Samenvatting
Joodse levensbeschouwing hij : `leeft zijn leer en leert het leven `.
Specifieke kenmerken en duidelijke uitingen door speciale band met JHWH.
Joden = uitverkoren volk
613 wetten & geboden staat allemaal samen in , MITSWOT.
Belangrijkste geboden uit Mitswot in ander gedeelde , de tien geboden of Decaloog.
Joodse identitieit ;
Dit komt alleen maar toe aan iemand uit joodse moeder (orthodoxe opvatting naar regels Halacha)
Halacha = leefregels volgens de wetten van Mozes.
Van moeder op kind , omdat er dat absolute zekerheid is over het ouderschap kind (vader is niet zo concreet).
Dit komt ook toe aan mensen met een joodse vader , volgens de liberale kring joodse mensen.
Deze identiteit moet dan nog wel bevestigd worden door een rechtbank rabbijnen (joodse godsgeleerde).
Joodse identiteit verkrijgen zonder de bloedlijn is mogelijk , maar erg lastig.
Je moet meerdere examens doen voor de rechtbank ik je kennis van het geloof en de gewoontes.
Joodse identiteit niet plaatsgebonden , kan overal in de wereld wonen (bv Israël als Diaspora).
Kan ook joods zijn zonder joodse geloof ; geseculariseerd jodendom.
Het joodse staatsburgerschap maakt je dan tot jood.
Dit is voor , de eigen nationale staat van grote betekenis , door voortdurende vervolging joden.
Diaspora ; joden die verspreid over de wereld wonen en voor wie hun joodse identiteit geen rol speelt.
Verschillen tussen vormen van jodendom geven soms aanleiding tot spanning en conflict.
Joodse gemeenschap in Nederland is volledig geïntegreerd , maar de behouden ook hun eigen identiteit.
Behandeling joden in Nederland roept vragen op (?)
bv geroofde bezittingen.
Besnijdenis , B'RIET MILA.
Door aartsvader Abraham , na geboorte van zijn zoon Ismael.
Abraham doet het door voorschrift van JHWH.
Besnijdenis bevestigd bond JHWH & joodse volk.
Iedere Jood moraal verplicht.
TEFILLIEN , gebedsriemen.
Bestaan uit riemen met kubusvormige doosjes.
In doosjes zitten passages uit thora.
Riem symboliseert verbinding tot stand brengen tussen hart,geest,ziel,hand,respect gevoel,verstand en kracht.
Bevestigd volledige overgave aan JHWH.
Uit ; Deuteronomuim 6; 4-8.
Beginregel ook wel ; Sj'ma Jisraeel ( hart en wezen joodse geloofsbeleidenis).
De tekst bevind zich ook in kokertje op deurposten joodse huizen.
KASJROET , spijswetten.
Verbod op meer dieren dan alleen varkens.
Geld voor dieren ; te land, zee, lucht.
Regels staan beschreven in Leviticus hoofdstuk 11.
De slechte dieren worden daar duidelijk beschreven en onrein verklaard.
Kadavers mogen van deze dieren ook niet aangeraakt worden.
Bloed nuttigen is ten strengste verboden.
Slachten en rituele bloed offers gebeuren door SJOCHEET (rituele slachter).
Verbodsbepaling staat in Exodus 23: 19 en 34: 26.
Eten wat voldoet aan de waren heten KOOSJER.
Kleding.
Franje bedoeld om de mens te herinneren aan geboden van JHWH.
Joden spreken van ; schouderdraden.
Blauwepuperen draad is er niet meer omdat de juiste kleur er niet meer is.
Geboden worden zeer serieus en tot de letten gevolgd.
Orthodoxe joodse mannen hebben PEE'OT (lange haarlokken langs slapen).
Orthodixe kring is zedige kledei van hoge waarde.
Vrouwen bedekt met mouwen tot elleboog en rokken tot knie maar lange broeken zijn verboden.
Thora , vijf boeken van Mozes ;
Genesis,Exodus,Leviticus, Numeri en Deuteronomium (oud testament).
Geschiedenis van het jodendom
De joden noemen God nooit bij naam. Uit eerbied gebruiken zij een onvolledige naam, zoals JHWH of G’d.
De joden hebben een eigen jaartelling.
De geschiedenis van de joden in Mesopotamië, bij de Eufraat en de Tigris.
Abraham, een aartsvader van het joods volk, leeft vlakbij de stad Ur.
Dankzij de overstromingen van de rivieren was het er erg vruchtbaar, hierdoor kwamen ook veroveraars naar de streek toe.
Mede daardoor zijn Abraham en zijn familie weggegaan uit die streek.
Het voortbestaan van Abrahams eigen nageslacht is nog onzeker. Maar hij ziet in deze hele geschiedenis de hand van god, en wanneer hij denkt dat God hem gebiedt zijn zoon Izaak te offeren, aarzelt hij niet.
Pas op het allerlaatste moment ervaart Abraham de tussenkomst van zijn God, en blijft Izaak nog net in leven. Voor zijn trouw ontvangt Abraham de belofte dat ook Izaak de basis zal vormen voor een groot volk.
Kanaän kreeg een andere naam. ; Israël, ‘’hij die met god strijdt’’, zijn afstammelingen worden ook wel Israëlieten genoemd.
Het ging de Hebreeën in Egypte goed, het volk groeide, en wel zo hard, dat de farao besloot dat alle pasgeboren jongetjes gedood moesten worden.
In deze tijd – rond 1400 v.d.j. – werd Mozes geboren. Zijn moeder verborg hem voor 3 maanden, en stopte hem in een papyrus mandje in de rivier de Nijl.
Het kindje wordt gevonden door de dochter van de farao die het laat verzorgen door een van haar dienaresse
n . En dat blijkt de moeder van Mozes te zijn. Als Mozes opgegroeid is, Voelt hij zich nog steeds een Hebreeër. Wanneer een Egyptenaar een Hebreeër mishandelt, grijpt Mozes in.
Hij doodt de Egyptenaar en moet vluchten, naar Midjan, de woestijn in. In die woestijn, op de berg Horeb, krijgt Mozes een visioen.
God verschijnt, Mozes ontvangt de opdracht zijn volk uit Egypte te leiden, terug naar Kanaän, het land waar ze thuishoren. Op de berg Sinai ontvangt Mozes van God de tien geboden. Mozes verblijft veertig dagen en veertig nachten op de Sinai.
De herhaalde verwoesting van de tempel was opnieuw een zwarte dag in de joodse geschiedenis.
Na de verwoesting van de tweede tempel, raken de joden hun thuisland kwijt. Grote delen van de joodse bevolking leefde verstrooid over het Romeinse rijk. Deze verstrooiing noem je diaspora.
Aan het Romeinse rijk kwam gedeeltelijk een eind in de vijfde eeuw. Er melde zich al snel een nieuwe kandidaat voor de mach ; de islam. Onder Mohammed en zijn volgelingen veroverde deze godsdienst het Arabisch schiereiland.
Na de herovering van Spanje werd het de Rooms Katholieke kerk duidelijk dat veel bekeerde christenen in het geheim hun godsdienst trouw waren gebleven.
De periode van de verlichting – de zeventiende en achttiende eeuw – was een tijdperk van emancipatie, van bevrijding door toenemend zelfstandig gebruik van de rede.
De negentiende eeuw begon met een slachting, dat kwam door de eerste wereldoorlog.
De joden wilden een eigen staat. Er waren conflicten over waar die staat gevestigd moest worden. Oeganda werd afgewezen. Judeam of Palestina zoals het nu heet, dat moest het worden. En het zou israel gaan heten.
Opdracht hv 2.
1.
Abraham – Sara
Izaak – Rebecca
Esau – Jacob
Amram en Jokebed
Mozes
2.
1400 v.d.j Mozes wordt geboren- Tempel wordt verwoest – Tempel wordt weer verwoest – Joden raken hun thuisland kwijt – Israel wordt de nieuwe thuisstaat - De islam komt op – Herovering van spanje – Eerste wereldoorlog
3.
De katholieken en de protestanten
4.
Hongarije is in de jaren '30 en gedurende WO II nazi. De eerste anti-semitische wetten werden in 1938 uitgevaardigd door Miklós Horty. In 1941 werden 20.000 joden naar Rusland gebracht en afgemaakt door de SS. In de volgende jaren worden 300.000 joden gedeporteerd vanuit Hongarije naar de kampen van Auschwitz.
De internationale gemeenschap werd om hulp gevraagd. De Amerikaanse president Roosevelt richtte in '44 de WRB (War Refugee Board) op. Eichmann ging ondertussen verder met de massadeportaties (12.000 joden/dag) naar Auschwitz.
In Zwitserland braken er spontane straatprotesten uit wanneer het “Wetzler-Vrba”-rapport over Auschwitz gepubliceerd wordt. Wetzler en Vrba waren twee Slovaken die konden ontsnappen uit Auschwitz. Hun rapport werd aanvankelijk niet geloofd.Ook de Zweedse regering schiet in actie en besluit een missie onder diplomatieke immuniteit naar Hongarije te sturen. Wallenberg wordt het hoofd van deze missie.
Wallenberg komt op het idee om “Schutzpasse” (beschermende paspoorten) te maken die weliswaar onwettig zijn maar waarvoor de Zweedse regering toestemming geeft. Ze 'bewijzen' dat de joodse eigenaars ervan Zweedse staatsburgers zijn, die wachten op repatriëring. Op die manier ontsnappen duizenden Joden aan deportatie. Wallenberg liet ook 400 joden voor hem werken, die door zijn toedoen verlost werden van de vernederende Davidster. Hij vroeg en kreeg ook extra fondsen aan de WRB waarmee hij 32 gebouwen huurde waarin hij 10.000 joden liet onderduiken. Hij deed alsof ze Zweedse openbare gebouwen waren en verklaarde ze 'extraterritoriaal'.
Wallenberg en zijn medewerkers kunnen Horthy (de Hongaarse regent) voldoende onder druk zetten om begin juli 1944 de deportaties te stoppen.
Wanneer Eichmann voelt dat het einde van de oorlog nadert, plant hij een enorme dodenmars van resterende Joden. Het is de persoonlijke verdienste van Wallenberg dat dit niet gebeurd is. Hij bedreigde de generaals Eichmann en Schmidthuber ermee hen na de oorlog als oorlogsmisdadiger te laten vervolgen voor massamoord. 100.000 joden werden gered.
Wallenberg werkte samen met Carl Lutz, Giorgio Perlasca, Mr. A. Rotta, ... Hij onderscheidde zich door zijn enorme werkkracht en energie. Zo sliep hij maar 4 uur per dag. Op een dag klom hij op het dak van een treinwagon om Schutzpassen door de deuropeningen te steken. De Duitse soldaten, onder de indruk van zijn moed, weigerden op hem te schieten. Daarna dwong hij de Nazi's om de joden die een pas hadden vrij te laten. Hij redde zo tientallen Joden van een deportatie naar Auschwitz.
In januari '45, toen Hongarije bevrijd was door de Soviets, wordt Wallenberg meegenomen door de Soviets naar de Lubyanka-gevangenis in Moskou. Waarschijnlijk verdachten ze hem van spionage voor de V.S. Wallenberg die dacht na acht dagen weer terug te zijn, wordt nooit meer gezien. Nog steeds weet men niet wat met hem gebeurd is en er zijn tegenstrijdige verhalen over zijn dood. Sommigen denken zelfs dat hij nog in leven is.
Opdrachten hv 1.
1.
-Via joodse moeder.
-Via joodse vader + rechtbank (liberaal).
-via de joodse rechtbank door examens en leren.
-Via joodse bloed in Diaspora.
2.
-Ze mogen de naam van de Heer, hun God, niet misbruiken.
-Ze mogen geen andere goden hebben naast JHWH. Ze mogen geen beelden maken JHWH om neer te buigen of om te vereren.
-ze moeten de sabbat inhouden als heilige dag, en werken dan niet.
-ze moeten respect hebben voor hun ouders.
-Ze mogen niemand vermoorden.
3.
Wel, omdat de man en vrouw ook verschillende wezens zijn met andere lichamen.
Natuurlijk moeten dan ook de regels anders zijn.
REACTIES
1 seconde geleden