Verzorgingsstaat

Verzorgingsstaat = Samenleving waarin de overheid zich garant stelt voor noodzakelijk geachte materiële en immateriële voorzieningen voor alle burgers.

Zorg kan worden geregeld door de overheid = Mechanisme waarbij regulering plaatsvindt door de staat op basis van wetten.

Voordeel verzorging door de overheid: Iedereen die in dezelfde situatie zit, wordt hetzelfde behandeld en krijgt dezelfde hulp. Er is dus sprake van gelijkheid.

Nadeel verzorging door de overheid: Er is voor ouders en kinderen geen keuzevrijheid, iedereen in dezelfde situatie krijgt dezelfde hulp. Omdat de hulp via wetten geregeld wordt, moet iedereen verplicht belasting en premies mee betalen. Dus mee betalen voor hulp die je zelf niet nodig hebt.

Wederkerigheid houdt in dat mensen iets doen omdat ze er iets voor terugkrijgen; voor wat, hoort wat.

Markt =Mechanisme waarbij regulering plaatsvindt doordat individuen in vrijheid keuzes maken op basis van wederkerigheid.

Mantelzorg is een voorbeeld van zorg via het particulier initiatief = Mechanisme waarbij regulering plaatsvindt doordat mensen elkaar ondersteunen zonder winstoogmerk op basis van solidariteit. Naastenliefde en solidariteit staan voorop.

Er zijn drie mogelijkheden, drie mechanismen, om hulp en inkomsten te produceren en te verdelen:

1. De overheid (scholen)
2. De markt (medicijnfabrikanten)
3. Het particulier initiatief (sportverenigingen)

Deze drie mechanismen vormen samen de welfare triangle.

SP en PvdA zijn sociaaldemocratische partijen en hebben een voorkeur voor de overheid als mechanisme om zaken te regelen in de vorm van wetten.

VVD en D66 zijn liberalen en hebben voorkeur voor de markt als mechanisme om zaken te regelen. Bij liberalen staat vrijheid als centrale waarde. Markt biedt meeste vrijheid.

Bij de markt hebben burgers de vrijheid om zelf hun eigen keuzes te maken.

CDA en CU zijn christendemocraten n kiezen voor het particulier initiatief. Zij gaan ervan uit mensen elkaar nodig hebben en voor elkaar moeten zorgen.

De kinderwet van van Houten moest een einde maken aan kinderarbeid in 1874. Kinderarbeid was in die tijd in Nederland heel gewoon. Door de wet mochten kinderen tot twaalf jaar niet meer in fabrieken werken. De wet haalde een meerderheid in de EK en TK. De wet wordt als begin gezien van de sociale wetgeving in Nederland en daarmee ook als begin van de verzorgingsstaat.

De theorie van de Nederlandse socioloog Abraham de Swaan zegt dat de verzorgingsstaat er niet is om de problemen van de armen en zieken op te lossen, maar om de samenleving te beschermen. De overheid moet zich met het welzijn van de burgers bemoeien om externe effecten van industrialisering tegen te gaan en het dilemma van de collectieve actie het hoofd te bieden.

Het dilemma van de collectieve actie laat zien dat samenwerking om problemen op te lossen belemmerd kan worden door de angst dat anderen profiteren van die collectieve oplossingen zonder daar zelf aan mee te werken. Overheidswetgeving kan ervoor zorgen dat het dilemma van de collectieve actie wordt doorbroken.

De verzorgingsstaat is er dus niet in de eerste plaats voor de mensen met problemen, maar voor de samenleving als geheel. Uitkeringen zijn niet in de eerste voor armen, maar moeten ervoor zorgen dat anderen geen last krijgen van hun armoede (externe effecten als diefstal).

Arbeidersbeweging = Verzamelnaam voor vakbonden en politieke partijen die zich inzetten voor arbeiders(rechten).

Volgens de Engelse econoom Keynes moest de overheid in tijden van crisis de belasting verlagen zodat mensen meer konden gaan uitgeven en bedrijven meer gingen investeren. Of dat de overheid meer geld moest gaan uitgeven.

De vier functies die de verzorgingsstaat vervult:

1. Verzorgen
2. Verzekeren
3. Verheffen
4. Verbinden

Verzorgingsfunctie = Functie van de verzorgingsstaat waarbij het gaat om het ondersteunen van mensen die niet (meer) voor zichzelf kunnen zorgen

Verzekeringsfunctie = Functie van de verzorgingsstaat waarbij het gaat om het bieden van inkomen wanneer dat wegvalt als gevolg van ziekte, ouderdom of werkloosheid.

Verheffingsfunctie = Functie van de verzorgingsstaat waarbij het gaat om het bieden van ontplooiingskansen.

Verbindingsfunctie = Functie van de verzorgingsstaat waarbij het gaat om het creëren van sociale cohesie tussen mensen en tussen groepen mensen.

Sociale cohesie = Onderlinge verbondenheid tussen mensen.

Sociaal minimum = Het inkomen dat mensen minimaal nodig hebben om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien.

Minimumbehoeftefunctie = Uitgangspunt voor uitkeringen waarbij de uitkering een inkomen op minimumniveau garandeert

Loondervingsfunctie = Uitgangspunt voor uitkeringen waarbij de uitkering dient om te compenseren voor wegvallend inkomen

Equivalentiebeginsel = Beginsel waarbij er sprake is van evenredigheid tussen de hoogte van de betaalde premie en de hoogte van de te ontvangen uitkering

Solidariteitsbeginsel = Beginsel waarbij er geen relatie is tussen de hoogte van de betaalde premie en de hoogte van de te ontvangen uitkering.

Werknemersverzekeringen =  Sociale verzekeringen voor werknemers

Volksverzekeringen =  Sociale verzekeringen voor alle ingezetenen

Sociale verzekeringen = Uitkeringen die worden betaald uit premies

Sociale zekerheid = Stelsel van sociale verzekeringen en sociale voorzieningen

Sociale voorzieningen = Uitkeringen die worden betaald uit de algemene middelen (o.a. Belastingen)

Draagkracht van de leefeenheid = Principe waarbij bij de toekenning en de hoogte van de uitkering rekening wordt gehouden met de huishoudsituatie

Individuele rechten en plichten = Principe waarbij de uitkering een individuele zaak is

Omslagstelsel =Stelsel waarbij uitkeringen worden betaald door de belasting- en premieplichtigen van dat moment (De mensen die nu werken betalen voor de mensen die recht hebben op een uitkering)

Kapitaaldekkingsstelsel = Stelsel waarbij uitkeringen worden betaald uit de beleggingsopbrengsten van de betaalde premies. (je spaart zelf voor je oude dag voorziening).

Sociaaldemocratische verzorgingsstaat = Type verzorgingsstaat waarin de overheid een belangrijke rol speelt en gelijkheid centraal staat. (gelijkheid in inkomens)