Hoofdstuk 5: Social Media en de digitale wereld

paragraaf 1 Inleiding
Het gebruik maken van de nieuwe media brengt gevaren met zich mee.

Paragraaf 2 Internet en Social media
2.1 Het internet
Het ‘World Wide Web’ is een netwerk van computernetwerken over de hele wereld. Computers kunnen met elkaar in contact komen, waardoor we kunnen communiceren.

De opkomst van informatietechnologie heeft enorme maatschappelijke en culturele gevolgen:
- Computer- en ict-systemen zijn doorgedrongen tot in alle sectoren van de samenleving
- Een verandering van de westerse economie van een productie- naar een kennis- en diensteconomie.
- Automatisering en informatisering hebben in vele organisaties geleid tot banenverlies.
- Een mondialisering van het bewustzijn van mensen.
- Mensen en groepen kunnen zich snel en efficiënt politiek en maatschappelijk organiseren.
- Electronische registratiesystemen worden steeds meer gebruikt, Privacygegevens worden bewaard en gebruikt.
- Het moderne computergebruik brengt gezondheidsrisico’s met zich mee.

2.2 Social media
Social media: benaming voor internettoepassingen waarmee het mogelijk is om informatie te delen op een gebruiksvriendelijke en aantrekkelijke manier. De informatie wordt gedeeld in tekst, geluid en beeld.
Een belangrijk kenmerk van Social media is dat ze worden gevormd en onderhouden door de gebruikers. De content die door gebruikers wordt geleverd noem je ‘User generated content’. Social media platforms kunnen worden gezien als community’s (gemeenschappen) of netwerken. Mensen verbinden zich aan elkaar en communiceren met elkaar. Interactie tussen de gebruikers is een belangrijk kenmerk van social media.

Voordelen Social media:
- Snelle informatievoorziening
- Actuele informatievoorziening
- Mogelijkheid van communityvorming
- Mogelijkheid van personal branding

Zwakke punten van Social media:
- Het gebruik is soms anoniem en individueel, geen fysieke sociale controle.
- Onbetrouwbare informatie.
- Slechte beveiliging van persoonlijke gegevens

2.3 Sociale media en behoeftebevrediging
Mensbeeld van humanistisch psycholoog Abraham Maslow
 is dat de mens een vijftal behoeften heeft:
- Behoefte aan lichamelijke veiligheid en zekerheid
- Sociale behoeften
- Behoefte aan erkenning, waardering en zelfrespect
- Behoefte aan zelfontwikkeling (zelfactualisatie)
- Behoefte aan zelfverwerkeling

Maslow sprak over een behoeftehiërarchie: een rangorde in behoeften. Eerst de basisbehoeften en daarna de hoger gelegen behoeften met als hoogtepunt zelfverwerkelijking.

Paragraaf 3 Techniek
3.2 Wat is techniek?
In onze cultuur word het woord techniek gebruikt voor apparaten en machines. Dingen die door de mens gemaakt zijn om het leven beter te maken. Ook gebruiken we het woord voor bepaalde vaardigheden. Bij het begrip techniek gaat het steeds om automatisering.
De uiteindelijke definitie van techniek: materiële voorwerpen, procedures en vaardigheden, gebaseerd op automatismen, die voor mensen nuttig en aangenaam zijn.

3.3 De instrumentele en sociale opvatting van techniek
Techniek wordt vaak gezien als een middel om een bepaald probleem op te lossen of een bepaald doel te bereiken. Dit noemen we de instrumentele opvatting over techniek.
Een technisch ontwerp produceert een bepaald effect op mensen en heeft een bepaalde betekenis. Effecten en betekenissen hoeven niet altijd bedoeld te zijn. Technische ontwikkelingen hebben invloed op de cultuur. Hier spreken we over de sociale opvatting over techniek.

Bij de introductie van technische vernieuwingen kunnen ook onbedoelde effecten optreden:
- Misbruik van technische middelen
- Culturele gewoonten die ongewenst zijn
- Milieubelasting
- Gebruik van technische middelen door criminelen

Paragraaf 4 Verdiepingsstof: Geschiedenis van de techniek
4.1 Inleiding
Techniekfilosoof René Munnik onderscheidt in de geschiedenis van techniek 3 tijdsperiodes:
- Werktuigtechniek
- Machinetechniek
- Informatietechniek.

4.2 Werktuigtechniek
Deze fase loopt van het begin van de mensheid tot ongeveer 1700. Werktuigen waren de enige vorm van techniek en werden gezien als een verlenging van het lichaam. De werktuigtechniek is verbonden met het voorwetenschappelijk denken.

De fase van de werktuigetechniek is verbonden met een cultuur die gekenmerkt word door:
- Kleinschalige gemeenschappen
- Traditionele sociale verhoudingen
- Ambachtelijke productie
- Ervaringsgerichte kennis
- Voor een deel mythisch denken

4.3 Machinetechniek
Een machine bestaat uit meerdere delen die met elkaar samenhangen. Kenmerkend voor een machine is zelfregulering. De machine blijft steeds doorgaan. In de 17e eeuw werden machines automaten genoemd. Machines kunnen werk overnemen van een mens.
Bij het machinetijdperk past de fase van het natuurwetenschappelijk denken. Typerend voor deze fase is ook de inzet van wetenschappelijke kennis in het productieproces. In dit tijdperk is de kennis vooral theoretische kennis.

De machine werd steeds meer het model van hoe de mens naar de werkelijkheid keek. Natuur en mens verloren hun mythisch en goddelijk karakter. Er ontstond een gemechaniseerd wereld- en mensbeeld. De mens werd gezien als een machine.

De opkomst van de machine had maatschappelijke en culturele gevolgen:
- Toename van het gebruik van wetenschap en techniek in de samenleving.
- De Industriële Revolutie
- Mechanische vervoersmiddelen
- Een permanente vernieuwing van productieprocessen
- Sociale conflicten
- Sociale onvrede (banenverlies)
- Het idee van de maakbare samenleving (de mens kan en moet de natuur en de samenleving naar zijn hand zetten)

4.4 Informatietechniek
Een computer kan veel programma’s verwerken, terwijl een machine alleen doet waarvoor hij ontworpen is. Een computer doet pas iets wanneer een bepaald programma (software) gaat draaien. Bij een machine is het direct in de materie (hardware) vastgelegd. Een computer werkt niet zonder programmering. Programmeerbaarheid is een belangrijk kenmerk van een computer.
Bij de ontwikkeling van de computer is de nieuwe wetenschap Informatica ontstaan. Deze houdt zich bezig met de theoretische grondbeginselen van de verwerking van informatie en de toepassing daarvan in computersystemen. Ook ICT (informatietechnologie) kwam op.

Voordelen van de opkomst van ICT:
- Verhoging van productiviteit, welvaart en comfort.
- Betere medische apparaten, verbetering van medische technieken
- Hoger niveau van wetenschappelijk onderzoek en onderwijs
- Snelle en directe beschikbaarheid van informatie, producten en diensten
- Terugdringing van eentonige arbeid
- Mogelijkheden voor vermaak, sociaal contact, etc zonder uit huis te hoeven
- Betere kwalitiet van leven voor mensen met een handicap
- De overheid kan misdaad efficiënter en effectiever bestrijden
- Economische ontwikkeling voor arme landen en gebieden