Politieke besluitsvorming hoofdstuk 3

Hoofdstuk 3
Eerst was er een beperkt kiesrecht (censuskiesrecht), later algemeen mannen en daarna algemeen vrouwen kiesrecht.
Passief; recht om gekozen te worden, actief; recht om te kiezen.
Je kunt uitgesloten van kiesrecht zijn via rechtelijke uitspraak, of wegens rechtsonbekwaamheid. (bv. geestelijke stoornis)
Een partij die mee wil doen aan de Tweede-Kamer verkiezingen moet voldoen aan 3 voorwaarden; 1) De partij moet in alle kiesdistricten ingeschreven staan.
2) De partij moet van elk district 25 handtekeningen inleveren.

3) Per kiesdistrict 450 euro borg betalen.

Nederland kent een evenredig kiesstelsel; alle uitgebrachte stemmen worden verdeeld over het aantal zetels. Bij die berekening gaat men uit van de kiesdeler; de hoeveelheid stemmen die je nodig hebt voor een zetel. Een voordeel hiervan is dat elke groep naar omvang word vertegenwoordigd, een nadeel dat veel kleine partijen een coalitievorming nodig hebben. Een oplossing hiervoor zou de kiesdrempel zijn; bij een laag percentage van de stemmen kan een partij niet meedoen.

In een districtenstelsel word het land verdeeld in een aantal gebieden, en uit elk gebied word er iemand afgevaardigd naar het landelijk bestuur. Voordelen hiervan zijn dat de kiezer&gekozene dicht bij elkaar staan, en er vaak een tweepartijenstelsel is. (maakt keuze makkelijker + geen coalitie nodig) Nadelen hiervan zijn dat kleine partijen weinig kans maken, en daardoor het parlement geen goede afspiegeling heeft.

Representatie; vertegenwoordiging, dit leidt tot representativiteit, de volksvertegenwoordiging/regering neemt besluiten die overeenkomen met de wensen van de meerderheid van het volk.
Met de Ostrogoski-paradox kunnen we de spanning tussen kiezer en politici duidelijk maken. (bv. Plaatje @ boek blz. 35)
Verklaring: 1) Kiezer is het niet met alle standpunten van zijn partij eens;
2) Er zijn ook niet-stemmers;
3) Kiezers voelen zich buitengesloten & stemmen op protestpartij;
4) Democratie is altijd een zaak van compromissen.

In een presidentieel stelsel is er meer scheiding tussen machten. Hierbij
- Is de president regeringsleider;
- Vormt uitvoerende macht naast wetgevende macht (parlement), President en parlement hebben elk een mandaat van de kiezer (representatie);
- President is niet gekozen door de meerderheid & heeft die ook niet. Maar heeft die wel nodig voor goedkeuring van z’n beleid;
- Is opperbevelhebber;

- Kan afgezet worden (VS impeachment)
Om de macht van de president te beperken, heeft hij geen ontbindingsrecht; het recht om het Congres te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te roepen.

Lijsttrekkers zichten zich vooral op de zwevende kiezer; weet tot het laatst niet wat hij stemmen zal. Er is een toename van desintresse van de kiezer omdat partijen altijd in coalitie moeten samenwerken, en de problemen waar ze over praten zijn ingewikkeld.

Om een coalitie te vormen word er een informateur benoemd; iemand die uitzoekt welke partijen gezamenlijk een beleid zouden kunnen voeren. In het regeerakkoord staan de hoofdlijnen van het beleid van elk ministerie, dit is vaak een compromis.

Als deze coalitie gevormd is, benoemt de koningin een formateur; degene die daadwerkelijk een kabinet gaat vormen. Dit is de minister-president. Deze zet de puntjes op de i van het regeerakkoord. Ten slotte word het oude kabinet ontslagen.

Het kabinet kan vallen door:
- De minister die ontslag aanvraagt bij de koningin;
- Er is een kabinetscrisis en de hele Tweede Kamer vraagt ontslag aan; er kan een nieuwe informateur benoemd worden om een nieuw kabinet te vormen, of er komen nieuwe verkiezingen. Het huidige kabinet heeft dan een demissionair kabinet; een kabinet zonder missie.