De Bespiegeling H2 t/m H5

Beoordeling 6
Foto van een scholier
  • Samenvatting door een scholier
  • 5e klas havo | 8578 woorden
  • 24 maart 2013
  • 5 keer beoordeeld
Cijfer 6
5 keer beoordeeld

Taal
Nederlands
Vak
SPIEGEL AAN SCHERVEN
Expressionisme

Kunst doet verslag of reageert op de werkelijkheid. Begin 20e eeuw: besef werkelijkheid is meer dan alleen waarneming. Voor veel kunstenaars wordt emotie heel belangrijk -> expressionisme. Nadruk ligt op het rechtstreeks tot uiting brengen van emoties. Expressionistische kunstenaars hebben weinig aandacht voor de bestaande regels in de kunst.

Fünf kokotten

Kirchner richt in 1905 kunstenaarsgroep Die Brücke op -> begin van expressionistische stroming. Hij wil de emotie die hem tot scheppen drijft weergeven. Fünf kokotten is een houtsnede 5 vrouwen zijn nauwelijks herkenbaar of kloppend. Auto verwrongen perspectief. Houtsnede is voor exp. kunstenaars een favoriete techniek.

Le sacre du printemps

Ballet over een oerritueel -> offeren van een jonge maagd. Muziek van Igor Stravinsky heeft een krachtig maar onregelmatig ritme. Vaslav Nijinski maakt de choreografie. Dansers stampen op de grond = revolutionair. Academisch ballet is sierlijk en zwevend. In le sacre wint de zwaartekracht.

Hexentanz

Mary Wigman = choreografe en danseres. Het onderwerp geeft haar de ruimte om gevoelens van verdriet en woede te uiten. Dansbewegingen: hurken, vallen, kruipen horen niet bij de regels van het academische ballet. Muziek heeft een ondergeschikte rol. De dans heeft succes en is invloedrijk in heel Europa als Ausdrucktanz.

Onderhuids

Belangrijkste boek van begin 20e eeuw: Die Traumdeutung = een verslag van de duistere wereld in dromen. Onderhuidse wereld. Freud moet steeds dieper graven om redenen voor problemen van zijn patiënten te vinden. Belangrijk: verdrongen herinneringen en wat niet hardop kan worden gezet. Bij de opvoeding leren we ons aan te passen aan verlangens van de omgeving. Freud is geïnteresseerd in als de controle over weggestopte dingen wegvalt (tijdens slaap, dronken bui of hypnose).

Erwartung

Zangstuk voor sopraan en orkest, lijkt op een verslag van een droom of nachtmerrie. Componist van dit zangstuk is Schöberg. De muziek volgt de waanvoorstellingen van de vrouw in het stuk. Steeds tempowisselingen en sterke dynamiek.

De schreeuw

Edvard Munch schildert het schilderij. De figuur op de voorgrond houd zijn oren dicht alsof de natuur oorverdovend schreeuwt, maar dat speelt zich in het hoofd af. Kleuren en lijnen vloeien ineen met grove kwaststreken.Het schilderij maakt veel indruk in DU op schilders en componisten.

L'aprè midi d'un faune

Verborgen driften spelen een grote rol. Hoofdrol is een faun die verliefd wordt op een nimf. Aan het eind bedrijft hij de liefde met de sluier van de nimf. Dit stuk bestaat uit een hoekige en energieke manier van dansen. Leon bakst ontwerpt de kostuums.

Abstractie

Als in een schilderij de voorstelling geen rol speelt is het abstract. Kleuren, vlakken en lijnen spelen een zelfstandige rol. Kandinski neemt muziek als voorbeeld. Muziek is ook abstract. De muziek van Schönberg is atonaal. De vaste regels zoals de vaste harmonieleer gelden niet meer. Voor allebei is de muziek geen doel op zich: het is nodig om uitdrukking te geven aan het onderbewuste, innerlijke of volgens Kandinski: het geestelijke.

Improvisatie no. 2, Treurmars

In het werk van Kandinski zijn drie categoriën te onderscheiden: impressies(directe waarneming speelt nog een rol), improvisaties(voorstelling is minder van belang) en composities. Bij de improvisaties weet je door de ondertitel de bedoeling ervan. De hoofdrol is kleur, vorm en in iets mindere mate de omlijning.

Impressie III Concert

1911 bezoekt Kandinski een concert van Schönberg. Deze maakt een grote indruk en Kandinski maakt er een sterk geabstraheerd schilderij van. Kleuren zijn instrumenten en tonen: geel is een schelle trompet. Zwart is de stilte/pauze tussen de noten.

Moskee in Hammamet

Paul Klee heeft de neiging orde te scheppen, ook al is die orde niet uit de zichtbare werkelijkheid te halen. In dit schilderij zijn de abstracte patronen van de islamitische kunst herkenbaar. Kandinski en Klee werken veel samen en hebben veel belangstelling voor volkskunst. Ook vinden ze dat deze kunst onderzocht moet worden. En dan met name de kunst aan de rand of net over de rand van Europa.

 Primitief

Kunstenaars willen begin 20e eeuw direct uiting geven aan gevoel en emotie. Daarom zijn ze geïnteresseerd in het ongecultiveerde en primitieve. Avant-garde kunstenaars verzamelen primitieve kunst want het bied iets dat in de eigen kunst ontbreekt. Geraffineerdheid past niet bij de wens instincten en emoties rechtstreeks uit te drukken. Na WO1 steeds meer aandacht voor "negerkunst". In Amerika beginnen blanke orkesten de jazz te imiteren.

Demoiselles d'avignon

Geschilderd door Pablo Picasso. Hij schilderde een hoerenkast aan de Rue d'avignon in Marseille. De schilderstijl onderstreept de platvloersheid. Ledematen verliezen hun logische plaats en losse onderdelen zijn sterk vereenvoudigd en vinden bij toeval hun plek. De maskers en de fragmentatie luiden het kubisme in. Vele schetsen laten zien dat Afrikaanse maskers als voorbeeld zijn gebruikt.

La création du monde

Een voorstelling van Les Ballets Suédois. In de voorstelling wordt het ontstaan van de wereld geplaatst in de donkere wouden van Afrika. De mens is één met de natuur. Jean Börlin kiest niet voor de academische dansbewegingen, maar er wordt een soort oerdans opgevoerd. De muziek is gemaakt door Darius Milhaud. Hij gebruikt de elementen en instrumenten uit de jazz.

Revue Nègre

Rolf de Maré is verzamelaar van moderne en niet-Europese kunst. En hij houd contact met Picasso en andere Parijse kunstenaars. Hij stimuleert de samenwerking tussen dansers, componisten en beeldende kunstenaars veroorzaakt een revolutie in het westerse ballet. Hij haalt het Revue Nègre naar Parijs en die zijn een succes in de music hall op de Champs Elysées door Joséphine baker. De affiches bevestigen alle vooroordelen van het blanke publiek.

Jazz

De belangstelling voor negerkunst heeft in Europa een elitair karakter. Het ontstaan van jazzmuziek is een voorbeeld van vermenging tussen blanke en zwarte cultuur. Spirituals, gospels en blues ontstaan vanuit de traditionele elementen van de zwarte muziek. In de steden zijn de marsorkesten populair. De New Orleans-jazz ontstaat uit marsmuziek, blues, gospel en ragtime.

Maple Leaf Rag

Ragtime kenmerkt zich door een strakke baspartij, terwijl de melodie hier ritmisch tegenin gaat. Hierdoor ontstaat het gevoel van ragged time: verscheurde maat. Veel pianisten die dit spelen kunnen geen noten lezen en spelen op gevoel. Toch wordt het op papier gezet door Scott Joplin die zich tot een echte componist heeft ontwikkeld. Als dansmuziek past het perfect bij de cakewalk.

St. Louis Blues

Bessie Smidt gaat op tournee en zingt de blues. Deze blues zingt ze ook met Louis Armstrong op cornet. De cornet geeft commentaar op de tekst. De test heeft 3 zinnen per couplet waarbij de eerste zin wordt herhaald. De begeleiding volgt een vast akkoorden schema over 12 maten. Zangers expres onzuiver of glijden naar de goede toon. Meeste blues in een slepend tempo.

Sweet lovin' man

Louis Armstrong is een gewone arbeider, maar 's avonds speelt hij in de beste bands van storyville. Er worden vooral ragtime en bluesstukken gespeelt. Er wordt geïmproviseerd en alle kenmerken van jazz zijn aanwezig maar de swing is nog wat houterig. Als storyville sluit gaan veel muzikanten naar Chicago. Louis Armstrong sluit zich aan bij de Creole Jazz Band.

Sneller

De technische ontwikkelingen gaan snel begin 20e eeuw. Iedereen is erg enthousiast over de ontwikkelingen. Marinetti laat dit ook in zijn futuristisch manifest doorklinken. Hij wil dat kunstenaars zich alleen nog maar met de toekomst bezighouden in hun kunst. Veel futuristen zijn het met hem eens en schrijven manifesten vol met eisen. Soms zijn deze bewust aanstootgevend en absurt.

Voortsnellende auto

Giacomo Balla sluit zich ook aan bij Marinetti als een van de eerste kunstenaars. Hij past niet alleen zijn onderwerpen aan, maar ook zijn schilderstijl. Het was in die tijd een sensatie om een auto door de straat te zien rijden. Die sensatie zorgt bij Balla voor een volledig abstract schilderij.

Unieke vorm van continuïteit

Futuristen zouden de mens het liefst ook herscheppen. Het beeld van Umberto Boccioni lijkt wel een voorbeeld van herschepping van de mens. Het lijkt op een krachtige machine, gemaakt om hoge snelheid te ontwikkelen. Het gladde oppervlak van het beeld doet denken aan een harnas uit de middeleeuwen.

Hommage aan Blériot

Op dit schilderij combineert Robert Delaunay 2 symbolen van het machinetijdperk: het vliegtuig en de Effeltoren. Dit schilderij geeft een sensationele nieuwe blik op de dingen weer. Een die voor een deel ontstaat door de mogelijkheid dingen uit de lucht te bekijken en voor een deel door het enthousiasme waarmee het machinetijdperk wordt begroet.

 Fragmentatie

In de eerste helft van de 20e eeuw worden de delen van kunstwerken opvallend veel opgedeeld in losse fragementen. Ook werden machines steeds belangrijker. Freud behandeld zijn patienten als auto's: hij neemt de buitenkant weg en gaat in het binnenste op zoek naar oorzaken voor problemen.

Naakt de trap afdalend

Marcel Duchamp combineerd in zijn schilderij aspecten van 2 stijlen: het kubisme en het futurisme. Kubisme combineerd verschillende gezichtspunten en geeft ze allemaal tegelijk weer op het schilderij. Op het schilderij kun je zien dat het futurisme een totaal versnipperde ruimte weergave opleverd. Het lijnperspectief klopt ook niet meer.

Fruitschaal met karaf

Juan Gris voegt losse fragmenten samen op zijn schilderij. Ook heeft hij collage-elementen gebruikt. Sommige dingen heeft hij levensecht getekend, maar het perspectief maakt het weer niet echt. De elementen op het schilderij zijn echt maar door andere dingen wordt dat weer teniet gedaan.

De Ursonate

Kurt Switters verzamelt afval. Met dit afval wat hij overal mee naartoe neemt maakt hij kunst. Deze kunst noemt hij ‘Merz’, dit woord ontstond nadat hij een papier met Deutsche Commerzbank verscheurde. Hij verzamelt ook woorden die hij hergroepeert tot klankgedichten. De betekenis speelt geen rol meer, maar alleen de klanken. Switters voert de sonate in.

Oorlog

Tijdens de WO1 blijft er weinig over van het optimisme van het geweldig machinetijdperk. De technische vooruitgang heeft een oorlog veroorzaakt die veel gruwelijker is dan de eerdere oorlogen.

Veel kunstenaars ontvluchten de oorlog. Zwitserland blijft neutraal -> Zürich wordt een verzamelpunt voor jonge kunstenaars. Een andere plaats waar veel kunstenaars naar toe gaan is New York. In deze 2 steden ontstaat de kunststroming dada.

Pantsertrein

In het begin werd de oorlog verheerlijkt door futuristen, omdat je zo de wereld kunt herscheppen. Het perspectief van het schilderij geeft de trein een hoge snelheid en richting. Voor futuristen lijkt de oorlog hier nog een groot feest, de zege van de machine over de mens.

Zonsverduistering

Georg Grosz geeft na de oorlog een heel ander beeld hiervan. Op zijn schilderij staan alle verwoestingen die overblijven na de oorlog. Hij wijst ook heel duidelijk de schuldigen aan: alle machthebbers en de oorlogindustrie. En wij (het volk) zijn de ezel met de oogkleppen. We zien niet eens hoe wankel we staan.

De groene tafel

Kurt Jooss is de choreograaf van De groene tafel. Aan deze tafel wordt onderhandeld. Ze uiten geen emoties. De emoties worden wel uitgebeeld door onschuldige slachtoffers. Het dansstuk is een variant op de middeleeuwse dodendans.

Montage

Fragmentatie gaat vooraf aan montage. Een kunststroming die veel gebruik maakt van montage is dada. Voor dada heeft de oude wereld die geleid heeft tot oorlog afgedaan. Schwitters maakt onzinnige klankgedichten, want hoe kun je woorden serieus nemen als ze gebruikt worden om het volk voor een oorlog te krijgen? Een nieuwe kunstvorm die het helemaal niet zonder montage kan stellen is film.

Parade

Picasso ontwerpt in 1917 de kostuums voor Parade van Les Ballets Russes. Het dansen in deze kostuums is niet makkelijk. Eric Satie schrijft de muziek voor Parade. Hij laat alledaagse geluiden onderdeel van de muziek.

Cadeau

Cadeau is gemaakt door Man Ray en is symbolisch voor dada. De strijkbout zou alle kreukels weg moeten halen, maar door de spijkers gaat het alleen maar verder kapot. Het is een navolging van de ready mades van Marcel Duchamp. Hij wil laten zien dat kunst alles kan zijn en dat het niet uniek is of bijzonder, maar wel dat je er over na moet denken.

Berlin, Symphonie einer Groszstadt

Walter Ruttmann heeft de montage overtroffen met zijn film Berlin, Symphonie einer Groszstadt. Er is geen echt verhaal, het heeft geen hoofdpersonen en geen plot. Het enige onderwerp is dynamiek en het is net zo abstract als een schilderij van Balla.

Surreëel

Breton noemt de dromen de surrealiteit. Een realiteit die veel interessanter is dan de direct waarneembare werkelijkheid. Hij schrijft in 1924 het surrealistisch manifest. Hij roept kunstenaars op zich niet te beperken tot het direct waarneembare maar te zoeken naar een manier om uiting te geven aan de werkelijke drijfveer van ons denken en handelen.

De neus

In 1930 gaat de opera De Neus van Dimitri Sjostakovitsj in première. In de opera verliest de majoor zijn neus waarna hij ervandoor gaat. Er zijn enkele droombeelden van Freud in opgenomen. Het is in weze een montageachtige opera. Er wordt geen enkele muzikale eenheid nagestreefd.

Gezicht van Mae West

Salvador Dali is de bekendste surrealist. Hij laat met dit appartement zien dat hij het lichaam van Mae West wel zou willen gebruiken om in te wonen. De collagetechniek laat het uitgangspunt van Dali zien: het onverenigbare verenigen. Ook René Magritte laat in zijn schilderijen dromen werkelijkheid worden. Zijn neutrale schilderstijl is fotografisch en wat onbeholpen.

Vrouwen omsingeld

Er zijn 2 soorten surrealisten: de ene groep probeert droombeelden op te roepen door onwerkelijke situaties natuurgetrouw te schilderen. De andere groep probeer rechtstreeks vanuit de droomwereld te schilderen. Joan Miró hoort bij de laatste groep. Hij probeert automatisch vanuit zijn droomwereld te schilderen. Hij beschrijft dit automatisme als iets wat zijn verstand te boven gaat.

 Het nieuwe paradijs

De eerste volledig abstracte schilderijen zijn gemaakt met de liniaal binnen handbereik en alleen maar primaire kleuren. Malevich meent dat in abstracte kunst de suprematie van de geest boven de materie tot uitdrukking komt. Mondriaan vindt dat alleen de abstracte kunst de harmonie kan laten zien die achter het zichtbare schuilgaat. Voor Brancusi toont abstracte kunst niet de werkelijkheid maar meer: de waarheid.

Het zwarte vierkant

In 1915 schildert Kazimir Malevich een zwart vierkant op een witte achtergrond. Dit betekende de start van een volledig abstracte kunst. Het gaat er bij hem om de geest of het gevoel duidelijk terug komt in het schilderij. Dit gevoel kan het beste worden weergegeven in eenvoudige elementaire vormen.

Compositie

Piet Mondriaan is de belangrijkste vertegenwoordiger van De Stijl. Hij meent dat kunst bij uitstek geschikt is om de achterliggende harmonie te onthullen. Hij komt tot de conclusie dat hij de grillige natuur niet kan gebruiken om die universele waarheid uit te beelden. Hij kiest voor volledig abstract en houd het bij de 3 primaire kleuren en zwarte (haaks op elkaar staande) lijnen.

Adam en Eva

Het werk van Constatin Brancusi is qua idee vergelijkbaar met Mondriaan, maar hij gebruikt geen geometrische vormen. Hij gebruikt een aantal oervormen die in allerlei combinaties en materialen keer op keer hergebruikt worden.

Systemen

Schönberg schrijft expressieve atonale muziek. Hij wil zich niet meer overleven aan nieuwe wetten, net nadat hij heeft gebroken met de wetten van de tonaliteit. Een aantal jaren later denkt hij hier anders over en schrijft hij het twaalftoonssysteem.

Walzer

Walzer bevat de volledige reeks van de 12 tonen uit het twaalftoonssysteem van Schönberg. Dit systeem gaat ervan uit dat elke compositie gebaseerd is op 12 verschillende tonen. De componist bepaalt zelf hoe hij de tonen rangschikt, maar elke toon mag pas weer opnieuw worden gebruikt als de hele reeks is afgewerkt.

Bartók

De Hongaarse componist Béla Bartók laat in het 4e deel van Muziek voor snaren, slagwerk en celesta een ritme terugkomen dat afkomstig is uit de Hongaarse volksmuziek. Vanaf 1905 onderzoekt hij de Hongaarse boerenmuziek die in die tijd vrijwel onbekend was. Hij verzamelt deze liedjes met behulp van een fonograaf.

Lamentation

Lamentation is een solostuk voor een danseres geschreven en gedanst door Martha Graham. Het is een rouwbeklag. In het ballet wordt verdriet uitvergroot, zonder dat het duidelijk is waar dat verdriet vandaan komt. De choreografieën zijn expressionistisch, maar zijn wel opgebouwd volgens een vast systeem. Het contrast tussen spanning en ontspanning is de basis. De Graham-dans is de eerste vorm van modern dance die naast de academische dans een belangrijke rol speelt.

Revolutie

Jonge kunstenaars steunen de Oktoberrevolutie van Lenin maar al te graag. Hun positie wordt volledig tegengesteld aan de West-Europese kunstenaars. Ze geven graag vorm aan alle vormen van propaganda voor de communistische staat. Hun uitgangspunt is dat de politieke breuk ook terug moet komen in de kunst.

Versla de witten

De revolutionaire kunstenaars van het constructivisme gebruiken dezelfde abstracte vormen als het suprematisme, maar voor een ander doel. Ze willen ermee breken met de ouderwetse kunst van voor de revolutie. Één van die kunstenaars is El Lissitzky. Versla de witten met de rode wig is een voorbeeld van de mobilisatie van het volk. De montage van losse elementen is een kenmerk van het constructivisme.

Sportoverall

Na de revolutie stappen veel Russische kunstenaars over op het maken van ontwerpen voor de industriële productie. Één van hen is Varvara Stepanova, zij ontwerpt kleding die geschikt is voor verschillende doeleinden zoals werken en sport. De kleding is uitsluitend functioneel. Voor werkkleding kiest ze een overall als basismodel. Voor ieder beroep ontstaat zijn eigen herkenbare outfit.

Oktober

Sergei Eisenstein maakt de film Oktober als eerbetoon aan de revolutie. De beelden in de film spreken krachtige taal omdat de geluidsfilm nog niet is uitgevonden. Kenmerkend is de attractiemontage: het is een aaneenschakeling van wisselende attracties. Bij Eisenstein ontstaat het verhaal pas als allerlei korte filmfragmenten worden gemonteerd.

Theater

In het theater aan het begin van de 20e eeuw moet alles zo echt mogelijk eruit zien. = Naturalisme = een vorm van lijsttoneel. Hierbij is een verduisterde zaal en het toneel heeft een denkbeeldige 4e wand. Na de Russische revolutie wordt er gebroken met alle tradities en dus ook met die van het lijsttoneel. Meyerhold opent de aanval op het lijsttoneel met zijn constructivistisch theater. Ook Brecht keert zich tegen het lijsttoneel. Hij wil het publiek laten nadenken. Daarom bouwt hij vervreemdingseffecten in zijn toneelstukken. Emotie en psyche zijn minder belangrijk dan de rol die ze spelen in het verhaal = episch theater.

Op de bodem

Op de bodem geeft een levensechte kijk op de armoede van de lagere sociale klassen in Rusland. Het stuk is geregisseerd door Konstantin Stanislavski. Om het naturalisme te verhogen ontwikkeld hij een methode waarbij de acteurs helemaal in de rol kruipen. Het resultaat van deze Stanislavsky-methode is dat ze een persoonlijke en doorleefde rol neerzetten zonder overdreven gebaren.

De bedrogen echtgenoot

Vsevolod Meyerhold keert zich tegen het naturalisme: het toneel moet onecht lijken. Ljubov Popova ontwerpt een industrieel decor en de kostuums. Het gebouw is zo abstract dat decorwisselingen niet nodig zijn. Het is een avondvullend drama in 5 delen. Het is een dynamisch eenakter van 5 kwartier. Het constructivistisch theater van Meyerhold kenmerkt zich door het hoge tempo.

Der Jasager

Een schoolstuk van Bertold Brecht. De muziek is geschreven door Kurt Weill. De hoofdvraag uit het stuk is: waar staan we voor. Tijdens de bergbeklimming wordt iemand ziek, gaan we verder en laten we de zieke achter of gaan we terug? In het stuk wil het kind (de zieke) dat ze hem achterlaten en verder gaan. = onderschikking aan de wetten. Later schrijft Brecht Der Neinsager. De stellingen in zijn toneelstukken hebben vaak te maken met zijn communistische idealen en anti-militarisme.

Industrie

In 1919 wordt in Du Bauhaus opgericht. Daar kun je een kunstopleiding volgen. Een belangrijke rol is weggelegd voor de industrie. Belangrijke eisen die Bauhaus stelt aan een ontwerp: eerlijkheid ten opzichte van het gebruikte materiaal en functionaliteit. Schlemmer vergelijkt het werk aan de socialistische toekomst met de bouw van een kathedraal.

Triadisch Ballet

Voor Schlemmer is theater vergelijkbaar met architectuur. Met studenten werkt hij aan nieuwe richtlijnen voor theater. Hij verzet zich tegen het naturalistisch theater en benaderd het toneel volledig abstract. Dansers hullen zich in kostuums waarin kubus- en bolvormen overheersen. De kostuums bepalen hoe ze zich bewegen. Het ballet heeft geen echt verhaal met begin en eind.

Industrieel design

Het is een ontwerp van Marcel Breuer voor een collega docent Wassilli Kandinski. De stoel is opgebouwd uit buizen die ontwikkeld zijn voor de rijwielindustrie. Deze buizen zijn makkelijk te buigen. De ongebruikelijke materiaalkeuze maakt het mogelijk voor massaproductie. Maar de massa (arbeiders) vinden de stoel niet mooi en wil het niet in de huiskamer hebben staan.

Van Nellefabriek

De nieuwe kijk op industrie en zorg voor arbeiders: ook te zien in fabrieksontwerpen. Er is meer aandacht voor werkomstandigheden van de arbeiders. De Van Nellefabriek is gebouwd door Johannes Brinkman en Leendert van der Vlugt. De betonvloeren worden gedragen door betonnen kolommen. De buitenkant is een grote glazen wand waardoor er veel licht binnenkomt. Er is een tearoom op het dak gemaakt voor de pauze.

De nieuwe stad

Internationalisering is in ’20-’30 een kenmerk van progressieve kunstenaars. CIAM is een voorbeeld. Dit is opgericht om richtlijnen op te stellen voor de nieuwe architectuur. Het congres houd zich bezig met volkshuisvesting, stadsplanning en de relatie tussen industrie en architectuur (Het nieuwe bouwen). Eis: functionaliteit: niet verwijzen naar iets anders dan de functie. De schoonheid ontstaat vanzelf.

 Kiefhoek

De Kiefhoek is een wijk die voldoet aan de eisen van Het Nieuwe Bouwen. Het zijn bijna 300 woningen voor arbeidersgezinnen. Sociale woningbouw is mogelijk door standaardisering omdat er dan minder kosten zijn. Maar uiteindelijk zijn de muren toch gemetseld en gepleisterd. Laagbouw voldoet aan de eis: arbeiders hebben recht op licht en ruimte. Jacobus J.P. Oud is de architect. Hij was enige tijd verbonden aan De Stijl: kleine details, afgeronde hoekpanden -> niet saai.

Urbanisme

Één van de leidinggevenden van CIAM is Le Corbusier. Ook is hij pleitbezorger. Zijn denkbeelden staan model voor veel nieuwbouwprojecten na WO2. De stad van de toekomst bestaat in het centrum door 24 wolkenkrabbers. Erbuiten liggen de woonwijken en het lawaai van het verkeer wordt gedempt door bomen die tussen de wolkenkrabbers en de woonwijken instaan. Zowel de architectuur als de stad zijn geometrisch en rechtlijnig.

Metropolis

De stad van Le Corbusier bestaat niet echt, maar in 1927 komt er toch een soortgelijke stad: Metropolis. Deze is geïnspireerd op illustraties en verhalen. De regisseur Fritz Lang laat in zijn film Metropolis de strijd zien tussen de arbeiders en de machthebbers. Metropolis is de duurste film van alle stomme films. Al het geld is gestoken in decors (voornamelijk schaalmodellen), maar toch lijkt het beeld echt. = revolutionair. Vooral massascènes met de werkende klasse in het middelpunt.

De nieuwe huiskamer

Wijken en steden van Oud en Le Corbusier zijn voor de arbeidersklasse. Het uitgangspunt is: weg met alle burgerlijkheid en ouderwedsigheid. Een moderne woonkamer is strak, hoekig en zonder versieringen. Weg met de oude luxe en vervangen door de nieuwe luxe: licht en ruimte. Alleen de nieuwe luxe valt niet in de smaak bij de doelgroep.

Rietveld-Schröderhuis

Gerrit Rietveld ontwerpt in samenwerking met de nieuwe bewoonster Truus Schröder een woonhuis. Rietveld is lid van De Stijl. Het huis heeft kenmerken van schilderijen van Mondriaan. Het huis heeft een open structuur met witte wanden. De scheidingen lijken niet definitief vast te liggen. Met schuifwanden is alles steeds opnieuw in te delen. Alles weggeklapt maakt één grote ruimte.

Rood-blauwe stoel

Dit is de meest abstracte stoel, voor zover meubels abstract kunnen zijn. De dragende latten lijken op ruimtelijke assen. Balkjes op elkaar gelijmd i.p.v. in elkaar schuiven met ingewikkelde verbindingen. Buiten de grenzen van de stoel lopen de balkjes door alsof ze verder de ruimte in willen. De gele kopse kanten versterken dat effect.

Kinderwieg

Ook de Bauhaus opleiding wil persoonlijke willekeur uitbannen. Ze zoeken vooral naar een ‘objectieve’ kernachtige omgeving. Dit is veel terug te vinden in ontwerpen van Bauhaus. Zelfs een kinderwiegje wordt ontdaan van sentiment door Peter Keler.

Dictatuur

Het optimisme waarmee de Russische kunstenaars de revolutie steunen lijkt naïef. Na de dood van Lenin raken de avant-gardisten nog meer geïsoleerd. De nieuwe leider bevorderd het sociaal-realisme. Traditionele stijl is geschikter dan de abstracte stijl (lissitzky). Daarom gingen veel kunstenaars naar Du. Vanaf 1933 is de vernietiging van al het modernisme. Alle moderne werken worden in beslag genomen en tentoon gesteld als Entartete Kunst (ontaarde kunst).

Het Appèl

Op de tentoonstelling van de Entartete Kunst zijn o.a. Kirchner, Klee, Kandinski en Schlemmer. “Laat het volk maar beslissen.” Veel bezoekers zijn het eens met het oordeel over deze kunst. Het Appèl valt wel in de smaak in het Derde Rijk. De stijl oogt vroeg 19e eeuws. Het onderwerp is herkenbaar voor iedereen. Moderne kunstenaars moeten wel weg, veel gaan naar New York.

Triumph des Willens

Nazi’s zijn heel enthousiast over Metropolis van Fritz Lang. Hij wil geen propagandafilms maken voor Hitler en vertrekt direct naar Hollywood. Een jaar later maakt door Lenie Riefenstahl Triumph des Willens. Het onderwerp is de partijdag van de Nationaal-socialisten in Neurenberg. Technisch is de film van grote kwaliteit. Omdat het publiek weinig ervaring met film en radio heeft is het snel geïmponeerd en gebruikt Hitler dat veel.

Chaplin als Hitler

In de film The great Dictator kruipt Chaplin in de huid van Hitler. Hij maakt duidelijk door welke grootheidswaanzin Hitler gedreven wordt. Dit is de eerste film van Chaplin waarbij naast geluid ook gesproken dialogen een rol spelen.

Actie en expressie

’50 ontstaat de eerste echt Amerikaanse kunststroming: het abstract expressionisme. (Action painting). In de jazz komt de nadruk te liggen op de individuele expressie. De kunstenaars uit de Cobra-groep zijn ook op zoek naar oprechte emoties in de kunst. Ze gaan weer terug naar de kinderlijk eenvoudige kunst. Ze proberen zich te verplaatsen in de belevingswereld van een kind en willen zo het ware gevoel te vangen.

White Light

Jackson Pollock maakt zijn schilderijen met druppels verf of rechtstreeks vanuit de pot. Hij wil zo veel mogelijk contact met het doek vermijden. Hij schakelt zijn denken uit als hij schildert. Op zijn doeken is het automatisme herkenbaar. Niet het schilderij zelf, maar de handeling waaruit het ontstaat is belangrijk.

Bird’s Nest

Charlie Parker is een altsaxofonist. Hij soleert op het ritme van de andere instrumenten. De bebop is veel ingewikkelder en chaotischer dan de swing van de eerdere bands. Bebop komt vooral voor in rokerige kroegen. Parker leest geen noten, maar improviseert op een van tevoren afgesproken tonenreeks.

Vragende kinderen

Cobra wordt opgericht door 6 West-Europese kunstenaars en dichters. De Cobra stijl is terug te vinden op de geschilderde assemblage van Karel Appel. Appel wil zijn onderwerp zo direct en doeltreffend mogelijk neerzetten.

Showtime!

De musical is typisch Amerikaans. Ontstaat begin 20e eeuw. Music hall en de operette zijn herkenbaar, maar de muziek is vooral geïnspireerd op de blanke jazz. Muziek, showballet en de aankleding zijn het belangrijkste bij de musical. Door de geluidsfilm wordt het mogelijk om theatermusicals als film uit te brengen.

Singin’ in the Rain

De hoofdrol in deze musicalfilm wordt gespeeld door Gene Kelly. Alle musicalkenmerken zijn aanwezig: Muziek en dans domineren het filmbeeld en dansscènes ondersteunen nauwelijks de vertelling. Het verhaal is een  melodrama.

West Side Story

Jerome Robbins en Leonard Bernstein breken de musicaltraditie met West Side Story, omdat het verhaal hier ondergeschikt is aan de muziek en dans. Robbins verwerkt de swingende bewegingen van de jazz in alledaagse bewegingen. Samen met de complexe en ritmische muziek van Bernstein geeft dit de musical veel vaart.

Agon

George Balanchine is een Choreograaf die voor veel verschillende showdansen wordt gevraagd. Zijn dansen kenmerken zich door snel benenwerk en swingende heup- en bekkenbewegingen. Kenmerken van de Russische volksdans, maar ook van de jazzdance. Agon is volledig abstract en de opsmuk is verdwenen. Het heeft geen verhaal en de danstaal staat centraal.

De macht van Hollywood

Hollywood is vanaf de vroegen ’20 omgetoverd tot filmstad. Bij het maken van een film is de producent het machtigst. Om het financiële risico te beperken worden films gemaakt volgens vaste “recepten”. Het zorgt voor succes, maar beperkt de creatieve vrijheid van de filmmakers. Het oudste genre is de western en daar tegenover staat het melodrama. Door de tv loopt het bioscoopbezoek sterk terug en moet Hollywood nog meer op safe spelen. In Europa ontstaat een kleinere filmindustrie dan Hollywood.

 Imitation of Life

Douglas Sirk is de beste in melodrama. Het gevoelsleven van de personages drukt hij niet alleen uit met dialogen en acties. Felle contrasterende of zeer zachte kleurencombinaties illustreren de karakters van de personages. Alle filmische aspecten staan ten dienste van de psychologie van de personages. Dit wordt later veel gebruikt bij tv-soaps.

Psycho

In de jaren ’50 en ’60 is Hollywood in een crisis, maar een van de weinige regisseurs die wel veel mensen weet te trekken is Alfred Hitchcock. Hij wijkt hier en daar nét even af van de Hollywoodregels en weet zo zijn publiek te boeien. Hitchcock laat zien dat de kwaliteit van de film niet afhangt van de diepgang van een verhaal, maar dat een achtervolging ook heel fascinerend kan zijn. Voor Hichcock draait het allemaal om suspence (niet de moord, maar de schaduw van de moordenaar).

A bout de souffle

Eind ’50 staat er een nieuwe generatie Franse regisseurs op: de Nouvelle vague. Ze zijn onder indruk van de Amerikaanse filmstijl, maar willen er iets aan toevoegen. Jean Luc Godard filmt A bout de souffle zonder geschreven scenario. De geldende filmwetten worden overtreden om de toeschouwer erop te wijzen dat hij naar iets kunstmatigs zit te kijken.

Radio en televisie

Radio en televisie zijn nog meer dan film in staat grote mensenmassa’s te bereiken. De tv wordt het belangrijkste meubelstuk in iedere huiskamer. De tv ontwikkeld zijn eigen taal die kenmerkend is voor de massacultuur. Ieder onderdeel moet de kijker stimuleren verder te kijken. Dit medium kan op grote schaal smaak en koopgedrag beïnvloeden.

War of the Worlds

Het hoorspel War of the Worlds van Orson Welles is te realistisch en heeft een te grote invloed op de massa, waardoor het stopgezet moest worden. De radio vergroot de beschikbaarheid van muziek, jongeren kunnen nu naar alle muziek luisteren en zelfs naar zwarte muziek luisteren zonder naar de clubs te hoeven gaan waar het gedraaid wordt.

That’s All Right, Mama

Elvis Presley belichaamd de rock-‘n-roll. Het valt vooral in de smaak bij de blanke jeugd. Hij wordt hun held en ook dus de eerste popster. Rock-’n-roll is de blanke variant op rhythm & blues (zwarte dansmuziek). In het begin is hij erg rebels, maar later kiest hij steeds meer voor traditionele romantische songs.

The Twist

Het optreden van Chubby Checker ontketend een internationale dansrage: de twist. Het vernieuwende daarvan is dat je het bijna zonder lichamelijk contact kunt uitvoeren. De beweging: door je knieën zakken en je rug afdrogen. Al snel komen er nieuwe dansrages, maar geen enkele overtreft de twist.

Soaps

Soaps zijn het duidelijkste voorbeeld van de manier waarop commercie en vermaak samen kunnen gaan met een massamedium. Eerste soap in 1932 op de radio. In 1949 omgezet in tv-serie. In 1959 eindigt de tv-serie. Soaps hebben een vaste structuur, geen hoofdpersoon en de tijd verloopt heel traag.

As the World Turns

Irna Philips wordt beschouwd als grondlegger van de tv-soap. Ze herschrijft veel radiosoaps voor de tv. As the World Turns is haar bekendste en die loopt nu nog steeds. Het verhaal wordt verteld door de dialogen van de acteurs. Aan het einde van alle afleveringen zit een cliffhanger waardoor de kijker alweer nieuwsgierig is naar de volgende aflevering.

Dynasty

Net als bij alle soaps draait het in Dynasty om intermenselijke relaties. Hieruit verklaren wetenschappers de populariteit van de soaps: de soap is een voorbeeld. Soaps voorzien de kijker van een portie romantiek en spanning die meestal in het dagelijks leven ontbreekt.

Goede tijden, slechte tijden

Pas halverwege ’80 worden er Nederlandse soaps geproduceerd. De best bekeken is gtst. In 1990 begint deze op basis van een Australische verhaallijn. In de serie worden karakters flink uitvergroot. Geheel volgens de formule van Philips staan 2 families centraal. Hun onderlinge relaties zijn vast te leggen in een seriestamboom.

The American Dream

Na de oorlog is Amerika voor Europa alles wat nieuw, modern en ‘aantrekkelijk’ is. Dit is ontstaan door de bevrijding waarin Amerika een heldenrol speelde. Daarnaast hebben de VS ook de sterkste economie. The American Dream staat voor een levenswijze waarbij vermaak en gemak voorop staan. Ook is er veel verzet tegen het leeg vermaak dat komt overwaaien vanuit de VS.

Just what is it…

Richard Hamilton maakt in 1956 een collage met een titel die klinkt als een reclameslogan: Just what is it that makes today’s homes so different, so appealing. We zien een aantrekkelijk interieur, door de opeenstapeling van luxe. Ook komt het woord pop voor, wat waarschijnlijk de aanleiding is voor de naam van de stroming: pop art. Hamilton vind dat de media op iedereen een grote invloed uitoefenen en dat men die invloed niet zomaar kan negeren.

Batman

Een tv-serie die je typisch pop zou kunnen noemen is Batman. = gebaseerd op een stripverhaal. De serie wordt zo populair omdat juist de onrealistische en stripachtige elementen worden overdreven. 2 seizoenen is Batman heel populair, maar daarna verdwijnt hij van de buis. In ’90 komt hij terug in een reeks speelfilms, maar is veel realistischer en stoerder.

Giant Hamburger

De hamburger is het symbool van de Amerikaanse welvaart. Claes Oldenburg maakt zijn hamburger zo groot dat je er met 3 mensen op kunt gaan zitten. Vaak geeft Oldenburg zijn uitvergrotingen een zacht karakter. De uitstraling van de Giant Hamburger zou monumentaal zijn als hij niet zo slap en vormeloos was.

Pop art

In 1956 ontstaat pop art. Op dat moment speelt de voorstelling in de beeldende kunst nauwelijks nog een rol. Abstracte kunst is toonaangevend en dat maakt het minder toegankelijk voor het publiek. Dat wordt namelijk door de massamedia overspoeld met herkenbare beelden. Pop art kiest juist de massamedia als onderwerp en overbrugt de kloof tussen de massamedia en de avant-garde. Veel pop art-kunstenaars maken hun werk onpersoonlijk en onartistiek.

Elvis I en II

Andy Warhol gebruikt voorbeelden uit de media die hij omzet in een zeefdruk. Dit stelt hem in staat het portret te herhalen in verschillende kleurstellingen. Warhol streeft geen perfectie na en laat de productie aan zijn medewerkers over. Zelf signeert hij alleen het werk.

M-maybe

Geluk en liefde worden koopwaar. Complexe emoties worden teruggebracht tot clichés waarin één aspect uitvergroot wordt. Roy Lichtenstein gebruikt de anonieme tekenstijl van strips en vergroot deze buiten proporties. Op dit schilderij ironiseert hij de gedreven kunstenaar die geen tijd meer heeft voor zijn vriendinnetje.

Three Flags

In het werk van Jasper Johns speelt vervreemding een belangrijke rol. De Amerikaanse vlag komt veel voor in zijn werk. Johns maakte van zijn vlag een schilderij en weten we niet meer waar we naar kijken: een vlag of een schilderij.

Absurt

In Amerika lijkt alles sneller, moderner en aantrekkelijker dan in Europa. De Pop art staat model voor de nieuwe dynamische kunstproductie. In Europa houden de kunstenaars zich niet alleen met vooruitkijken bezig, maar denken ze ook na over de kunst. In het Absurd theater worden toneelstukken gemaakt waarin bijna niets gebeurd. Humor is een belangrijk wapen om het serieuze en elitaire karakter van de kunst aan de kaak te stellen. De nouveau Réalistes uit Frankrijk maken hun kunstwerken dan ook vaak van gevonden voorwerpen.

Wachten op Godot

Dit is een toneelstuk dat nergens over gaat. 2 mannen staan te wachten op meneer Godot en om de tijd te doden doen ze allerlei absurde dingen. Op een paar voorbijgangers na blijven ze alleen tot aan het eind. Hiermee breekt Samuel Beckett met de klassieke theaterwetten als een logische opbouw en betekenisvolle tekst. Tenslotte gaat het publiek ook nog twijfelen: waar ging het stuk over en wie was die Godot?

 Cyclo Graveur

Jean Tinguely laat zijn publiek denken door ze te laten lachen. In 1959 bouwt hij een paar gammele machines ‘méta matics’ die volledig abstracte tekeningen maken. Zelfs de meest nuchtere museumbezoekers kunnen het niet laten de apparaten van Tinguely aan te zetten.

Wrapped Reichstag

Christo werkt in het begin met waardeloze materialen. Alles pakt hij in, maar zijn inpakprojecten worden steeds groter. In 1971 begint hij al aan het plan om het hele Rijksdaggebouw in Berlijn in te pakken. Na de val van de muur krijgt hij na lang onderhandelen toestemming en in 1995 wordt de Rijksdag ingepakt.

Britse popmuziek

Pas rond ’63 beleeft de popmuziek een doorstart vanuit Engeland. De Britse bands veroveren eerst West-Europa en iets later de VS. De beatmuziek is nogal simpele ongepolijste muziek met eenvoudige en onschuldige teksten. Invloeden uit de rock-‘n-roll en blues zijn zichtbaar. De kenmerken van een popband zijn vooral de zichtbare onderdelen. De kleding en de haardracht zijn erg populair.

Satisfaction

De beatmuziek levert de jongeren hun helden en idealen. De Stones vertegenwoordigen de rebelse kant van de Britse popmuziek. Hun optredens lopen vaak uit op vechtpartijen. De samenleving roept om meer leven in de brouwerij en dat komt ook terug in het nummer satisfaction van de stones.

My Generation

The Who maakt van slopen een act. Tegen het einde van hun optredens slaan de bandleden al de apparatuur tot puin. Om zich nog verder te onderscheiden kleden ze zich in tegendraadse collageachtige mode. De meisjes kleden zich in minirok, om ook te provoceren.

Sgt. Pepper

Hiermee doen The Beatles moeite om de popmuziek als kunstvorm op de kaart te zetten. De hoes is ontworpen door Peter Blake. Het oude rock-‘n-rollgeluid is bijna verdwenen. Het geluid van de plaat is net als de hoes een collage.

Love & peace

Op de helft van de Jaren 60 zijn Britse popgroepen erg populair. En staan er een heleboel in de hitparade. Pas aan het eind van de jaren 60 komt Amerika zelf in de picture. Dit keerpunt bestaat uit Hair en het openluchtconcert Woodstock. De stimulans hierachter is de hippiebeweging. Deze bestaat uit jongeren die tegen de "burgerlijke" normen en waarden. Uit protest laten ze hun haar groeien, ze gebruiken drugs en propaganderen vrije seks.

Hair

De musical Hair kwam uit in 1969. Het toneelstuk gaat over het generatieconflict tussen de opstandige jeugd en hun ouders. Love en peace is het motto van die groep hippies. Ze kleden zich met de gekste kleuren, wijde broeken. De bedenkers: James Rado en Gerome Ragni willen de commercie een hak zetten, maar na een jaar wordt het toch op Broadway gespeeld voor het theaterpubliek.

Easy Rider

Easy Rider gaat over 2 mannen die door Amerika trekken op de motor. Het geld hebben ze verdiend aan een grote drugsdeal. Anderen hebben alleen maar kritiek op de mannen en zien ze als criminelen. Niet het verhaal maar het sfeerbeeld heeft Easy Rider zo populair gemaakt. Hollywood maakt er meteen een nieuw filmgenre van: de roadmovie.

Woodstock

Woodstock was eigenlijk bedoeld als popconcert voor enkele tienduizenden mensen, maar het eindigt als driedaags gratis popfestival voor een half miljoen jongeren. Het optreden van Jimi Hendrix is erg sensationeel. Zijn muziek is een mix van Rhythm & blues en de psychedelische rock. Jimi Hendrix is heel actief tijdens de show. Hij doet van alles met zijn gitaar en zijn optreden eindigt hij met zijn eigen versie van het Amerikaans volkslied.

Theater voor iedereen

In de 2e helft van de jaren ’60 wil iedereen in Europa maatschappelijke en culturele veranderingen. Pina Bausch maakt eigenzinnige en grensverleggende dansvoorstellingen. Dit noemt zijzelf ‘Tanz-theater-Kunst’. Het is een mengeling van dans, toneel, mime en muziek. In Nederland is het startschot voor de omwenteling de Aktie Tomaat in 1969. Ook wordt het traditionele lijsttoneel overgenomen door het vlakke vloertheater.

 Blauwbaard

De Choreografe Pina Bausch zet alle elementen uit een ‘normale’ dansvoorstelling op zijn kop. Tussen de dorre bladeren op het podium en de kale muren speelt zich een machtsstrijd af zonder woorden, maar met angstaanjagende lichaamstaal. Er is geen lineair verhaal, maar de beelden roepen zoveel associaties op dat ze voor iedereen herkenbaar zijn.

Camping

De film Camping is het resultaat van veel improvisatie omdat het scenario de avond ervoor door de spelers is weggestemd. Het Werkteater laat zich leiden door alledaagse thema’s. Het spel van de acteurs is tamelijk vlak. Ook is er geen hoofdrolspeler. Alle spelers zijn gelijk in de voorstellingen van het Werkteater.

’t Speelhuis

De afkeer van het traditionele theater bepaalt voor een belangrijk deel het uiterlijk van ’t Speelhuis. Piet Blom bouwt het totaal niet in de oude stijl van de theatergebouwen. De structuur van het gebouw wordt tot diep in de stad doorgetrokken in de stad als woonhuizen, waardoor het nog duidelijker wordt dat het theater bedoeld is voor het gewone volk.

Op de dansvloer

Popmuziek geeft een grote impuls aan de populaire dans. Iedere popstroming heeft zijn eigen uiterlijke kenmerken en daarbij hoort vaak ook een aparte dansstijl. Er ontstaat meer ruimte voor eigen invulling en improvisatie. Ondertussen blijven zwarte artiesten lijden onder het juk van de door blanken gedomineerde muziekindustrie.

Come See About Me

In Come See About Me is de kenmerkende sound van The Surpremes duidelijk hoorbaar. De soul is de toonaangevende dansmuziek rond ’65. Een kenmerk is het gebruik van blaasinstrumenten. Soul kent veel varianten, maar de bekendste is Motown.

I Feel Good

James Brown wordt gezien als de grondlegger van een soulvariant waarbij alles draait om een repeterend, opzwepend ritme. De basgitaar speelt de hoofdrol, de bas en de drums bepalen de groove. De overige instrumenten leggen afgemeten accenten over dit ritme.

Last Dance

De opbouw naar dat waar het allemaal om draait is langzaam: de disco. Donna Summer en de orkestrale productie maken de discosound compleet. Eerst kwamen er niet veel “gewone” mensen in de disco, maar naar het succes van Saturday Night Fever komt het grote publiek ook naar de disco’s.

Symfonie of energie?

Naast de dansmuziek ontwikkelt de luistermuziek zich ook. Rocksongs worden complexer en minder gericht op het opwekken van energie. De symfonische rock spreekt niet iedereen aan. Punk brengt de pop terug naar haar oervorm. Deze golf is zo veelomvattend dat ‘intelligente’ popstijlen nauwelijks meer een voet aan de grond krijgen. De muziek mag niet bedacht klinken, maar moet puur zijn en recht voor zijn raap zoals de reggae.

Bohemian Rhapsody

Queen is een van de bekendste symfonische rockbands. Omdat Queen binnen een nummer ook verschillende muzikale thema’s gebruikt, worden hun nummers ook wel miniopera’s genoemd. Bohemian Rapsody wordt nog steeds gezien als de meest complete rocksong ooit geschreven. Ook zijn er veel moderne technieken gebruikt in het nummer.

God Save the Queen

In de teksten van de Sex Pistols herkennen veel jongeren zich. In de teksten staan ook veel dingen die goed van toepassing zijn op de economie van Engeland. De media werkt ze heel erg tegen, maar ze scoren heel grote hits. Hun optredens zijn indrukwekkend en dat is een stimulans voor anderen om ook bandjes op te gaan richten. Zo verspreid de punk zich razendsnel.

Get Up, Stand Up

Uit de smeltkroes van culturen op Jamaica ontstaat rond 1950 raggae. Het kenmerk: een strakke ritmische bas, met een voortdurend herhaald melodisch motief. Door Bob Marley krijgt de raggae bekendheid, maar ook hij zet zich af tegen het systeem. Hij streeft naar een zachte revolutie. Ook is hij een rasta, die geloven in terugkeer naar het Beloofde Land Ethiopië.

. Hoofdstuk 5 De Bespiegeling

Eindeloze televisie

De populaire videoclip maakt gebruik van veel experimentele en avant-gardische filmtechnieken. Supersnelle montages, ‘surrealistische’ beelden, vorm en kleurexperimenten worden opeens gebruikt voor populaire doeleinden. Per clip kan een artiest een andere kant van zichzelf laten zien: stoer, romantisch, verleidelijk of kwetsbaar. Ook in de beeldende kunst duiken elementen uit de clipcultuur op.

Thriller

De succesvolle clip Thriller van Michael Jackson betekent een doorbraak voor zwarte artiesten. In de clip zien we hem tot een wolf transformeren. Thriller is niet alleen vanwege de inhoud een monsterproductie. Het is een minispeelfilm, compleet met huiveringwekkende special effects en massale dansscènes.

Like a Virgin

In de videoclip Like a Virgin zien we Madonna wulps kronkelend in een gondel door Venetië varen. In andere clips verleidt ze een zwarte Christus in een kerk of zien we haar een gewapende overval plegen. Sex, religie en geweld, Madonna weet hoe ze moet shockeren.

Pipilotti rist (1962)

Zelf hoofdrolspeelster, betoverend en kleurrijk, onschuldig meisje, - onschuld is bedrieglijk ( ever is over all) elke x als ze langs geparkeerde auto loopt slaat ze de zijruit kapot met een lange stengel.

Muziek uit het getto

Hiphop en house worden niet commercieel gepromoot, maar klimmen zelfstandig op vanuit de underground. Hiphop ontstaat op straat. Zwarte jongeren in de New Yorkse wijk The Bronx gaan straatfeesten organiseren. Deze blockparties worden al snel een verzamelplaats voor allerlei activiteiten. De dj staat centraal. Door het herhalen van instrumentale tussenstukken (breaks) ontstaat er een nieuwe sound. Een Master of Ceremony (mc) moedigt het publiek aan bij het dansen. Er worden nieuwe dansstijlen ontwikkeld, waarvan de acrobatische breakdance de opvallendste is. Graffiti is de beeldende variant van hiphop. De zwarte hiphopjeugd draagt wijde (sport)kleding en gymschoenen. Naarmate de hiphop zich verder ontwikkelt, ontstaan er varianten als de gangsterrap en R&B.

Public enemy= chaotisch, rauw en opzwepend àoude grammofoonplaten die door computer allerlei lagen over elkaar.--> dreigende hiphop

La soul - opgewekt, positivisme

Keith haring - graffiti - witte krijtjes op zwarte vellen

Dance

Dance is een paraplubegrip voor alle verschillende stromingen die vanuit de house zijn voortgekomen. House ontstaat in 1980 in Amerika en is een combinatie van disco en elektronische synthesizermuziek. In de zomer van ’88 waait de house over naar Europa. House ontketent de grootste dansrage sinds de disco. Het verschil met de andere nieuwe dansmuziek, hiphop, wordt steeds groter. Hiphop is relatief traag, en door de centrale rol die de rapper speelt, meer gericht op live optredens. House daarentegen is snelle feestmuziek, met de dj als entertainer. Love and peace is het uitgangspunt van de house, terwijl er in de hiphop altijd een dreigende ondertoon van het ruige straatleven zit.

House ontstaat rond 1980 in zwarte homodiscotheek=the warehouseclub in chicago.

Ambient= vorm van house waarin ritme nauwelijks een rol speelt.

Kraftwerk - elektronische muziek

Postmodernisme

Langzamerhand worden de architecten het modernisme beu. Alles ziet er hetzelfde uit: platte daken, beton en glas, enz. In gokstad Las Vegas, is het anders. Glitter en glamour, oude architectuurstijlen worden hergebruikt, verschillende stijlen lopen door elkaar: het postmodernisme. In het postmodernisme is citeren uit oude stijlen toegestaan en vergroten ornamenten de herkenbaarheid van een gebouw.

Celebration - stadje valkbij disney world, ontworpen door moderne architecten= venturi en rossie - gebouwen moeten weer voeldoen aan hun ‘oertype’

Groninger museum - typisch voorbeeld postmodernisme

Kunst/kermis:

• Het postmodernisme typeert het einde van de 20ste eeuw idealisme verdwijnt naar de achtergrond.

• We kiezen gedachten niet meer op grond van vaststaande normen, ideologie, politiek of religie, maar op hun directe bruikbaarheid.

• Er is niet meer een waarheid een werkelijkheid of een kunsttheorie, maar veel kunstenaars realiseren zich dat het vernieuwen van de kunst nauwelijks meer mogelijk is alles is immers al eens gedaan, alle idealen zijn al bereikt.

Het is geen diepte punt maar juist een begin punt, kunstenaars gaan bewust spelen met verschillende stijlen.

Stijlenstamppot:

Popmuziek is eigenlijk altijd al postmodern geweest. Veel nieuwe nummers zijn bewerkingen van oudere nummers.

Het is vaak de andere sound die een nummer plotseling laat uitstijgen boven andere nummers.

De meest voorkomende vorm van postmodernisme van de pop is de cross-over: het combineren van verschillende stijlen.

wanneer stijlen uit verschillende culturen duidelijk hoorbaar blijven is dat een etnische cross-over.

• Een gereedschap van de postmoderne popartiest is de Sampler, een apparaat waarmee je allerlei geluiden en muziekfragmenten kunt hergebruiken.

• Met een sampler kun je een geluid in stukken hakken en zo vaak herhalen als je maar wilt.Bovendien is het heel makkelijk om een loop(kort fragment dat oneindig kan worden herhaald) te maken.

Triphop: combinatie tussen trage hiphop en reggae en allerlei vreemde geluiden.

Grenzeloos:

• Ook op het gebied van theater worden er grenzen overschreden.

• Ook hier lopen de hoge en de lage kunst door elkaar, het klassieke theater disciplines vervagen.

•de dogtroep lijkt door het tv en film verwende publiek weer te willen overdonderen, Hun multimedia spektakel spreekt het publiek op al zijn zintuigen gelijk aan.

• Net zoals in de massamedia wordt de taal vaak vervangen door het beeld.

• Uit het samengaan van een aantal disciplines ontstaat iets nieuws. Dit geldt ook voor de mengvorm van videoclip en moderne dans: Videodans.

Dogtroep: combinatie van circus, straattheater, musical, cabaret en beeldendekunst.

Op de rand:

• De taal van de massacultuur wordt steeds sneller en extremer om de aandacht maar vast te houden.

• Een ander kenmerk van deze tijd is de zoektocht naar extremen.

• Een goed voorbeeld is de Heavy metal. Vermenigvuldig een aantal kenmerken van de vroegere rock en roll keer tien en je komt uit bij Heavy metal.

• Alles in de metal is extreem: het volume, de snelheid en de vaak gewelddadige teksten.

• heavy metal ontstaat aan het einde van de jaren 70 uit de iets mildere hardrock en is stoere typisch blanke gitaarmuziek.

• In de bioscoop wordt het cultureel verantwoorde filmhuispubliek geconfronteerd met expliciete geweldsscènes.

• De vraag is of het een functie heeft of dat het is om de mensen te shockeren. Daar is geen antwoord op we moeten zelf bepalen waar de grenzen liggen.

Quentin tarantino: tussen trage lange uitgesponnen dialogen monteert tarantino schokkende geweldscenes. Reservoir dogs: oor politie man afgesneden.

Hightech:

• Aan het einde van de 20ste eeuw vinden veel kunstenaars dat alles al eens gedaan is in de kunst. Het postmodernisme stoelt op de gedachte dat iets nieuwe bedenken nauwelijks meer mogelijk is.

• In de architectuur is de voorliefde van techniek zichtbaar in de Hightech stijl.

• datgene wat normaal diep in het binnenste van een gebouw wordt verborgen is nu juist de slagroom op de taart.

• Kunstenaars gaan opzoek naar wat de moderne apparatuur hen te beiden heeft. Vaak toen zij zich instaat het medium net even iets anders te gebruiken dan de fabrikant voor ogen had.

• vaak duikt de nieuwste techniek op in installaties, met het gebruik van videoschermen, geluid en computers kan de toeschouwer ondergedompeld worden in een nieuwe wereld waarbij alle zintuigen tegelijk worden aangesproken.

Centre pompidou: ontworpen door :renzo piano en richard rogers

Virtuele Wereld:

• Computers zijn niet meer weg te denken in de hedendaagse kunst.

• Er bestaat internetkunst, maar als je op het net rondsurft, word duidelijk dat net-art moeilijk te omschrijven is.

• Wat op het internet te zien is wordt gemaakt door schilders, ontwerpers, animatoren, communicatiedeskundigen, muziekanten of amateurs.

• het toverwoord voor vele die computertechnologie een warm hart toedragen is viritual reality.

• Bij deze techniek word er een wereld geschapen die niet echt (virtueel) is, maar waar je wel doorheen kunt wandelen, dingen kunt oppakken en zelfs mensen kunt ontmoeten.

tomb raider.

Dansvoorstelling : lara van krisztina de chatel.--> dansers reageren op een in het decor opgenomen metersgrote projectie van tomb raider.

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.