hoofdstuk 3 + 9

Levensbeschouwing hoofdstuk 3 + 9

Optiek is hoe je naar iets kijkt een invalshoek. Je kan met 1 probleem verschillende benaderingen hebben. Je kijkt met verschillende brillen naar de werkelijkheid bv: economische bril, juridische bril, historische bril, ethische bril en levensbeschouwelijke bril. Elke optiek heeft een eigen aandachtsveld waarmee naar de waarheid word gekeken. Bv. Juridische optiek: wat zijn de wettelijke regels.

Definitie van de ethische optiek.
We gaan de ethische optiek verder uitwerken. De definitie: de ethische optiek is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen. Het gaat hierbij om 3 kernbegrippen: het uiteindelijk goede, behoren en doen.

- Goed: kan je vanuit verschillende optieken gebruiken bv de operatie is goed verlopen (medisch optiek) vanuit een ethische optiek gaat het erover op de handeling menswaardig is. Bv: is het menswaardig om in een winkel te stelen?
- Behoren: de ethische optiek stelt niet alleen vragen maar schrijft ons ook een norm voor: wij behoren menswaardig te handelen. Je kan dit herkennen aan is en moet uitspraken:
Is uitspraak: hoe de werkelijkheid in elkaar zit gaat om feiten.
Moet uitspraak: over hoe het in elkaar zou moeten zijn.
- Doen: Ethische optiek is ook praktisch het gaat ook op handelen. Je moet het goede in praktijk brengen.

Een optiek is een bepaalde invalshoek of benaderingswijze. Mensen die dezelfde optiek hebben zijn het niet altijd met elkaar eens. Er bestaan verschillende standpunten, een ander woord voor standpunt is eigen mening of visie bv: je kijkt allemaal naar hetzelfde schilderij maar denken allemaal iets anders.

Ethische visies zijn standpunten over wij ons behoren te gedragen. Mensen gebruiken dit om 2 redenen:
- Om een oordeel te geven over bepaalde ethische problemen. Helpen oplossen.
- Om het handelen te rechtvaardigen. Gebeurt als mensen word gevraagd te verantwoorden voor hun gedrag.

Er zijn vele ethische visies 2 daarvan zijn beginselethiek en gevolgenethiek.
Gevolgenethiek: zorgen dat de gevolgen goed zijn voor zoveel mogelijk mensen. Een bekent voorbeeld van gevolgenethiek is het utilisme dat is ong. hetzelfde je moet kijken naar de verschillende levensomstandigheden (denk aan voorbeeld hartspecialist)
Beginselethiek: vasthouden aan bepaalde principes bij het oplossen van een ethisch probleem.

Een bekent voorbeeld van beginselethiek is die van Kant: Voor Kant is niet het gevolg van ons handelen belangrijk. Het gaat erom dat je een goede bedoeling hebt. ( wij als mensen moeten het goede doen ) Kant onderscheidt 2 vormen van handelen:
- handelen uit neiging; doel is eigen welzijn te vergroten.
- handelen uit plichtsbesef; wij als mensen moeten het goede doen
Goed handelen betekende bij Kant dat één principe echt centraal moest staan: waardigheid van de menselijke persoon -> respect voor je medemens. (vraag je af hoe je het zou vinden bij jezelf)

Ethiek richt zich op wat een menswaardig leven is terwijl levensbeschouwing de zinvraag is. Het zijn dus onderscheiden optieken met elk een eigen aandachtsveld. In praktijk word een relatie gelegd tussen deze verbanden. Om een ethisch probleem op te lossen word ook wel gekeken naar hun eigen levensbeschouwelijke traditie. Bv christenen door de bijbel.

Christelijke ethiek heeft verschillende richtingen. Sommige neigen meer naar beginselethiek want ze halen hun regels letterlijk uit de bijbel. Christelijke waarden:
- God liefhebben: troost en inspiratie, mens is beperkt, mens is eindig
- Naastenliefde: solidariteit
- De waarde van menselijk leven: uniek, onvervangbaar
- Vrijheid en verantwoordelijkheid: mens kan kiezen tussen goed en kwaad maar je vrijheid mag nooit ten kosten gaan van anderen.

Binnen de ethiek als proces onderscheiden we een vijftal aspecten:
1. Ethische gevoeligheid
Ethisch juist handelen wordt vooraf gegaan door 'morele gevoeligheid' voor een bepaalde situatie. Is dat besef niet aanwezig, dan is de kans groot dat je ethisch slecht handelt.
Ethische gevoeligheid kan ons op het spoor zetten om na te denken over de juistheid van ons gedrag.


2. Ethische analyse
Gevoelig zijn voor ethische aspecten van de werkelijkheid is niet voldoende. Het gaat er immers uiteindelijk om dat we ethisch goed handelen. Om zover te komen, dienen we een
morele situatie goed te analyseren.

3. Ethisch oordeel
Nadat we een degelijke analyse gemaakt hebben van het ethisch probleem gaan we kijken hoe we het probleem kunnen oplossen. Zo'n ethisch oordeel komt tot stand door een bepaald
standpunt in te nemen en dit te onderbouwen met argumenten.

4. Ethische motivatie
Wanneer je een ethische mening hebt, hoor je de daad bij het woord te voegen. Je moet gemotiveerd zijn en dat is niet altijd even makkelijk. Vaak blijven er drempels om onze ethische
overtuigingen in praktijk te brengen:
- Gemakzucht;
ethiek is niet altijd gemakkelijk of handig.
- Eigen belang;
Ethisch handelen is niet altijd in je eigen belang.
- Je voelt je niet verantwoordelijk;
Je koopt kleding waarvan je weet dat de kleding gemaakt is door kinderen. Je pleit je eigen rol vrij door te redeneren dat de fabriek het fout doet en niet jij als consument.
- De invloed van je omgeving


5. Ethisch handelen
Bij ethiek gaat het er uiteindelijk om dat je je oordeel omzet in een bepaalde handeling.

In alle fasen van een ethisch proces speelt communicatie een belangrijke rol. Ethische communicatie dienst aan een aantal voorwaarden te voldoen:
- openheid: niemand van ethische discussie uitsluiten
- gelijkheid: zoveel mogelijk belangen meewegen in een ethische beslissing
- bereidheid tot dialoog
- inleven in standpunten van anderen
- duidelijkheid en redelijkheid
We spreken van goede argumenten als de redenen die iemand aanvoert ter zake doen.

Hoofdstuk 9

Waardes zijn super belangrijk en normen zijn het verwachte gedrag. Soms gaan beroepsgroepen zo ver dat ze het vastleggen: beroepscode. Dat is een samenhangend geheel van waarden, normen en regels met betrekking tot de uitoefening van een beroep. Een bekend voorbeeld daarvan is de eed van hippocrates die medici afleggen wanneer ze hun beroep gaan uitoefenen.

Bedrijfscultuur is het door de medewerkers binnen het bedrijf gedeelde waarden en normenpatroon. Dit heeft een aantal uitingsvormen:

- Via uiterlijk en gedrag: eisen qua kleding
- Symbolen: een symbool verwijst naar iets via bv het logo van een bedrijf.
- Rituelen: bepaalde handelingen die steeds maar terugkeren bv als de directeur jarig is altijd is er altijd feest vanaf 4 uur.
- Helden: mensen die het bedrijf hebben gered of stichters dat kunnen een voorbeeld zijn voor werknemers.

een bedrijfscode geeft de waarde en normen van een bedrijf aan. Bedrijfscodes hebben verschillende vormen:
- Algemene bedrijfscode: medewerkers kunnen hier hun gedrag op afstemmen
- Plichtencode: je moet je hier aan houden.

Bedrijven willen dingen bereiken met zo’n bedrijfscode:
- Duidelijkheid: je weet hoe je je moet gedragen je kan dus niet zeggen ik wist het niet.
- Gemeenschappelijkheid: iedereen is gelijk
- Corporate image: het imago van een bedrijf.

Bedrijfsethiek bestudeerd de verschillende waarden en normen die een rol spelen tijdens bedrijfsmatige activiteiten en stelt zich de vraag: zijn dat goede waarden en normen. Je denkt dus kritisch na over de waarde en normen in een beroep. Bv. Behoort het bedrijf eerlijk te zijn tegenover haar klanten, behoort het bedrijf een vrouwvriendelijk personeelsbeleid te hebben.
Primaire belanghebbende: aandeelhouders, werknemers, klanten en leveranciers.

Secundaire belanghebbende: wetgever, omgeving, vakbonden, concurrentie, de maatschappij en de economie.
Een bedrijf heeft dus verschillende relaties die een rol kunnen spelen in ethische vragen.

Bedrijfsethiek is belangrijk vanuit een ethische en economische optiek:
- Ethische optiek: je moet menswaardige dingen doen tijdens je werk.
- Economische optiek: bedrijfsethiek kan ook economisch aantrekkelijk zijn. Het werkt dan als volgt: het bedrijf dat ethisch verantwoordelijk handelt krijgt een beter corporate image. Dat kan dus betekenen dat meer mensen iets willen kopen bij dat bedrijf. Een positief corporate image betekend dat je een goede naam hebt.