Politieke besluitvorming

Klein rechts - bestaat uit ChristenUnie en SGP (Staatkundig gereformeerde Partij) - volgens Bijbel - verhoging kinderbijslag - tegen sollicitatieplicht voor alleenstaande ouders - verplichte winkelsluiting op zondag - moord moet doodstraf betekenen - abortus en euthanasie strafbaar - NL in EU een herkende staatkundige eenheid blijft

Rechtstaat en democratie (20 %)

Onafhankelijke staat: - territoir (vast grondgebied) - bevolking op territoir - gezag aanwezig

Soevereiniteit: de hoogste macht

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

Overheid: Bestaat uit instanties die het land besturen (staatshoofd, ministers, ambtenarenapparaat)

Gezag: Acceptatie dat iemand boven je staat

Macht: Vermogen om je wil aan andere op te leggen

Dictatuur: Een staat waarin alle politieke macht in handen is van 1 persoon of een kleine groep mensen

Democratie: Een staatsvorm waarbij de bevolking invloed heeft op de politieke besluitvorming - overheid moet zich ook aan grondwet houden - vrijheid overheid beperkt door keizers - overheid wordt gevolgd door de media

Rechtstaat: Land waarin de macht van de overheid beperkt wordt en de verhouding tussen de overheid en de burgers wettelijk is vastgelegd

Ontstaan à uit 19e eeuw, bang voor absolute macht.

- er is een grondwet - burgers hebben grondrechten - scheiding van de verschillende machten

Grondwet: Grondrechten vastgelegd - vrijheidsrechten (eigen geloof, eigen mening, eigen woon en werk) - politieke rechten (gelijke mate invloed op politiek) - sociale rechten (iedere burgen recht op woonruimte, werk, medische hulp, voedsel, onderwijs)

Politieke macht: Het vermogen om invloed en controle uit te oefenen op politieke besluiten

Trias politica: - wetgevende macht (wetten waaraan burgers zich moeten houden, leerplicht) - uitvoerderende macht (goedgekeurde wetten, die goed worden uitgevoerd, milieucontroles) - rechtelijke macht (beoordeelt of wetten goed worden nageleefd, rechters)

Directe Democratie: Vooral vroeger op marktpleinen

Referendum: Een volksstemming over een wetsvoorstel. Voordelen: · bevolking betrokken bij de politiek · politici beter op de hoogte van bevolking
Nadelen: · Moeilijk vraagstelling te maken met alleen ja of nee · Het is duur · Extreme denkbeelden (afschaffing belasting enz.)

Indirecte democratie: Volk neemt niet zelf beslissingen maar laat dat doen door volksvertegenwoordigers, ook wel een parlementaire democratie

(Constitutionele) monarchie: Monarchie: een staatsvorm met een koning(in) als staatshoofd, uitvoering ook houden aan grondwet

Art. 1
Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandelt. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

Verkiezingen en kabinetsformatie (25%)

Politieke bestuursorganen: - europees parlement - 2de kamer - provinciale staten - gemeenteraden - stadsdeelraden (Amsterdam of Rotterdam)

actief kiesrecht: iedereen 18 jaar en ouder kan stemmen en die geen kiesrecht heeft ontnomen door de rechter

passief kiesrecht: iedereen 18 jaar en ouder die zich verkiesbaar kan stellen

Buitenlanders hebben na 5 jaar actief en passief kiesrecht

Voorwaarden voor een partij: - officieel registreren bij de kiesraad (450 euro waarborgsom) - elke kieskring waar ’t wil meedoen een kandidatenlijst inleveren - elke kieskring moet daarvanuit 30 steunbetuigingen hebben - moet 11250 euro betalen (krijgt terug als je 75 % haalt op 1 zetel te halen

Verkiezingsprogramma: Hierin staan de belangrijkste plannen en opvattingen van de partij vermeld

Dit wil je ook lezen:

Simpel stappenplan voor betere wachtwoorden

Lijsttrekker: De persoon die voor een partij als 1ste op de lijst staat van kandidaten

Kiesdeler: De hoeveelheid stemmen die je nodig hebt voor 1 zetel

Kiesdrempel: Partij krijgt pas een zetel bij een bepaald percentage

Voorkeurstem: Als je stemt stem je niet op een partij maar op een persoon van een partij

Zwevende kiezer: - mensen die niet op een vaste partij stemmen - onvrede over partij waarop vorige keer gestemd, en niet weten op welke nu - mensen die nog nooit hebben gestemd

Kabinet: Alle ministers en staatssecretarissen

Elke minister heeft eigen portefeuille, ook wel beleidsterrein

Kabinetsformatie: Een aantal bestuurders, ministers en staatssecretarissen te vinden die - globaal eens zijn over nieuwe beleid - samen steun hebben van meerderheid van de 2de kamer

Verloop: · koningin krijgt advies (direct na de verkiezingen) · koningin benoemt een informateur (ervaren politicus, die kijkt welke partijen een meerderheid zouden kunnen vormen) · de informatie (informateur overlegt met leiders van partijen met dezelfde ideeën) # lukt het, dan wordt er een coalitie gevormd (samenwerkingsverband van 2 of meer partijen) # aan de hand van onderhandelingen, stelt informateur regeerakkoord op (hoofdlijnen aangeven van het beleid) · De informateur gaat terug naar de koningin (verslag uitbrengen) · De koningin benoemt een formateur(deze moet ervoor zorgen dat hij ministers en staatssecretarissen vind die het regeerakkoord willen uitvoeren) · De formatie (welke partij welke ministerposten) · De formateur gaat terug naar koningin (verslag uitbrengen) · Koningin benoemt nieuwe kabinet

De Regering: Koningin en de ministers (dagelijkse bestuur, ministerraad) voorbereiding en uitvoering van het overheidsbeleid - opstellen wetsvoorstellen - uitvoeren van eenmaal aangenomen wetten - opstellen rijksbegroting (jaarlijks) en aanbieden aan parlement

Parlement: (Staten-Generaal) 1ste en 2de Kamer - discussiëren en stemmen over wetsvoorstellen (medewetgeving) - controleren van ministers (controle)

Koningin: Zij is onschendbaar
Belangrijkste taken: - plaatsen van haar handtekening onder alle wetten - voorlezen troonrede op prinsjesdag - benoemen ministers en (in)formateurs - voeren van regelmatig overleg met minister-president

Kabinetsbeleid: Uitvoeren van regeerakkoord

Premier: Minister-president

Sociaal-economische driehoek: - Economische zaken - Sociale zaken en Werkgelegenheid - Financiën (soms Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties)

1ste en 2de kamer: - 2de kamer heeft 150 zetels/leden en wordt om de 4 jaar gekozen - 2de kamer behandelt als eerste elk wetsvoorstel en heeft het recht deze af te wijzen of te veranderen - 1ste kamer (senaat) heeft 75 zetels/leden - 1ste kamer extra controle op het werk van 2de kamer maar mag alleen nog in zijn geheel goed- of afkeuren - 2de kamer heeft dus meer macht

Fractie: De groep vertegenwoordigers van een politieke partij in een gekozen orgaan
Degene die aan het hoofd staat is de fractievoorzitter

Machtsverdeling: De ministers hebben zowel wetgevende als uitvoerende macht. De wetgevende macht delen ze met het parlement. De uitvoerde macht is in handen van de ministers.

Regeringspartijen: De partijen die ook deel uitmaken van de regering

Regeringspartijen: De partijen die ook deel uitmaken van de regering

Oppositiepartijen: Alle partijen die niet in de regering deelnemen

(mede)wetgevende taak: parlement kan gebruikmaken van de volgende rechten: - parlement heeft stemrecht bij wetsontwerpen - recht van initiatief (wetsvoorstellen indienen) - recht van amendement (onderdelen van wetsvoorstel kan worden gewijzigd)

Controlerende taak: - recht om mondeling of schriftelijk vragen te stellen aan ministers - recht van interpellatatie (minister ter verantwoording te roepen) - recht om een parlementaire enquête aan te vragen (gedetailleerd onderzoek naar opgesteld) - budgetrecht (recht om de rijksbegroting wel of niet goed te keuren) - recht om motie in te dienen ( schriftelijke uitspraak over het beleid van een minister, waarmee de kamer het niet eens is) · motie van afkeuring (als minister niets van zo’n motie aantrekt) · motie van wantrouwen (minister of hele kabinet treed af als dit door hen zo wordt beschouwd)

Lobbyen: Onderling van ministers en 2de kamerleden buiten debatten elkaar te overtuigen

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

Pragmatische gronden: Ieder voorstel moest op zijn eigen waarde beoordeeld worden.

Paarse Kabinetten: Ontstaan vanaf 1994 PvdA, VVD en D66 2de zogenaamde paarse kabinet (apart vanwege eerste keer dat CDA naar 2de WO uit de regering was. Belangrijke afspraken: - makkelijker om een referendum te houden (D66) - rol vd overheid teruggedronken en meer privatisering (VVD) - handhaving van bestaande uitkeringen (PvdA) - homohuwelijk en euthanasie werden wettelijk geregeld (D66, VVD, PvdA) Onvrede: - 1ste en 2de kamer kregen minder te zeggen door gedetailleerde akkoorden - uitkomst van debatten was al bepaald - GroenLinks en SP hadden veel kritiek - Problemen waar mensen mee zaten werden niet opgelost (wachtlijsten, NS, onderwijs) - Men dacht dat men behoud kabinet belangrijker vond dan oplossen problemen
Reacties: - verschillende partijen probeerde onvrede te verwoorden - nieuwe politiek kwam tot stand (meer aandacht voor kiezers)

Hoe verloopt politieke besluitvorming? (15%)

Beleid: Hoe doelstellingen bereikt moeten worden (extra subsidies voor kinderopvang, verbieden tabaksreclame, verhogen ouderbijdragen)

Politieke actoren: Personen, groepen, bestuursorganen en instanties die betrokken zijn bij het politieke besluitvormingsproces.

- ambtenaren · wetsvoorstellen voorbereiden en zorgen voor de praktische uitvoering · vrij veel invloed · vaak hogere ambtenaren meer kennis dan politici (door langere tijd op dezelfde positie) Ambtenarenapparaat (bureaucratie): Een organisatie waarvan de werkzaamheden worden gekenmerkt door officiële voorschriften, gescheiden deskundigheid en een duidelijke gezagstructuur. - massamedia · informatieve functie · spreekbuisfunctie (mensen aan woord laten) · onderzoekende of agendafunctie (journalist vindt wat) · commentaarfunctie (mening geven) · controlerendefunctie (kritisch bekeken)

Pressiegroepen: Die proberen invloed (pressie=druk) uit te oefenen op de politieke besluitvorming - belangengroepen (komen op voor bepaalde groep, consumentenbond) - actiegroepen (korte tijd inzetten voor 1 kwestie) - actieorganisatie (langere tijd inzetten voor 1 kwestie, Greenpeace)

Systeemtheorie: - invoer (pressiegroepen, wethouder) - omzetting (komt op politieke agenda, bestuurders en politieke partijen kunnen er niet meer omheen
o beleidsvoorbereiding (onderzoeken en advies uitbrengen) o beleidsbepaling (wetsvoorstel of oplossing) - uitvoer (wet wordt ingevoerd) - terugkoppeling (reacties van de samenleving op wetsvoorstel)

Omgevingsfactoren: Alle gegevens die een mogelijke rol kunnen spelen in het proces van de politieke besluitvorming - demografische kenmerken (samenstelling van bevolkingsopbouw) - ecologische kenmerken (wisselwerking tussen mens en milieu) - culturele kenmerken (geschiedenis van een land, gewoonte en gebruiken) - economische kenmerken (economische situatie) - technologische kenmerken (technische mogelijkheden) - sociale kenmerken (bv. Verschil tussen rijk en arm) - internationale verhoudingen (contacten met buitenland)

Barrièremodel
Problemen moeten worden overwonnen

Start: Mensen ervaren een kwestie als een maatschappelijk probleem

Barrières Betrokken actoren
1. brede bekendheid geven aan een burgers, actievoerders, belangen- maatschappelijk probleem groepen en massamedia

2. het ontstaan van een politieke politieke partijen, leden van de
discussie 2de en 1ste Kamer

3. keuze en formulering van het ministers, staatssecretarissen, besluit ambtenaren, adviescommissies, leden van de 2de en 1ste Kamer
4. uitvoering van het besluit ministers, staatssecretarissen, ambtenaren

Martin Beers®