de Verzorgingsstaat

Als leerlingen veel spijbelen, krijgen zij en hun ouders te maken met de leerplichtambtenaar.

Alle onderwijsinstellingen worden gecontroleerd door de Onderwijsinspectie.

Gezondheidszorg

Een belangrijke taak van de overheid is zorgen voor goede gezondheidszorg. Ieder persoon die om fysieke of psychische redenen zorg nodig heeft, moet die kunnen krijgen.

Zorgverzekering

Je betaalt de zorgverzekering door een inkomensafhankelijke bijdrage via je loon en zorgpremies.

Marktwerking

De overheid heeft haar verantwoordelijkheid voor de gezondheidszorg deels losgelaten door een systeem van marktwerking in te voeren. Dit betekent dat zorgverzekeringen tegenwoordig zelf voor hun verzekerden ‘zorg inkopen’.

Socialezekerheidsstelsel

Het socialezekerheidsstelsel bestaat uit 2 delen:

• Sociale verzekeringen
• Sociale voorzieningen

Sociale verzekeringen

Mensen betalen premie om zich te verzekeren tegen een bepaald risico.

Sociale verzekeringen zijn verplicht. En zijn onder te verdelen in werknemersverzekeringen en volksverzekeringen.

Werknemersverzekeringen

De 3 belangrijkste werknemersverzekeringen:

• De Werkloosheidswet (WW) voorziet in een inkomen als een werknemer onvrijwillig werkloos wordt.
• De Wet uitbreiding loondoorbetalingsplicht bij ziekte (WULBZ) verplicht werkgevers om werknemers bij ziekte gedurende maximaal twee jaar een uitkering van 70 procent van het laatst verdiende loon te verstrekken.
• De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) voorziet in een inkomen voor werknemers die als gevolg van langdurige ziekte of een ongeval niet in staat zijn om te werken.

Volksverzekeringen

Voor de volksverzekeringen betaalt iedereen die in Nederland een inkomen heeft een premie. Enkele volksverzekeringen:

• de Algemene Ouderdomswet (AOW). Iedere burger heeft vanaf zijn 65e jaar recht op een AOW-uitkering.
• De Algemene Nabestaandenwet (ANW). De ANW voorziet in een inkomen voor weduwnaars, weduwen en minderjarige wezen.
• De Algemene Kinderbijslagwet (AKW). Aan alle ouders met kinderen onder de achttien jaar wordt een tegemoetkoming verstrekt in de kosten van levensonderhoud van de kinderen.

Sociale voorzieningen

Sociale voorzieningen zijn bestemd voor mensen die geen aanspraak kunnen maken op een sociale verzekering. Hiervoor betalen de burgers geen premie.

Bijstand

Van iedereen ouder dan 21 jaar wordt verwacht dat hij zelfstandig in zijn eigen bestaan voorziet. Wie dat niet kan krijgt ondersteuning bij het vinden van werk of een werk-leertraject en zolang dat nodig is, een bijstandsuitkering.

De bijstand voorziet in een minimumbedrag dat je maandelijks nodig hebt voor noodzakelijke kosten zoals huur, voeding, kleding en de zorgverzekeringspremie. Dit heet algemene bijstand. Voor ongewone extra kosten die je moet maken, bestaat bijzondere bijstand.

Werk in de verzorgingsstaat

Waarom werken we?

Het grote verschil tussen werk en hobby is het economisch nut van die activiteit. Je werkt omdat er in de samenleving een bepaalde behoefte bestaat.

Sommige mensen zien werken als een morele plicht: werk je niet dan ben je lui. Anderen beschouwen het als een maatschappelijke plicht: alleen als je werkt ben je een volwaardig lid van de samenleving.

Al deze opvattingen over werk noemen we ons arbeidsethos, de betekenis die arbeid voor ons heeft.

Naast de plicht om te werken is arbeid als een sociaal grondrecht opgenomen in de grondwet.

2 belangrijke redenen

1. Werk is belangrijk bij het vervullen van de basisbehoeften van de mens.
2. Werk biedt de mogelijkheid om je maatschappelijke positie te verbeteren.

Functies van werk

Bij het zoeken naar de motieven van mensen om te werken, kijken we eerst naar de basisbehoeften van de mens.

Maslow onderscheidt de volgende 5 basisbehoeften van de mens:

• De lichamelijke behoeften: eten, drinken, onderdak.
• De behoefte aan veiligheid en zekerheid.
• De sociale behoeften, zoals de behoefte om ergens bij te horen.
• De behoefte aan erkenning en waardering.
• De behoefte aan zelfrealisatie: de ‘innerlijke drang’ om iets zinvols te doen.

Piramide van maslow

Volgens Maslow kunnen mensen zich pas richten op een hogere basisbehoefte als de basisbehoeften op lagere niveaus al bevredigd zijn.

Werk is belangrijk bij het vervullen van materiële basisbehoeften zoals inkomen en zekerheid, maar ook van de immateriële basisbehoeften zoals sociale contacten, maatschappelijke status en het ontwikkelen van een identiteit.

Inkomen

Je loon zorgt er niet alleen maar voor dat je kunt eten en drinken en onderdak hebt. Het bepaalt ook je materiële levensstandaard en vormt de in geld uitgedrukte waardering voor je werk.

Zekerheid

Een vaste baan biedt vaak materiële zekerheid op lange termijn. Je doet sommige uitgaven omdat je weet dat je ook in de toekomst loon zult ontvangen.

Sociale contacten

De meeste mensen werken samen met andere collega’s en praten met hen over, gezin, vakanties en het nieuws

Erkenning en waardering

Werk is bij uitstek datgene waardoor je onderdeel bent van de samenleving en contact hebt met de samenleving. Het bepaalt daardoor het beeld dat je van jezelf hebt den draagt bij aan je identiteit.

Dit beeld wordt ook van buitenaf bevestigd. Je beroep verschaft je een bepaalde status. Met status bedoelen we de waardering die anderen toe kennen aan iemands beroep.

Zelfregulatie

Werk geeft het bestaan van de mens zin en een doel. Je kunt meehelpen te voorzien in de maatschappelijke behoeften aan goederen en diensten. Dit geeft je een gevoel van eigenwaarde: door je werk kun je je ontplooien en vakmanschap, creativiteit of verantwoordelijkheid tot ontwikkeling brengen.

Werk geeft het bestaan van de mens zin en een doel. Je kunt meehelpen te voorzien in de maatschappelijke behoeften aan goederen en diensten. Dit geeft je een gevoel van eigenwaarde: door je werk kun je je ontplooien en vakmanschap, creativiteit of verantwoordelijkheid tot ontwikkeling brengen.

Maatschappelijke positie

In Nederland spreken we ook wel van sociale ongelijkheid, wat betekent dat welvaart niet gelijk is verdeeld over mensen.

Sociale ongelijkheid heeft veel te maken met je maatschappelijke positie, de plaats die je inneemt op de maatschappelijke ladder.

De factoren die bepalen of je een hogere of lagere maatschappelijk positie inneemt zijn:

• De hoogte van je inkomen.
• De hoeveelheid macht en verantwoordelijkheid die je in je werk hebt.
• Het benodigde kennisniveau.
• Speciale aanleg en ervaring.

Je maatschappelijke positie heeft gevolgen voor je levenswijze.

Klimmen op de ladder

De overheid helpt een handje

Zonder diploma’s en werkervaring is het nog moeilijk om op te klimmen. Ongeschoolden en uitkeringsgerechtigden raken daardoor steeds verder achterop.

Daarom voert de overheid een emancipatiebeleid.

De arbeidsmarkt

Wat is de arbeidsmarkt?

Wanneer je op zoek gaat naar werk, kom je terecht op de arbeidsmarkt, de plaats waar de vraag naar arbeidskrachten en het aanbod van arbeidskrachten elkaar ontmoeten.

Aanbod van arbeidskrachten

Het aanbod van arbeidskrachten wordt bepaald door de beroepsbevolking, dat wil zeggen alle personen die geheel of gedeeltelijk beschikbaar zijn voor werk.

Vraag naar arbeidskrachten

De vraag naar arbeidskrachten noemen we de werkgelegenheid. Als de vraag naar arbeidskrachten gelijk is aan het aanbod is er volledige werkgelegenheid.

Werkloosheid

We noemen iemand een officieel geregistreerde werkloze als hij:

• Tussen de 15 en 65 jaar oud is;
• Niet werkt of minder dan 12 uur per week werkt;
• Actief opzoek is nar een baan van 12 uur per week of meer;
• Ingeschreven staat als werkzoekende bij het UWV WERKbedrijf.

We onderscheiden 4 soorten werkloosheid:

• Frictiewerkloosheid ontstaat wanneer iemand door frictie of wrijving op de arbeidsmarkt tijdelijk zonder werk is. (Na opleiding of tussen twee banen in.)
• Seizoenswerkloosheid wordt veroorzaakt doordat bepaalde beroepen seizoengebonden zijn.
• Conjuncturele werkloosheid ontstaat wanneer het economisch slechter gaat. De vraag naar goederen en diensten zakt in, waardoor er minder geproduceerd wordt.

Als de economie groeit, spreken we van hoogconjunctuur. Als de economie krimpt, ontstaat er een laagconjunctuur of recessie.

• Structurele werkloosheid betekent dat er banen voorgoed verloren gaan. (bijv. door automatisering)

Arbeidsmarkt in ontwikkeling

De belangrijkste huidige veranderingen op de arbeidsmarkt zijn:

• Verdwijnen van bedrijfstakken en opkomst van nieuwe bedrijven.
• Schaalvergroting bij bedrijven.
• Flexibilisering van de arbeid.
• Internationalisering van de arbeidsmarkt.

Oude en nieuwe bedrijfstakken

In Nederland is veel arbeidsintensief, laaggeschoold werk in de landbouw en industrie verdwenen. Deels vanwege de automatisering, deels omdat hele bedrijfstakken en fabrieken zijn verplaatst naar lagelonenlanden.

Ook is er in de landbouw sprake van technologische en duurzame innovatie. Daardoor is de vraag naar hooggeschoold werk juist toegenomen.

Schaalvergroting

Uit concurrentieoverwegingen zijn veel bedrijven gefuseerd tot grote multinationals.

Flexibilisering

Vroeger kozen mensen een baan voor het leven in vaste dienst. Tegenwoordig hebben werkgevers en werknemers meer behoefte aan flexibele arbeidsrelaties, dit zijn alle werksituaties met een variabele inzetbaarheid.

Verzorgingsstaat onder druk

Na de voltooiing van de verzorgingsstaat ontstond er kritiek op de omvang ervan, omdat:

• De verzorgingsstaat erg duur is;
• De vele voorzieningen en uitkeringen mensen passief kan maken;
• Mensen misbruik maken van de verzorgingsstaat.