Criminaliteit en strafrecht

Wetboek van Strafrecht ingedeeld in drie boeken: - Algemene Bepalingen - Misdrijven - Overtredingen

Principes uit eerste boek: - Legaliteitsbeginsel. Hierdoor bestaat praktisch elk wetsartikel uit het strafrecht uit een delictsomschrijving en een strafmaximum. - ‘ne bis in idem’ principe. Dit houdt in dat niemand twee keer voor hetzelfde vergrijp gestraft kan worden. - Verjaring. Iemand kan na een bepaalde tijd niet meer worden vervolgd voor een overtreding of misdrijf. - Bij minderjarigen wordt de verjaringstermijn met een derde bekort.

In het eerste boek ook aangegeven welke straffen kunnen worden opgelegd. Twee categorieën: hoofdstraffen en bijkomende straffen.

Hoofdstraffen: - gevangenisstraffen (min. 1 dag, max. 20 jaar) - minder zware hechtenis (min. 1 dag, max. 16 maanden) vorm van gevangenisstraf. - Geldboetes - Taakstraffen: onbetaalde arbeid ten algemene nutte: een alternatieve straf. Ook leerstraffen mogelijk.

Bijkomende straffen: straffen die naast de hoofdstraf kunnen worden opgelegd en direct met de aard van het delict te maken hebben.

Maatregelen: straf niet bedoeld om dader te laten boeten maar om samenleving tegen de dader te beschermen of de dader tegen zichzelf. Maatregelen vaak bij ontoerekenbaarheid en kunnen samen met straf worden opgelegd. - Terbeschikkingstelling: de dader wordt dan behandeld in een inrichting. De duur van TBS is aan de keuze van de rechter. Plaatsing is voor onbepaalde tijd. - Voorwaardelijk straf: straf of maatregel hoeft niet worden uitgevoerd als veroordeelde binnen een afgesproken proeftijd geen strafbaar feit pleegt of andere afspraken wel nakomt.

Naast dat een gedrag aan de delictsomschrijving moet voldoen, moet het ook aan nog vier voorwaarden te voldoen om strafbaar te zijn: - Alleen menselijk gedrag is strafbaar. Gedachten en gevoelens kunnen dus niet bestraft worden. Ook dieren niet. Bij BV’s, verenigingen enz. is degene die aanzet tot strafbaar gedrag degene die gestraft wordt. - Alle bestanddelen uit de delictsomschrijving moeten zijn bewezen. - Het gedrag moet wederrechterlijk zijn. Wanneer er een goede reden wordt aangevoerd waarom hij voor het plegen van het delict niet gestraft zou moeten worden kan de dader ‘ontslagen van rechtsvervolging’ worden. Hij wordt dan niet gestraft. Rechtvaardigheidsgronden zijn: - Noodweer: Als iemand geprobeerd heeft lijf en goederen te verdedigen tegen aanvallen. - Overmacht: Als de verdachte werd gedwongen tot het strafbaar feit. - Relatieve overmacht of noodtoestand: Als een verdachte moest kiezen tussen twee kwaden. - Het schuldbeginsel: de dader moet schuldig zijn. Soms kan een delict worden gepleegd zonder dat het de dader aangerekend kan worden. De dader kan zich dan beroepen op een schulduitsluitingsgrond. De dader wordt dan niet gestraft. De schulduitsluitingsgronden zijn: - Ontoerekenbaarheid van de dader. Hij weet dan niet wat hij doet en heeft geen schuld. - Noodweerexces. Wanneer iemand, in de emotievan een moment, een verdedigingsmiddel hanteert als strikte noodzakelijk. Hangt samen met noodweer. - Psychische overmacht / overmachtexces. Als iemand door zware psychische druk een misdrijf pleegt. De druk moet zo groot zijn dat anderen hetzelfde zouden hebben gedaan. - Afwezigheid van alle schuld. Wanneer iemand een delict pleegt zonder het te weten.

Het eerste boek geeft ook de criteria die de rechter moet hanteren bij het kiezen van de hoogte van de straf: - De ernst van het delict. - De omstandigheden waaronder het delict is gepleegd. Hierbij zijn er twee soorten: - Subjectieve omstandigheden hebben te maken met de dader. Was er opzet in het spel, werden bewust risico’s genomen of waren er belangrijke redenen? - Objectieve omstandigheden buiten de dader. Bij medeplichtigheid kan het strafmaximum met eenderde worden verminderd.

Aantal uitzonderingen voor jongeren: - Kinderen jonger dan 12 jaar kunnen niet strafrechtelijk worden vervolgd. - Kinderen tussen 12 en 18 kunnen alleen terechtstaan voor de kinderrechter. - De rechtszittingen zijn niet openbaar. - Er gelden andere straffen en maatregelen: - Jeugdigen geen gevangenisstraf, wel periode tot max. 6 maanden naar tuchtschool. - Speciale taakstraffen door HALT-project (Het ALTernatief) - Onder toezicht stelling gezinsvoogd aangewezen. Soms wordt toch het volwassenen strafrecht voor jongere tussen 12 en 18 jaar gebruikt. De minderjarige wordt dan geacht als volwassene gehandeld te hebben. Voorbeeld: Als een zeventienjarige in een bende van volwassenen meedraait.

8. het strafproces Actoren: personen die een bepaalde rol spelen. Van alle actoren in het strafproces recht duidelijk vast gelegd wat zij moeten doen, om willekeur te voorkomen. Voorlopige hechtenis: opsluiting in afwachting van het proces. Openbaar Ministerie: Alle Officieren van Justitie samen. Worden benoemd door Minister van Justitie. In hoger beroep gaan: de zaak voorlegen aan een hogere rechter. Vonnis: een uitspraak van kantonrechter of arrondissementrechter
Opportuniteitsbeginsel: het algemeen belang weegt zwaarder dan de vervolging van een verdachte. Rechter-commissaris: lid van de rechtbank die bewijsmateriaal verzamelt ter voorbereiding van de rechtszitting. Reclassering: een aantal particuliere, door de overheid gesubsidieerde instellingen die belangrijke taken vervullen bij het strafproces.

Bij juryrechtspraak moeten aanklagers en verdedigers met pleidooien de ondeskundige jury bewerken. De rechter is voorzitter en bepaald de hoogte van de straf. Voordeel juryrechtspraak: - Jury kan beter weergeven wat de volksovertuiging is. - Jury kan zich beter in de positie van verdachte en slachtoffer plaatsen dan beroepsrechter

Nederlandse strafprocesrecht vooral beschreven in het Wetboek van Strafvordering uit 1926: - Rechter zit het proces voor en bepaald of de verdachte schuldig is en welke straf hij krijgt. - Officier van Justitie (ovj) beslist of verdachte voor rechter moet verschijnen zo ja, dan heeft de officier tot taak de tenlastelegging (een aanklacht gebaseerd op wettelijke bepalingen) te formuleren. Tijdens het proces moet hij ervoor zorgen dat de bewijzen tegen de verdachte aan de rechter worden overlegd. In zijn requisitoir (slotpleidooi) eist de officier van justitie een bepaalde straf. Ovj werkt nauw samen met politie. - Elke verdachte heeft recht op een professionele verdediging. Als hij die niet kan betalen krijgt hij een advocaat toegewezen. Taak advocaat is het belangen van de verdachte verdedigen en best doen de bewijzen van ovj te ontkrachten voor vrijspraak of een zo laag mogelijke straf. Een advocaat heeft geheimhouding plicht. - Getuigen: Deskundigen of mensen die informatie hebben over de zaak. - Verdachte hoeft niks te zeggen en hoeft niet mee te werken. Medewerking kan wel lagere straf opleveren. Verdachte mag eigen verdediging voeren en getuigen en deskundigen ondervragen, behalve voor de Hoge Raad. - Slachtoffer Nauwelijks een rol, kan als getuige worden gehoord.

Nederlandse strafprocesrecht vooral beschreven in het Wetboek van Strafvordering uit 1926: - Rechter zit het proces voor en bepaald of de verdachte schuldig is en welke straf hij krijgt. - Officier van Justitie (ovj) beslist of verdachte voor rechter moet verschijnen zo ja, dan heeft de officier tot taak de tenlastelegging (een aanklacht gebaseerd op wettelijke bepalingen) te formuleren. Tijdens het proces moet hij ervoor zorgen dat de bewijzen tegen de verdachte aan de rechter worden overlegd. In zijn requisitoir (slotpleidooi) eist de officier van justitie een bepaalde straf. Ovj werkt nauw samen met politie. - Elke verdachte heeft recht op een professionele verdediging. Als hij die niet kan betalen krijgt hij een advocaat toegewezen. Taak advocaat is het belangen van de verdachte verdedigen en best doen de bewijzen van ovj te ontkrachten voor vrijspraak of een zo laag mogelijke straf. Een advocaat heeft geheimhouding plicht. - Getuigen: Deskundigen of mensen die informatie hebben over de zaak. - Verdachte hoeft niks te zeggen en hoeft niet mee te werken. Medewerking kan wel lagere straf opleveren. Verdachte mag eigen verdediging voeren en getuigen en deskundigen ondervragen, behalve voor de Hoge Raad. - Slachtoffer Nauwelijks een rol, kan als getuige worden gehoord.

Rechters hebben verschillende bevoegdheden: - Relatieve competentie: de bevoegdheid van een bepaalde rechter in een bepaalde streek. Als een strafbaar feit zich heeft plaats gevonden in bepaalde streek, moet de rechter van dat gebied een oordeel vellen. - Absolute competentie : de bevoegdheid om te oordelen in bepaalde delicten: - Overtredingen: kantonrechter. - Misdrijven: (arrondissement)rechtbanken. Politierechter of meervoudige kamer. - Zaak van jongeren: Kinderrechter

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

Er zijn ook burgerlijke, administratieve en tuchtrechters. Bij elke rechtszitting is een lid van het OM de aanklager: Kantongerecht en arrondissementsrechtbank: officier van justitie. Hof en Hoge Raad: procureur-generaal. Voor verkeersdelicten bij kanton- of arrondissementsrechtbank: verkeersschout

OM heeft 3 belangrijke taken: - Leiden van het opsporingsonderzoek. Nauwe samenwerking met politie. - Ervoor zorgen dat de vonnissen uitgevoerd worden. - Vervolgen van strafbare feiten of beslissen tot seponeren. Opportuniteitsbeginsel speelt belangrijke rol bij beslissen tot seponeren. Maar seponeren kan leiden tot rechtsongelijkheid of willekeur.

Taken politie: - openbare orde handhaven - hulp verlenen - strafbare feiten opsporen

Voor strafbare feiten opsporen voor OM heeft politie bepaalde bevoegdheden: - Politie mag een persoon staande houden en vragen naar persoonlijke gegevens (naam, adres). De persoon moet wel verdacht worden van een strafbaar feit. Dus niet willekeurig! - Politie mag een verdachte aanhouden en meenemen naar bureau voor een verhoor. Maximaal 6 uur, excl. de nachtelijke uren tussen 24.00 en 9.00. - Politie mag verdachte vasthouden (inverzekeringstelling) onder bepaalde voorwaarden. Ovj moet altijd toestemming geven. Dat doet hij als de politie meer tijd nodig heeft voor het onderzoek als het om een zwaar misdrijf gaat. Inverzekeringstelling duurt max. 6 dagen op politiebureau. Als een rechter-commissaris of de rechtbank akkoord gaat kan de verdachte voor max. 102 dagen in voorlopige hechtenis worden gehouden. - Politie mag onder bepaalde voorwaarden zaken in beslag nemen, mensen fouilleren, huiszoeking doen, telefoons aftappen, enz. - Politie mag door aanbieden van een schikking de straf op bepaalde overtredingen zelf afhandelen. Rechten van politie zijn nauwkeurig beschreven. Als de politie buiten het boekje gaat krijgt de verdachte het voordeel van de twijfel. Reden: anders zou de politie zich niet meer aan regels hoeven houden.

Rechten verdachte: - Recht om te weten waarvan hij verdacht wordt. - Recht op hulp van een advocaat of raadsman vanaf de in verzekeringstelling. Politie moet hem wijzen op deze rechten. - Verdachte hoeft niet mee te werken aan eigen veroordeling. Recht om te zwijgen. Wel verplicht om mee te werken aan zijn identificatie. Politie moet hem hierop wijzen. - Verdachte mag maar voor een beperkte tijd worden vastgehouden. - Meestal het recht om in hoger beroep te gaan.

Het doel van de reclassering zich inspannen voor de maatschappelijke (her)inpassing van mensen die met het strafrecht in aanraking komen, herhaling van strafbaar gedrag te voorkomen en overlast te verminderen. Reclassering probeert doel te bereiken door: - Verlenen van vroeghulp. Bijv. voorstellen doen voor alternatieve straffen. - Verzorgen van voorlichtingsrapportages ten behoeve van de rechter. Ze stellen een rapport op over de omstandigheden van de verdachte (bijv. thuissituatie enz.) - Voorbereiden en begeleiden van de uitvoering van taakstraffen: projecten werven, projectenbank beheren, dienstverleningsvoorstellen voorbereiden en veroordeelde begeleiden. Ook begeleiden ze ex-gedetineerden bij hun terugkeer in de maatschappij en verzorgen ze voorlichting over het gevangeniswezen.

Vergoeding voor geleden materiële of immateriële schade is via een procedure voor de burgerlijke rechter te verkrijgen. Dit lukt meestal niet. Ook daarom extra organisaties, zoals de Landelijke Organisatie Slachtofferhulp. Op veel plaatsen opgericht door Landelijke Organisatie Slachtofferhulp: Bureaus Slachtofferhulp. Ook door de overheid opgericht: Schadefonds Geweldmisdrijven. Slachtoffers van ernstige geweldmisdrijven kunnen hierop een beroep doen.