Hoofdstuk 4: Massacultuur

MASSACULTUUR, VERMAAK EN VERZET

4 Pop in de tweede helft van 20e eeuw

Actie en expressie

In de jaren 50 ontstaat de eerste Amerikaanse kunststroming: het abstract expressionisme. Vanuit Europese ideeën over het surrealisme ontstaat het in New York. Het is een uiting van de kunstenaars hun diepste emoties à action painting.

Bebop:         Amerikaanse jazz met nadruk op de individuele expressie, als jongerencultuur. In een van te voren afgesproken akkoordenreeks.

De Europese Cobragroep wil zich verplaatsen in een belevingswereld van een kind en ‘kliederen’ dus.

Showtime!

Een typisch Amerikaans fenomeen is de musical, die ontstaat aan het begin van de 20e eeuw. In de musical zijn invloeden van de Londense music hall met zijn humoristische muziek en de romantische Weense operette herkenbaar, maar de muziek ik vooral geïnspireerd op de blanke jazz.

In 1958 is West side Story de eerste musical die afwijkt van ‘niet diepgaand, meeslepend en technisch hoogstaand’.

Melodrama:          Een vrouw maakt veel emotionele conflicten mee. Vaak draaien twee vrouwen om één man, één liefde wordt beantwoord en één niet.

De macht van Hollywood

Hollywood is vanaf de vroege jaren 20 in een sneltreinvaart omgetoverd tot filmstad. Om financiële risico’s te beperken ontstaan er filmgenres:

• Western:                            Een stoere held neemt het op tegen het kwaad.
• Melodrama:                      *zie hierboven*
• Screwball comedy:        Een komisch liefdesverhaal.
• Film noir:                          Een duistere misdaad/gangster verhaal.

In films en later in tv-soaps wordt er vaak gebruik gemaakt van beeldsymboliek, verborgen emoties.

Bij Psycho draait alles op suspense, niet de moord zelf, maar de spanning van de schaduwen.

Aan het eind van de jaren 50 staat er een nieuwe generatie Franse regisseurs op: de Nouvelle vague (Nieuwe golf). Geldende wilmwetten worden bewust overtreden. Je kan juist niet ‘in de film op gaan’.

Radio en televisie

De televisie is kenmerkend voor de massacultuur: ‘pakkende informatie met veel afwisseling in korte blokken’.

Elvis Presley komt met de rock-‘n-roll: swingend, opzwepend en erotisch. De

rock-‘n-roll valt vooral in de smaak bij de blanke jeugd. Het is een blanke variant op rhythm and blues à Elvis is a white boy who sounds black.

Soaps

Soaps:          Commercie en vermaak gaan samen. Ze maken gebruik van een format, een herkenbare structuur. Twee families die elkaar dwarszitten is zo’n format.

Soaps hebben geen echte hoofdpersoon. Ieder karakter wordt een ‘bekende’ van de kijker. De tijd in een soap verloopt uiterst traag, het geeft de kijker de kans de verhaallijn weer op te pikken wanneer ze een aflevering gemist hebben.

The American Dream

Beeldend kunstenaars raken gefascineerd door de typisch Amerikaanse cultuur. Ook doordat Amerika een heldenrol speelde na de bevrijding van de Tweede Wereldoorlog.

Pop art:       De media heeft grote invloed op iedereen en kustenaars maken hier gebruik van.

Absurd

Absurd theater:   Je móét er uiteindelijk wel over na gaan denken.

In Frankrijk gaan de Nouveau Réalistes ongewone kunstwerken maken.

Britse popmuziek

De hippiecultuur ontstaat na de Britse popgroepen, dit is ook uit een soort verzet tegen de oorlog met Vietnam.

Roadmovie:           Het sfeerbeeld wat wordt neergezet wordt populair en niet alleen bij het hippiepubliek.

Psychedelische rock:    een rocksoort van hippies.

Theater voor iedereen

Het vlakke vloertheater komt door het episch theater en heeft politieke doelen in zicht. Het ziet er toegankelijk uit.

Op de dansvloer

Door popmuziek ontstaat ook de populaire dans, een dans voor je eigen plezier.

• Soul ontstaat door zwarte zangers van kerkgezang (The Supremes).
• Funk (smerige soul), (I Feel Good – James Brown).
• Disco: met een stampende discobeat. Door Saturday Night Fever krijgt ook het grote publiek zin in disco.

Groove:        Repeterende basis waarop je goed kunt dansen.

Symfonie of energie?

Er ontstaat ook luistermuziek:

• Symfonische rock, moet je lang voor gestudeerd hebben. Het worden ook wel miniopera’s van Queen genoemd.
• Punk was voor jongeren leuk, als verzet (Sex Pistols).
• Reggae met Get Up, Stand Up van Bob Marley zorgde het als punk voor verzet, maar Bob Marley wilde een ‘zachte revolutie’.