbeeld: info, prof

• Symbool        notatie van wetenschappelijk begrip; grootheid/eenheid. Uitspraak zoals het oorspronkelijke woord

Voorbeeld: V, ml, GB

Trema en apostrof

• Trema gebruik je om te voorkomen dat 2 klinkers in een woord samen worden uitgesproken
• Trema gebruik je in sommige leenwoorden

• Apostrof gebruik je als weglatingsteken
• Apostrof gebruik je om uitspraak problemen te voorkomen
• Apostrof gebruik je in afleidingen van letterwoorden
• Apostrof gebruik je in meervouden van initiaalwoorden
• In verkleinwoorden op -y

Formuleren

(foutieve) beknopte bijzinnen

Beknopte bijzin=                             bijzin zonder PV en O; dus het O moet hetzelfde zijn als dat van de hoofdzin

                                                               Voorbeeld:        na hun klim door de duinen op het stand aangekomen namen de                                                                                       toeristen meteen een verfrissende duik in de golven.

                                                               toelichting:         toeristen = O, onderstreept in het blauw is beknopte bijzin

foutieve beknopte bijzin=          bijzin zonder PV en O; maar het O is niet hetzelfde als dat van de hoofdzin.

                                                               Voorbeeld:        na hun klim door de duinen op het strand aangekomen bleken

                                                                                              Alle strandstoelen al verhuurd.

                                                               Toelichting:        strandstoelen = O, onderstreept in groen is foutieve beknopte bijzin.

                                                                                              Het is foutief omdat de strandstoelen geen klim door de duinen

                                                                                              Hebben gemaakt

1. Wat is het O van de hoofdzin
2. Wat is het O van de bijzin (zelf bedenken)
3. Kan bij 2 hetzelfde antwoord als bij 1? -> goed

Kan bij 2 niet hetzelfde als bij 1                -> foutief!

Verwijswoorden

Het juiste verwijswoord bepaal je met het woordgeslacht

Getal     geslacht               lidwoord             verwijswoord

Ev           M                           De                          hij           hem      zijn         deze      die

Ev           V                            De                          zij           ze           haar       deze      die

Ev           O                            Het                        het                        zijn         dit          dat

Mv         alle                        alle                        zij/ze     hen        hun        deze      die

Je kunt dus het geslacht bepalen d.m.v. lidwoorden, behalve het verschil tussen M en V

M -> concreta                   kun je uit het raam gooien                         zoals de stoel                    = dus M ev

V  -> abstracta                  kun je niet uit het raam gooien                zoals de liefde                  = dus V ev

V  -> collectiva                  ev woord dat bestaat uit heel veel         zoals de regering             = dus V ev