Naamval/coniunctivus-verklaring

Functie naamvallen:

Nominativus:

subject/onderwerp

predikaatsnomen/naamwoordelijk deel gezegde

Genitivus:

genitivus possesivus/bezit ('van...')

genitivus subjectivus (timor hostium=vrees van de vijanden)

genitivus objectivus (timor hostium=vrees voor de vijandern)

genitivus qualitatis/eigenschap/gemoedstoestand

genitivus partitivus/geheel waarvan deel wordt genoemd (multi nostrum=velen van ons)

na prepositie/na voorzetsel

aanvulling bij werkwoord

Dativus:

indirect object/meewerkend vw ('aan/voor...')

dativus (in)commodi/ ten (voor)(na)dele van iemand of iets

dativus auctoris/handelende persoon bij gerundivum ('door...')

dativus finalis/doel (vos auxilio arcessimus=wij roepen jullie te hulp)

dativus possesivus/bezit (mihi domus est=aan mij is een huis/ik heb een huis)

na prepositie/na voorzetsel

aanvulling bij werkwoord

Accusativus:

object/lijdend voorwerp

doel/richting ('naar...' Romam=naar Rome)

afstand (quattuor milia ambulavit=ik heb vier mijl gewandeld)

tijdsduur (multas horas laboravi=ik heb vele uren gewerkt)

subjectsaccusativus in de AcI/onderwerp van de AcI

na prepositie/na voorzetsel

aanvulling bij werkwoord

Ablativus:

ablativus separativus/afstand/waarvandaan (Roma=uit Rome)

ablativus instrumenti/middel waarmee ('met...' Gladio=met een zwaard)

ablativus sociativus/degene waarmee ('met...' amicis=met vrienden)

datgene waarvan iets wordt voorzien (implere poculum vino=beker vullen met wijn)

ablativus modi/manier waarop (magno clamore=onder luid geschreeuw)

ablativus causae/oorzaak ('door...')

ablativus qualitatis/eigenschap/gemoedstoestand (virtute=met grote moed)

ablativus comparationis/vergelijkend (melior illo=beter dan hij)

ablativus loci/plaats (geen grensoverschrijding!)

ablativus temporis/tijdstip of tijdsruimte (postero die=de volgende dag)

subjectsablativus in de ablativus absolutus

ablativus mensurae/mate waarin delen van elkaar verschillen

na prepositie/na voorzetsel

aanvulling bij werkwoord

Functie coniunctivus

In de hoofdzin:

wens ('moge...')

aansporing ('laten...')

verbod

potentialis/mogelijkheid ('zou kunnen/kunnen')

irrealis/onmogelijkheid/niet werkelijkheid

dubitativus/twijfel

In de bijzin:

potentialis/mogelijkheid (si+con=als)

temporeel/tijd (cum+con=toen)

causaal/oorzaak/reden (cum+con=omdat)

consessief/toegeving (cum+con=hoewel)

consecutief/gevolg (ut+con=zodat/dat)

finaal/doel/bedoeling (ut+con=opdat/om te)

bijzin in een bijzin (bijvoorbeeld bijzin in de AcI)

indirecte rede

indirecte vraagzin/afhankelijke vraagzin (hij vroeg zich af waarom het zo lang deed)

subjectieve uitspraak (er geen sprake van aan feit, maar een mening)