De Bespiegeling H13

H13 Hollen of stilstaan

H 13 en 14 gaan in op avant-garde H 15 en 16 over raakvlak massacultuur

Jean-Paul Sartre (1905-1980) Franse schrijver-filosoof, over verleden-nieuwe tijd
Eenakter-Huis clos-gesloten deuren 1944>toneelstuk 3 mensen in dichte kamer
         opgesloten als straf voor zondig leven, ze voeren psychologische oorlog
         clou: men creëert zijn eigen hel
Sartre = vertegenwoordiger van existentialisme
         realiseer je dat je bestaat, je bent vrij, maak keuzes
Ed van der Elsken (1925-1990)-> fotoboek:
                           Een liefdesgeschiedenis in Saint Germain-des-Prés
         snapshots, expressieve beelden van desolate wereld, ruw afgesneden
Parijs trekt in jaren 50 jonge Europese kunstenaars aan.

Theater
Samuel Beckett (1906-1989) maakt toneelstuk:
Wachten op Godot (1953); gaat nergens over, 2 mannen wachten op meneer Godot en doen intussen spelletjes e.d.
Net als in Huis clos ontbreken de hoofdpersonen en maken de personages elkaar het leven zuur.
Beckett is beïnvloedt door Albert Camus (ook existentialist), die vergelijkt menselijk zoeken naar zingeving met mythe over koning Sisyfus; die brengt heel zijn leven een steen een berg op en laat die weer naar beneden rollen.
         Mens bestaat=zinvol, je hoeft niet te zoeken naar zin van het leven
Toneelschrijvers maken onlogisch absurd theater, net als het leven zelf

Antonin Artaud vindt klassiek theater krachteloos,
                                                              maakt theater van de wreedheid
         licht geluid beweging centraal, wil oergevoel aanspreken
Tatsumi Hijikata (1928-1986) volger van Artaud, laat kip wurgen op toneel
Butoh, Ankoku Butoh: dans van de sombere ziel, hoofd thema: doodsangst
         kenmerken: stuiptrekkingen, naar binnen draaiende knieën, sidderen
                  dansers vaak naakt, kaal en bedekt met wit poeder

Peter Brook (1925) regisseur van Marat/Sade (geschreven door Peter Weiss)
         =raamvertelling speelt in gesticht, 19^e eeuw.
         Zwakzinnigen spelen toneel voor de adel.
         Levensverhaal van Jean-Paul Marat, een leider van de Franse revolutie
                           wordt in bad vermoord
         Markies de Sade speelt belangrijke rol, sadist, schrijver, tijdgenoot Marat

Na WO II veel Amerikaanse films, Europese filmindustrie kan niet veel, studio’s platgebombardeerd, acteurs gevlucht; naar Hollywood.
         daarom zijn Europese films in die tijd kleinschalig +kunstzinnige expressie
         Italië: realistische stijl     Frankrijk: intellectuele film

Neorealisme naoorlogse Italiaanse cinema Luchino Visconti (1906-1976)
         Visconti maakt o.a. ‘La Terra Trema’, de aarde beeft. Over vissersfamilie
         Geen technische trucs, amateur acteurs

Nouvelle vague eind jaren 50
         Neemt loopje met werkelijkheid (itt neorealisme)
         Jean-Luc Godard (1930) werkt met handzame 16 mm camera
         ‘A bout de souffle’ Ademloos, film met jumpcut-montage
         liefdesverhaal jonge fransman en Amerikaanse studente, humor, chaotisch

Seriële muziek: wiskundige manier van componeren, uiting van denkproces, niet van gevoel, klinkt ongeordend
         Karlheinz Stockhausen (1928-2007) componeert ‘Gruppen’, erg complex, 3 orkesten voor nodig, publiek ertussen. Ook begin gebruik elektronica, wordt vooral bekend door gebruik als balletmuziek; Maurice Béjart (1927-2007) combineert muziek en dans en avant-garde ideeën,
                                            muziek=geluid en dans=abstracte beweging
‘Symfonie voor een eenzaam mens’, geen verhaal maar beklemmende bewegingstaal rond begrip eenzaamheid. Met onheilspellende elektronische geluidscollage van Pierre Schaeffer en Pierre Henry: musique concrète, alledaagse geluiden.

Swing, blanke jazz, rond WO II van VS naar Europa.
         Ontwikkelt uit New Orleansstijl, vriendelijk, bigbands
Bebop door jonge zwarte muzikanten, ongepolijste hoekige stijl, minder toegankelijk. Charlie Parker (1920-1955)
Cool jazz tegenhanger van bebop, helder, pure klank
Ornette Coleman (1930); Free jazz, alles door elkaar, maakt van jazz      kunstmuziek

Amerikaanse kunst: abstract expressionisme jaren 50-New York;
         groots en meeslepend
Jackson Pollock (1912-1956) rent in trance onder de drugs om een doek, slierten en druppels verf: over-all compositie, zoekt oerprincipes afb. 13.11
Willem de Kooning (1904-1997) naar Amerika geëmigreerd, schildert als schaker, combineert kille abstractie kubisme met expressionisme. ‘Vrouw’
Colourfield paintingenkele grote kleurvlakken, Barnett Newman (1905-1970); ‘Who’s afraid of red, yellow and blue’, iemand werde r agressief van en sneed het kapot.

Na WOII Europa verdeeld in 2 politieke blokken,
         kapitalistische westen: abstracte kunst
         communisten: realistische kunst
Karel Appel (1921-2006) en 5 andere kunstenaars: Cobra (Kopenhagen, Brussel, Amsterdam) kunstwetten weg, werken in Parijs
         assemblageschilderij  ‘Vragende kinderen’ van Karel Appel
         kinderlijk, beeldtaal uit prehistorie, middeleeuwen en volkskunst
         Appel zegt: ‘ik rotzooi maar een beetje an.’