Geschiedenis Samenvatting H3 paragraaf 1 en 2

Hier vindt je de samenvatting over H3 Grieken paragraaf 1 en 2

3.1 De Griekse wereld

Griekenland: 
- vasteland
- honderden eilanden
- gescheiden zijn door bergen of heuvels.

Stadstaten
Toen het gebied een landbouwstedelijke samenleving werd, ontstonden er meer dan 150 verschilende stadstaten, ook wel Polis genoemd (stadstaat, afgeleid uit politiek). Iedere stadstaat had zijn eigen leger en regering.

Athene had 300.000 inwoners en was daarmee de grootste stadstaat, andere grote stadstaten waren korinthe en sparta. Veel steden ontstonden rond een akropolis, een verdedigbare Rots of heuvel met versterking, later kwamen daar tempels.

Landbouw en kolonisatie
Bewoners van Athene geloofden dat de godin Athena hun de olijfboom had geschonken, met vruchten olie en hout. Griekse boeren verbouwden groente, fruit en graan. Maar 20% van de grond was geschikt voor landbouw, en toen de Griekse bevolking groeide ontstond een tekort aan landbouw. Door het tekort gingen expedities nieuwe nederzettingen stichten, en er ontstonden rond de zwarte en middellandse zee kolonies zoals Massalia of Neapolis.

Nijverheid
Grieken noemden zichzelf hellenen en hun leefgebied hellas. De Grieken gingen altijd praten op de agora, het commerciële, sociale en bestuurlijke hart van iedere stadstaat. Op de Agora was er een markt en er om heen overheidsgebouwen, tempels en stoa’s. Een stoa was een zuilenhal waar mensen onder anderen elkaar ontmoeten. Een visserij was ook een belangrijk middel van bestaan, en de Grieken gingen ook het makkelijkst over zee per boot. Door de kolonisatie groeide het afzet gebied van de nijverheid en landbouw. Nijverheid is het maken van producten. Handelaren brachten hun spullen naar de kusten van de zwarte en middelandse zee. De Grieken handelden onder anderen met Libanon, Italië en Egypte.

Ontmoeting van culturen

Door de handel kwamen de Grieken in contact met andere culturen die invloed op elkaar hadden:

• Feniciërs: letterschrift. Ontwikkeld tot Grieks alfabet wat werd overgenomen door de Romeinen (Latijns schrift)
• Lydiërs: geld in plaats van ruilmiddelen in natura. Door de Grieken geïntroduceerdrond de middellandse zee: geldeconomie. (=economie waarin geld wordt gebruikt)

Samenleving van Athene

Bestond uit 4 groepen met verschilende rechten:

1. Vrije mannen die geboren waren in de stadstaat, van grootgrondbezitters tot mannen in loondienst.
2. Vreemdelingen, werkten meestal in de handel of nijverheid en mochten geen grond bezitten.
3. Vrouwen mochten geen grond of huis bezitten. Huishouden of kinderen opvoeden.
4. Slaven waren privébezit van hun eigenaar en bezaten geen rechten.

Slavernij

Een derde van de bevolking bestond uit slaven, zij waren belangrijk voor de economie. Ze deden

Veel en vaak zwaar werk.

De Samenleving van Sparta

Sparta heerste over een groot deel van de peloponnesos, en lag op een open vlakte. De samenleving bestond uit 3 sociale groepen:

1. De spartanen zelf waren allemaal militair.
2. Overwonnenen: zij woonden in gebieden die volledig aan sparta waren onderworpen, als een soort slaven
3. Omwonenden: woonden in stadstaten verder van sparta vandaan en hadden eigen bestuur. Ze moesten belasting beetalen en soldaten leveren aan sparta.

3.2 Het bestuur van de Polis

Griekse stadstaten werden bestuurd door aanzienlijke burgers. Andere stadstaten hadden een koning. In Athene kwam de macht in de handen van heel veel mensen, de eerste Democratie.

Theseus en Ariadne

Atheners:

• Noemden zich zonen van Theseus
• Vertelden elkaar verhalen over Theseus

Theseus zou in de 13 eeuw vcr. alle stammen op Attika hebben verenigd waardoor één grote

Stadstaat was ontstaan. Theseus heeft de Minotaurus verslagen, zijn grootste heldendaad. Ariadne, de zoon van Minos had hem daarbij geholpen door hem een zwaard te geven, daarmee had Theseus de Minotaurus verslagen. Met het draad had hij de weg uit het doolhof gevonden.

Monarchie, aristocratie, tirannie

Monarchie: bestuur door een koning

Aristocratie: bestuur door een kleine groep aanzienlijken (grootgrondbezitters), als een iemand

Daarvan alle macht had werd hij een tiran genoemd. Sparta bleef altijd aristocratie.

Tirannie: een regering die de bevolking wreed onderdrukt.

Er waren in de Griekse oudheid ook goede tirannen. Zij werden gesteund door het volk

Tegen andere aristocraten.

De volksvergadering van Athene

Athene was in de 6e eeuw vcr. een aristocratie, maar in 546 vcr. greep Pisistratus de macht en

Maakte van Athene een tirannie. Pisistratus was een tiran, een goede tiran. Hij zorgde voor

Rechtspraak (=beslissen hoe wetten worden toegepast), steunde boeren en stimuleerde de nijverheid. Toen hij stierf werd de macht

overgenomen door zijn zonen, die de macht misbruikten. De aristocraat Kleisthenes had een ander bestuurssysteem bedacht, een volksvergadering. De volksvergadering nam alle beslissingen over de Polis. Iedere burger mocht stemmen, zo ontstond een Democratie.

Goede sprekers

De vergadering was meerdere keren in het jaar. Bij de vergadering moesten minimaal 6000 burgers aanwezig zijn. Men moest goed en overtuigend kunnen spreken. Burgers namen soms les bij een sofist, die de kunst van het spreken (retorica) onderwees. Perikles was een groot leider, dankzij hem werd besloten door de volksvergadering dat er een groot tempelcomplex gebouwd werd op de agora.

Schervengericht

Eens per jaar was er door de volksvergadering een schervengericht: systeemwaarbij door stemming wordt besloten iemand te verbannen (ostracisme). Schervengericht was er om Democratie te beschermen tegen tirannie.

Burgers

In Athene mochten alleen burgers meebeslissen over het bestuur. Vrouwen, vreemdelingen en slaven niet. Niet iedereen vond democratie de beste vorm van bestuur. Geleerden zoals Socrates en Plato vonden een aristocratie van wijze mannen beter.