Hoofdstuk 4 Verkiezingen (blz 108-113)

H4 Verkiezingen

Hoe kiezen wij?                                                                                                            18jaar+:

Actief kiesrecht: het recht om te kiezen.

Passief kiesrecht: het recht om gekozen te worden.                                         

Kindniveaus: het Rijk (Tweede Kamer), de provincie (Provinciale Staten), de gemeente (gemeenteraad) en de waterschappen. De waterschappen zorgen voor de waterhuishouding in Nederland.                      Daarnaast zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement

Evenredig vertegenwoordiging

Nederlands kiesstelsel à gebaseerd op evenredige vertegenwoordiging --> alle uitgebrachte stemmen worden verdeeld over het beschikbare aantal zetels.                                                                                                                        Voor: iedere stem telt even vaak mee.                                                             Tegen: alle partijen hebben spreektijd, hierdoor kunnen debatten vrij lang worden. Ook kan het soms lastig zijn om een bestuursorgaan zoals een nieuw kabinet te vormen.

Door deze nadelen hebben o.a. Duitsland en Oostenrijk een kiesdrempel. Kiesdrempel --> een partij moet een minimaalpercentage stemmen halen om mee te kunnen worden gedeeld onder de zetels. (bijv 5%)

Kiesdeler à aantal stemmen nodig voor 1 zetel.

 Districtenstelsel

Districten- of meerderheidsstelsel à Land wordt verdeeld onder districten, per district 1 afgevaardigde in het parlement. Dat is de kandidaat die in het district de meeste stemmen haalt.                                                         

Voordeel: Kiezers kennen (vaak) de vertegenwoordiger beter omdat hij/zij uit de regio komt.                                                                                           

Nadeel: Afgevaardigde denkt misschien teveel na over belangen van eigen district i.p.v. aan het algemene belang.                                                                                                                    

Grootste nadeel: stemmen die op een verliezer worden gestemd, gaan verloren.

Op campagne

Partijen stellen campagneteam op à prominente partijleden onder leiding van de lijsttrekker, vaak geholpen door spindoctor.                                            Spindoctor à een communicatiedeskundige die kandidaten adviseert over een positief mogelijk imago. ‘Leggen we de nadruk op economische standpunten of juist op veiligheid’. Televisiedebatten, als je een fout maakt/iets verkeerds zegt, kan dat voldoende zijn tot een verkiezingsnederlaag.

Leven we een mediacratie?

Opiniepeilingen à worden door de media gehouden om te kijken op wie de meeste mensen gaan stemmen. Sommige mensen spreken van een mediacratie door de grote rol van de media. Omdat het bijvoorbeeld in de VS maar tussen 2 grote partijen gaat, gaat de media er veel dieper op in en worden dingen uit het verleden gevist.

Motieven om op een partij te stemmen

• •  Standpunten partij                                                                                                                 
• • Eigen belangen                                                                                                                       
• • Kans dat de partij een cruciale rol kan spelen bij de vorming van het kabinet, als je i.p.v. op een bij jou passende partij op een grote partij stemt dan stem je strategisch.                                                                                                                             • Aantrekkingskracht lijsttrekker                                                                                       Een gekozen volksvertegenwoordiger kan niet uit de tweede kamer gezet worden, wel uit zijn eigen partij. Maar dan gaat diegene door als een nieuwe partij.

Na de verkiezingen

Het is handig als 1 partij de meerderheid heeft in het kabinet zodat er altijd een besluit komt. Dit is nog nooit in Nederland gebeurt. Er wordt wel een coalitie gevormd. Coalitie --> een combinatie van verschillende partijen die samenwerken op bestuurlijk niveau.

Informatie                                                                                                                      De tweede kamer wijst een informateur aan, die onderzoekt welke partijen samen een kabinet willen vormen dat dan de meerderheid heeft. Als die gevonden is, dan moeten de  afspraken komen die dan in het regeerakkoord komen te staan.

Formatie

Informateur, meestal de lijsttrekker van de grootste partij, wordt zelf ook minister-president. Aan het eind benoemt de koning de ministers en staatssecretarissen (voor de formaliteit). Tot slot een foto.

Het regeerakkoord

Kan je zien als contract. Het bevat de afspraken afgesproken door de coalitiefracties en de tweede kamer dat het kabinet de komende jaren wil gaan nakomen. Dit zorgt ook voor steun en stabiliteit, want het kabinet is verzekerd van de steun van de tweede kamer.

Prinsjesdag

Het regeerakkoord wordt aangevuld en bijgesteld in de troonrede. De koning leest die aan het begin van het parlementaire jaar in de ridderzaal voor. Tijdens een speciale gezamenlijke zitting van de Staten-Generaal (1e en 2e kamer). Op Prinsjesdag, 3e dinsdag in september.

Miljoenennota à hierin staan de plannen concreet en over hoeveel geld we beschikken. Na het bekendmaken van beide debatteren de 1e en 2e kamer erover tijdens de Algemene Beschouwing.

Gehaktdag

De miljoenennota is gebaseerd op wat voorspellingen (zoals de verwachten economie en de ontwikkeling van de werkgelegenheid). Als er een bijstelling moet komen gebeurd die meestal in de Voorjaarsnota. 3e woensdag in mei.

De val van het kabinet

Een kabinet regeert in principe 4 jaar. Alleen halen de meeste kabinetten de eindstreep niet. Het kabinet kan om 2 redenen vallen:                                       

• De ministers worden het niet meer met elkaar eens.                                         

• Een meerderheid in de 2e kamer verwerpt het beleid van het kabinet.

Als de 2e kamer het beleid van 1 minister (door meerderheid) afkeurt, zal hij vervangen worden. Als het hele kabinet ontslag aanbiedt dan komen er vervroegde nieuwe verkiezingen à demissionair kabinet. Ook kan de informateur zonder verkiezingen een nieuw kabinet vormen (dit gebeurt niet vaak).