Hoofdstuk 2 + inleiding

Onschuldpresumptie à je bent een verdachte en geen dader, totdat de rechter heeft besloten.

Onschuldaanname à de verdachte hoeft niet te bewijzen dat hij iets niet gedaan heeft, maar de rechter moet bewijzen dat je het wel gedaan hebt.

Tussen de arrestatie en de rechtszaak zit een lange periode , de voorlopige hechtenis duurt maximaal 104 dagen, maar dan is er nog geen  definitief vonnis van de rechtbank.  In het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) staat dat elke burger recht heeft op een eerlijk proces. In opsporing, vervolging en berechting beschreven in het Wetboek van Strafvordering. Voor de rechtsbescherming van burgers is de onschuldpresumptie erg belangrijk. Aan  de andere kant verlangt de samenleving dat er zoveel mogelijk criminelen opgepakt worden, rechtshandhaving. In de rechtstaat moet een balans worden gevonden tussen rechtsbescherming en rechtshandhaving.

Bescherming tegen de overheid:

• Legaliteitsbeginsel à alleen veroordeling voor iets wat verboden is door de wet, de overheid houdt zich aan de wet.
• Onschuldpresumptie à je bent een verdachte en geen dader, totdat de rechter heeft besloten.
• Gelijkheidsbeginsel à in gelijke gevallen, gelijk behandeld worden.
• Zwijgrecht
• Recht op een menselijke behandeling
• Recht op een eerlijk proces
• Recht op een advocaat
• Ne bis in idem-beginsel à je mag niet 2 x voor hetzelfde veroordeeld worden

2 soorten strafrechters:

• Politierechterà bij relatief lichte delicten waarbij de officier van justitie niet meer dan 1 jaar gevangenisstraf eist.
• Meervoudige kamer à bij zware delicten waarbij 3 rechters nodig zijn, er worden lange/levenslange vrijheidsstraffen opgelegd.

De rechter kan alleen iemand veroordelen als er wettig en overtuigend bewijs is tegen de verdachte, als het feit strafbaar is en wanneer de dader strafbaar is.

Wetboek van strafrecht à hierin staan de delicten omschreven en welke maximumstraffen daarbij horen.

Verloop rechtszitting:

1. Rechter opent de zaak, controleert de persoonsgegevens van de verdachte en wijst hem op zijn rechten.
2. De officier van justitie leest de tenlastelegging voor.
3. Tijdens het onderzoek ter terechtzitting stelt de rechter vragen aan de verdachte, de officier van justitie mag ook vragen stellen.
4. De officier van justitie komt met een strafeis, het requisitoir.
5. De advocaat houdt zijn pleidooi waarin hij opkomt voor de belangen van de verdachte.
6. De officier van justitie mag reageren op het pleidooi van de advocaat(repliek). Daarna krijgt de advocaat de mogelijkheid om hier op te reageren (dupliek).
7. De verdachte heeft het recht op het laatste woord. De verdachte hoeft hier geen gebruik van te maken.
8. Uitspraak van de rechter.

Elke zaak komt in eerste instantie bij de rechtbank. Zowel de advocaat als de officier van justitie kan tegen de uitspraak van deze rechtbank in beroep gaan. Bij een hoger beroep wordt de zaak door het gerechtshof opnieuw behandeld. Zijn ze het nog niet eens, dan kunnen ze in cassatie bij de hoogste rechtbank, de Hoge Raad. Die oordeelt alleen over de eerdere rechters en of de uitspraak goed is gemotiveerd.

Preventie à voorkomen dat iemand nog een keer de fout ingaat.

Nederland heeft een hoog recidivecijfer à de helft van de gevangenen pleegt binnen 2 jaar na vrijlating weer een strafbaar feit. In elke gevangenisregime worden ook andere fundamentele rechten van gedetineerden ontnomen. Ze mogen niet zelf hun dagindeling bepalen, ze moeten zelf hun geld verdienen voor spullen die ze nodig hebben, telefoontjes en post worden gecontroleerd.

Gedetineerden kunnen wel klachten indienen bij de gevangenisdirectie, stemmen met verkiezingen, hebben recht op onderwijs en religieuze diensten.

Paragraaf 2.5

Rusland:

Rusland kent geen democratische geschiedenis en heeft weinig ervaring met de rechtsstaat. In de Sovjet-Unie was het ‘telefoonrecht’ heel normaal, machthebbers gaven vooraf de straf aan de rechtbank door. Er was geen machtenscheiding. Nu is Rusland geen eenpartijstaat meer, maar na de val van de Sovjet-Unie hebben ze zich nooit ontwikkeld tot een volwaardige democratie. Mensenrechtenorganisaties hebben veel kritiek op Rusland, omdat ze niet aan de voorwaarden van een rechtstaat voldoen.

Repressie à onderdrukking

Andere landen kunnen niet officieel bepalen welk land een rechtstaat is of niet, wel kunnen Russische staatsburgers de eigen overheid aanklagen bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Er is veel corruptie in Rusland. Onderdrukking van homo’s.

VS:

De VS noemt zich een rechtstaat en voldoet zich aan de formele kenmerken.  Er zitten veel burgers in de overvolle gevangenissen, net als in Rusland. In de VS zitten vooral veel zwarte mannen vast. 1 op de 4 zwarte mannen zit minimaal 1x in zijn leven in de gevangenis. Er wordt ook veel vaker de doodstraf geëist tegen een zwarte dan tegen een blanke man.

Klassenjustitie à in het strafrecht wordt bewust onderscheid gemaakt tussen burgers op basis van herkomst, leeftijd, opleiding of huidskleur.

Borgtocht à iemand komt vrij tegen betaling van een borgsom, in afwachting van de rechtspraak.  

Er is weinig corruptie in de VS.

Italië:

In Italië ontsnappen rijke verdachten vaak aan berechting. Zij hebben ook de mogelijkheid om een sterk team van advocaten in te zetten dat processen weet op te rekken door steeds om uitstel te vragen of maximaal gebruik te maken van juridische procedures. Zaken verjaren steeds sneller.

Verjaring à een verdachte kan niet meer veroordeeld worden voor het gepleegde delict als het te lang heeft geduurd voordat de zaak bij de rechter kwam of wanneer het delict al t lang geleden gepleegd is.

Verjaring voorkomt dat burgers voor lichte delicten niet later nog vervolgd kunnen worden. Nederland kent ook verjaringstermijnen.

Doordat de rijkeren veel makkelijker de procedures oprekken, ontstaat hier ook klassenjustitie waarbij het gelijkheidsbeginsel onder druk staat. Er is een gemiddelde corruptie in Italië. Homohuwelijk is niet toegestaan.

Rechtsgelijkheidsbeginsel à gelijke rechten en plichten en gelijke berechting.

Door corruptie is er geen sprake meer van rechtsgelijkheid. In Nederland is er bijna geen corruptie.

Censuur à controle door de overheid op voor publicatie bestemde artikelen.

Censuur à controle door de overheid op voor publicatie bestemde artikelen.

Zelfcensuur à het zelf schrappen van kritische delen in een artikel of uitzendingdoor journalisten om problemen met de autoriteiten te voorkomen.

Paragraaf 2.6

Kroongetuigen à betrokkenen van een zaak kunnen (gedeeltelijk) hun straf ontlopen wanneer ze bereid zijn om bewijs tegen andere criminelen te leveren. 

Dat botst met het gelijkheidsbeginsel, maar de justitie vindt dat er met kroongetuigen onderscheid wordt gemaakt, omdat 1 persoon kan leiden tot een veroordeling van gevaarlijke criminelen.

Utilitarisme à een ethische stroming waarbij gekeken wordt naar de gevolgen van een handeling voor het algemene belang, zoals het welzijn en het geluk van de samenleving.

Wet openbaarheid van bestuur(WOB)à informatie van de overheid.

Bronbescherming à journalisten hoeven niet bekend te maken waar hun informatie vandaan komt, zo kan een journalist gevoelige informatie verzamelen.

Schaduwmacht à groepen die niet behoren tot de Trias Politica, maar die wel invloed uitoefenen op de politieke besluitvorming. Ambtenaren vormen de 4e macht en de media de 5e macht.