Deel 2

Hfdst 2 De late Middeleeuwen
Tijdsbeeld: late Middeleeuwen was een rustige periode waarin de ambachten en de handel een bloei doormaakten. De zogenaamde middeleeuwse standen waarin in theorie ingedeeld in drie standen, maar in de praktijk waren het er maar twee. De burgerij ging vanaf de dertiende eeuw een belangrijke rol spelen. In de Middeleeuwen waren de mensen niet oud ze stierven door allerlei ziektes, want er was bijna geen medische kennis. De builenpest en zwarte dood waren een van de ergste rampen. Er zijn ook veel mensen omgekomen bij de kerkelijke tochten die er waren om het oosten te beschermen tegen de Islam. Kunst: Middeleeuwse kunst was gemeenschapkunst. Veel van die kunst is anoniem. De laatmiddeleeuwse kunst is sterk beïnvloed door het christelijke geloof. Op veel schilderijen is de macht van de dood afgebeeld. In het algemeen was middeleeuwse kunst symbolisch: elk detail kon een bepaalde betekenis hebben. De Vlaamse ‘primitieven’ hebben veel invloed gehad op de schilderkunst. Er was voor het eerst sprake van diepte en ruimte, driedimensionale figuren en van een echte compositie. Bouwkunst: In de 11e en 12e eeuw ontwikkelde zich de Romaanse bouwkunst. In de 13e eeuw ontwikkelde zich de gotische bouwkunst. Muziek: Naast godsdienstige muziek bestonden er ook volksdansen van oude, heidense oorsprong. De volksliederen werden voorgedragen door rondtrekkende muziekanten. Het kunstlied kwam in ontwikkeling. Ze werden geschreven en gecomponeerd door troubadors, trouvères en minnesänger. Literatuur: In de vroegere tijd was het niet mogelijk om kritiek te leveren. Het werd opgeschreven in fabels en sprookjes zonder namen te gebruiken. Van alles wat is geschreven, bezitten we slechts een klein deel. In de Middeleeuwen waren er niet veel boeken in omloop, omdat het te duur was. Ze werden met de hand geschreven op perkament en versierd met kleuren en tekeningen. In de 14e en 15e eeuw werden literaire teksten voorgedragen in de volkstaal in het hof. De uitvinding van de boekdrukkunst heeft vooral na 1550 de boekenmarkt verruimd. Dat is het begin van de Renaissance. Proza: Een van de oudste handgeschreven verhalen zijn de middeleeuwse ridderromans. Het waren lange, in volkstaal geschreven verhalen over de adel. Deze verhalen werden geschreven op rijm zodat ze makkelijk te onthouden zijn. Karelromans worden ook wel voorhoofse ridderromans genoemd. Arthurromans worden ook wel hoofse ridderromans genoemd. Karelromans: Karel de Grote staat centraal. Ze verhalen over moed en de felle strijdlust van edele ridders, die tot voorbeeld en lering moesten strekken. De verhalen werden vaak gepresenteerd als waargebeurde verhalen, maar soms als sprookje. Persoonlijke moed, lichaamskracht en het recht van de sterkste zijn telkens de terugkerende verhalen. Edele vrouwen zijn onbelangrijk. Arthurromans: Ze hebben een milder en romantischer karakter dan Karelromans. Hoofse romans schilderen geen werkelijke toestand en plaatst het verhaal evenmin in een bestaande omgeving. Koning Arthur is daar een voorbeeld van. De verhalen over Arthur gaan terug op Keltische en Bretonse verhalen. Chértien de Troyes schreef het eerst Arthurroman. Poëzie: De hoofse poëzie is ontstaan in Zuid- Frankrijk. Kenmerkend voor de hoofse poëzie is de liefde die niet beantwoord wordt of kan worden. Later werden dames een gewaardeerde eigenschap. Tijdens de kruistochten had men vernomen andere, verfijndere levensvormen. Toneel: Het middeleeuwse toneel vormde een bonte mengeling van religieuze spelen, hoofse toneelstukken en kluchten. Toneel werd toen ook verboden het zou een slechte invloed op de kerk hebben. In de vroege middeleeuwen gaf de kerk zelf juist een extra impuls aan het toneel. De eerste rollen werden vertolk door priesters. Later werd er ook steeds meer toneel gespeeld buiten de kerk. Zo is het religieuze toneel ontstaan dat in de Middeleeuwen een belangrijke plaats heeft ingenomen. Uit deze tijd komen vooral mirakelspelen en mysteriespelen.