Hoofdstuk, 6 Genen en ethiek

Samenvatting Levensbeschouwing: hoofdstuk 6 “Genen en ethiek” - Genetische manipulatie = het bewust beïnvloeden van erfelijke eigenschappen; op basis van erfelijkheidsonderzoek. Vaak wordt dit kortweg aangeduid als DNA-onderzoek - Men kan nieuwe stukken DNA samenstellen, men noemt dat genetische manipulatie. - Manipuleren betekend oorspronkelijk hanteren. Het hoeft niet altijd negatief te zijn, zoals het verdelen van gewassen over de wereld en het kruisen van bepaalde gewassen. - Manipulatie vindt plaats bij micro-organismen om medicijnen te maken maar ook bij dieren en planten. - Als men in de toekomst ook bij mensen genetische manipulatie toepast zijn er twee mogelijkhedendenkbaar: gentherapie en eugenetica. Gentherapie: Het zodanig wijzigen van genetisch materiaal dat erfelijke
ziekten voorkomen kunnen worden, dus het DNA herstellen. Eugenetica: Het verbeteren van eigenschappen van de mens (een soort

ideologie). - Behalve de medische wetenschap kunnen ook maatschappelijke organisaties gebruik maken van genetische gegevens. Bijvoorbeeld een genenpasje waarop bedrijven, werkgevers, verzekeringsmaatschappijen en ziekenfondsen kunnen zien of iemand ziek gaat worden. Prof. Dr. C.Rietdijk: mensen worden sterker beïnvloed door hun aanleg dan door hun omgeving. De persoonlijkheidskenmerken zijn sterk afhankelijk van de genetische basis, het is belangrijk om er veel onderzoek naar te doen. Als we genetica konden beïnvloeden dan zouden we ten eerste individuele beperkingen en onvolkomenheden op het gebied van intelligentie, schoonheid en karaktereigenschappen kunnen voorkomen en wegwerken. Daarnaast kunnen een aantal sociale problemen zelfs opgelost worden, zoals criminaliteit en alcoholisme. Genetische manipulatie kan een bijdrage leveren aan een gelukkiger bestaan voor individuele mensen, maar ook voor een betere samenleving zorgen. In het huidige genenbestand is sprake van verkrotting: de kwaliteit van het menselijk genenbestand wordt steeds minder, er ontstaat een soort vervuiling van ons genenstelsel. Bij de dieren is geen sprake van verkrotting omdat de dieren natuurlijke selectie hebben, de dieren met de beste genen overwinnen. Bij de mens is de natuurlijke selectie verstoord. Eugenetica ligt in het verlengde van anticonceptie, abortus en euthanasie. Het zijn allemaal morele zaken. Bij genetische manipulatie gaan we uit van de gedachte dat we de dingen niet moeten aanvaarden zoals ‘ze van God door de geschiedenis gegeven zijn’. Prof. E.Schuurman: embryo’s kunnen gebruikt worden: - Voor het maken van medicijnen. - Om handel mee te drijven. - Om tot een totale beheersing van het
voortplantingsstelsel te komen. Uiteindelijk wordt dit eugenetica. Ieder individu zal hier aan mee doen door druk van de samenleving. Je hoort geen gehandicapt kind meer op de wereld te zetten. De ontwikkeling op gebied van technicisme: De pretentie van de mens om eigenmachtig heel de werkelijkheid met de wetenschappelijk-technische beheersing naar zijn hand te zetten, om op die wijze alle voorkomende problemen op te lossen. Het technicisme heeft als kern het maakbaarheidsgeloof: Men gaat er van uit in staat te zijn de wereld naar eigen inzichten in te richten. Steeds meer wordt alleen naar de intrinsieke waarde van het dier gekeken: welke waarde heeft het voor de mens? De waarde in het dier zelf is niet meer belangrijk. Als gehandicapten bijvoorbeeld niet meer welkom zijn, zullen de mensen die na een ernstig ongeluk bijvoorbeeld gehandicapt raken daar de drukkende lasten van ondervinden. Genetische manipulatie is slechts verantwoord indien de identiteit van de mens bewaard blijft. Gentherapie op orgaanniveau is onder een aantal voorwaarden wel toegestaan. Prof. H.Kuitert: het argument ‘de natuur in tact laten’ is niet veel waard. Ook de uitspraak ‘voor god spelen’ klopt niet, dit doen we immers al lang. De uitspraak: ‘mens als schepsel Gods’ moet je dus niet letterlijk nemen. Wel moeten we er bij genetische manipulatie aan denken dat we niet afglijden naar onmenselijkheid, twee meetpunten: - Respect voor het kunstwerk mens à individualiteit - De techniek moet ondergeschikt zijn aan de mens
Je mag geen genoom veranderen (unieke combinatie van letters) maar wel een gen (een letter), dat is verantwoord. Het moet bij genetische manipulatie steeds gaan om opheffing van individueel leed. Als wij geen gehandicapten meer willen zeggen we daarmee tegen de gehandicapten in onze samenleving: “Jij had er eigenlijk niet moeten zijn” Als mensen denken dat lijden en dood niet meer bij het leven horen zullen ze met deze tegenslagen veel minder goed om kunnen gaan.