tijdvak 9 en 10

Geschiedenis Tijdvak 9 & 10

Tijdvak 9, De tijd van wereldoorlogen

1900-1950
Kenmerkende aspecten:
- De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.
- Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën van het communisme en fascisme/nationaalsocialisme
- De crisis van het wereldkapitalisme
- Het voeren van twee wereldoorlogen
- Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden
- De Duitse bezetting van Nederland
- Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering
- Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme

Paragraaf 9.1, De Eerste Wereldoorlog

Kenmerkende Aspecten:
- Het voeren van twee wereldoorlogen
- Verwoesting door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van burgers bij de oorlog

Door industrialisatie en technologische vernieuwingen was de vernietigingskracht toegenomen. Grote mogendheden hadden zich in een wapenwedloop bewapend. Nationalisme en militarisme wakkerden de tegenstellingen aan. Mensen gaven veel fucks over militaire waarden.

Er ontstonden twee blokken: Duitsland + Oostenrijk-Hongarije tegen Frankrijk + Rusland.
In de Frans-Duitse oorlog had Frankrijk Elzas-Lotharingen verloren. Frankrijk vond dat zwaar kut en was boos, maar aangezien Tim Hoffman nog niet mailbaar was hadden ze geen oplossing.
Duitsland wilde meer kolonies en invloed in Europa. Duitsland vreesde omsingeling door Rusland en Frankrijk. De bevolking van Rusland groeide snel en was begonnen aan zijn industrialisatie. Groot-Brittannië voelde zich bedreigd door Duitsland, door de grote industriële ontwikkeling + ze waren bang dat Duitsland hun macht op zee en koloniale rijk zou aantasten en dat Groot-Brittannië dan kansloos en nutteloos zou worden. Vanaf 1900 begon Duitsland een machtige oorlogsvloot te bouwen, naast een sterk landleger.

Op de Balkan waren grote spanningen. Op 28 juni 1914 werd de Oostenrijkse kroonprins, Frans Ferdinand, doodgeschoten. De moordenaar bleek van Servische afkomst te zijn. Oostenrijk vond dat allemaal niet gezellig en wilde wraak, Duitsland steunde Oostenrijk want moord vonden ze niet oké en ze waren bff’s. Servië werd gesteund door Rusland en Frankrijk.

Op 28 juli verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Servië. Duitsland verklaarde 3 dagen later de oorlog aan Frankrijk en Rusland.
Op 4 augustus trok Duitsland België binnen. Duitsland wilde Frankrijk aan hun onbeveiligde noordgrens verassen. Groot- Brittannië verklaarde de oorlog aan Duitsland want ze vonden Frankrijk een gezellig land en het niet zo leuk dat Duitsland dit wilde verpesten.  Troepen uit kolonies gingen ook mee vechten. Er werd gevochten in Afrika, het Midden-Oosten en Oost-Azië. Vanaf 1917 vocht Amerika mee met de geallieerden. Alle continenten waren betrokken bij de wereldoorlog.

De Duitsers trokken na de oorlogsverklaring snel op, maar werden tegengehouden voor Parijs. Beide partijen gingen putjes graven (loopgraven) en schoten een beetje op elkaar voor zo’n 4 jaar (ja meer niet eigenlijk). Op het oostfront vochten de centralen tegen Rusland. In Rusland ging het niet zo goed in 1917. Het volk had een pittige trek en werden boos omdat er niet genoeg liga koeken in het land waren en ze dus geen lekker 10-uurtje meer hadden. Na de Februarirevolutie trad de tsaar af. De nieuwe regering vond oorlog wel leuk dus ging daar mee door, maar het land was nog steeds een grote chaos. Oktoberrevolutie gebeurde en Lenin pakte de macht. Op 3 maart 1918 speelde Lening slang en verraadde hij de geallieerden door vrede te sluiten met Duitsland.

Na de vrede met Rusland gingen de Duitsers een stevige wandeling maken naar het Westen. Duitsland begon veel terrein te winnen, maar in augustus waren de geallieerden er moe van en gingen ze in de tegenaanval. De geallieerden beschikten nu over Amerikaanse troepen en hadden veel tanks, een wapen ontwikkeld door de Britten. Intussen stortte Oostenrijk-Hongarije in. In Duitsland kwamen arbeiders en matrozen in opstand omdat het in Duitsland eigenlijk teringkut was. De keizer vluchtte naar het neutrale Nederland. Op 11 november 1918 ging de wapenstilstand in.

De wereldoorlog had geleid tot veel verwoesting. Er waren miljoenen doden gevallen.
De slag bij de Somme (Noord-Frankrijk): De Fransen wilden de Duitsers verzwakken door ze lang te beschieten, daarna stormden hun putjes uit. Ondanks dat ze een grote meerderheid hadden liepen ze vast in het prikkeldraad en mijnenvelden en werden ze neergemaaid door Duitse mitrailleurs. In vijf maanden vielen bij de Somme meer dan 1 miljoen doden en gewonden, dat zijn er heel veel.
Slag bij Verdun: De Duitsers vielen het fort bij Verdun aan, wat een doorgang naar Parijs bewaakte. In tien maanden verloren beide kanten samen 700.000 man.
In 1915 zette Duitsland gifgas in. Frankrijk vond dit nieuwe pestmiddel niet leuk en ging terug pesten met het gas, waardoor het nieuwe massavernietigingswapen niet echt voordeel meer had.
De onderzeeër werd ingezet in 1917 door Duitsland. Duitsland dacht dat het een strak plan was om een Amerikaans schip te laten zinken. De Amerikanen vonden dit dus echt niet kunnen en verklaarde de oorlog aan Duitsland.

Het leger bestond vooral uit dienstplichtigen en vrijwilligers. Vrouwen en ouderen hielden de economie en productie op gang. Er ontstonden voedseltekorten. Duitsland had ook te maken met een blokkade van zijn havens door de geallieerden. Veel stierven van de honger. In de frontgebieden lagen veel steden en dorpen in puin. Sommige inwoners van dit gebied werden vermoord of naar Duitsland gedeporteerd voor dwangarbeid.

In de oorlog kwamen 9 miljoen militairen en 1 miljoen burgers om. Na de oorlog werd Duitsland een democratische republiek, maar het mocht niet meeonderhandelen over de vredesregeling.
Vrede van Versailles werd ondertekend in 1919. Duitsland kreeg alle schuld. Het land moest veel herstelbetaling betalen en mocht geen groot leger meer houden. Frankrijk kreeg Elzas-Lotharingen terug. Polen kreeg Duitse gebieden en Duitsland verloor haar kolonies. De Volkenbond werd opgericht om de vrede te bewaren, Duitsland werd buitengesloten en mocht niet mee doen ha.

Centralen: Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Bulgarije, Ottomaanse Rijk
Geallieerden: Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland, Amerika, Italië, Canada, België

Oorzaken Eerste Wereldoorlog:
- Revanchegedachte
- Nationalisme
- Modern Imperialisme
- Wapenwedloop
- Bondgenootschappen
- Militarisme
- Moord Franz Ferdinand

Paragraaf 9.2, De economische wereldcrisis

Kenmerkende aspecten:
- De crisis van het wereldkapitalisme

Na de oorlog waren veel landen een beetje verkut qua werkloosheid en hadden ze crisis. In 1924 begonnen jaren van welvaartstijging (The Roaring Twenties). Door de oorlog was de VS nog rijker geworden in vergelijking met Europa. De Amerikaanse economie groeide hard door uitbreiding van het wegen- en elektriciteitsnet en door de opkomst van nieuwe producten (Voorbeeld: In Amerika had in 1928 de helft van de gezinnen een auto, in Nederland gebeurde dit pas in de 60’s). Europa liep achter, maar alsnog nam de massaconsumptie toe.

Door dit optimisme steeg de aandelenkoers. De aandelen werden veel meer waard, maar in 1929 gingen mensen twijfelen. Op 24 oktober 1929, Zwarte Donderdag, sloeg perniek uit op Wall Street.  De koersen daalden erg hard. Iedereen begon te stressen en ze gingen allemaal hun aandelen verkopen, waardoor de koersen nog verder daalden. Mensen rende naar de bank om hun geld te vragen maar de bank was van: ‘oh ja jullie geld ha grappig dat is allemaal in Europa omdat we dat daar hebben uitgeleend lmao sorry.’ Amerika probeerde toch hun geld weer terug te krijgen, vooral uit Duitsland want daar waren al hun stacks heen. Amerika stopte dus met Duitsland geld gunnen, waardoor Duitsland weer in de geldnood en crisis kwam. Duitsland kon nu ook niet meer Frankrijk en Engeland herstelbetaling geven voor de oorlog, dus die landen waren ook fucked omdat ze nu Amerika niet terug konden betalen. Dus ja zij kwamen ook in crisis waardoor de handel stopte want niemand dacht ‘oh ja ik ga met het geld dat ik niet heb nu shit kopen uit het buitenland’ dus de rest van Europa ging ook naar de tering. In 1932 werd een dieptepunt bereikt. Nog meer mensen probeerden hun aandelen te verkopen, ondanks dat ze dr amper geld meer voor kregen. Het volk ging opnieuw naar de banken om hun geld te innen, maar de kluizen waren (wow verrassing) leeg.

Een achterliggende oorzaak van de crisis was de overproductie in Amerika. Tijdens de oorlog was veel Europese landbouwgrond naar de kutjes gegaan. Amerikaanse boeren verhoogden hun productie daarom omdat ze op die manier veel geld konden verdienen. Toen herstelde de landbouwgrond zich weer in Europa en had Amerika teveel landbouwshit. De prijzen van deze landbouwzooi daalden en door de depressie (mood), een ander woord voor de crisis, werd dit alleen erger omdat mensen het niet konden betalen. In de industrie werd ook over geproduceerd. De lonen stegen alleen niet snel, maar mensen wilde alsnog die kekke auto’s dus gingen geld lenen bij de bank. Toen de crisis gebeurde bleven bedrijven met een shitload aan producten zitten, waardoor ze personeel ontsloegen en de koopkracht verder daalde.

De Amerikaanse en Europese regeringen dachten ‘Oh ja als we gewoon deze crisis laten gebeuren en de productie en prijzen genoeg dalen, dan is er vanzelf wel genoeg vraag. Dus laten we bedrijven gewoon failliet gaan en verlagen we de lonen. Haha fuck alle mensen die nu op straat slapen en niks hebben om te smikkelen, want dit is toch een intens slim plan.’ Maar nee ha prank want (verrassing) de crisis werd alleen maar erger en de koopkracht bleef dalen.

Het herstel begon pas toen Roosevelt in 1933 was van: ‘Yo rot een end op kutregering ik los dit op’ en ingreep met de New Deal. De banken die nog overeind stonden kregen statsleningen, huizenbezitters die problemen hadden werden geholpen, er werd geld gestoken in openbare werken, en werklozen kregen financiële steun. De werkloosheid daalde en de economie ging weer iets beter (wow die had ik niet zien aankomen. Ik dacht dat als we mensen alleen maar armer maakte de koopkracht zou stijgen, want dat is logisch). Andere landen begonnen ook geld uit te geven, in plaats van te bezuinigen. Er trad herstel op, maar de crisis in westerse landen was pas over na de Tweede Wereldoorlog. Alleen in nazi-Duitsland (door de snelle bewapening) en de Sovjet-Unie (door de breuk met het kapitalisme) ging het goed met de economie.

Paragraaf 9.3, De totalitaire systemen

Kenmerkende aspecten:
- De totalitaire ideologieën: communisme, fascisme en nationaalsocialisme

De oorlog resulteerde in het totalitarisme in Europa. Er ontstonden drie totalitaire ideologieën: communisme, fascisme en nationaalsocialisme. Als eerste verscheen het communisme, nadat Lenin in november 1917 in Rusland de macht greep. Na een bloedige burgeroorlog, om met alle vijanden van de communisme af te rekenen, pakte de communisten de macht en shine in Oekraïne en Georgië. In 1922 werd de Sovjet-Unie opgericht. Letterlijk betekende dit een unie van vrije staten, maar dit was echt een kekke prank want in werkelijkheid was de Unie een eenpartijstaat. In Italië grepen in hetzelfde jaar de fascisten de macht onder leiding van Mussolini. Ze vonden dat ze niet genoeg stacks en shoutout’s hadden gekregen van de andere geallieerden  voor hun hulp in de oorlog. De fascisten kregen bepaalde steden in handen en dreigden met geweld als ze geen macht kregen. De koning was van ‘Oh shit ja geweld is niet gezellig hier Mussolini doe maar regering leiden ik ga weg joe’. Mussolini trok alle macht naar zich toe. Hij verbood alle andere partijen en vestigde een dictatuur.
Adolf Hitler werd leider van de NSDAP (Nationaal Socialistische Duitse Arbeiderspartij). Hij probeerde een staatsgreep te plegen, een putsch, in 1923 maar werd opgepakt en in de gevangenis gesmeten. Daar schreef hij zin iconische ‘Mein Kampf’, een heel leuk kinderboek. Na zijn vrijkomst had zijn beweging weinig aanhangers meer, het was nou eenmaal the roaring twenties. Door de crisis had niemand geld meer en kreeg hij weer meer aanhangers. Hitler werd regeringsleider in 1933. Hij werd alleenheerser en kreeg het bevel over de strijdkrachten na de dood van Hindenburg.

Fascisme en het nationaalsocialisme (aka nazisme) waren extreem nationalistisch en verheerlijkten geweld en leiderschap. Ook hadden ze beide een partijleger dat zich bezighield met straatterreur. Het leger van de fascisten droegen zwart en die van de nazi’s bruin. De SA was het partijleger van de NSDAP. De SS was een elite-organisatie in Duitsland, waar alleen ‘raszuivere’ en overtuigde nazi’s lid van mochten worden. De rest werd buitengesloten. Een belangrijk verschil tussen het fascisme en nazisme was het verschil in de mening over de rassenleer. Het fascisme vond dat het geen kut boeide wat je ras, religie en afkomst was, terwijl het nazisme geloofde dat Ariërs het superieure ras waren. De Slavische volkeren en joden waren minderwaardig. In het communisme deden ras en natie er niet toe. Lenin wilde het communisme omzetten in een wereldrevolutie.

Communisten en fascisten (inclusief de nazi’s) zagen elkaar als vijanden, ondanks dat ze veel overeenkwamen. Ze wilden alles beheersen van de bevolking. Alles in de samenleving moest in dienst staan van de ideologie. Ze hadden alle drie minachting naar de parlementaire democratie.

De Duitse samenleving werd ‘gelijkgeschakeld’. Er was een strenge censuur. De nazi’s gingen toch minder ver dan de communisten. De oude elite hield bij de nazi’s hoge posities in het leger, kerken en bedrijfsleven. In de Sovjet-Unie werden de oude elites weggevaagd. De kerken werden vervolgd en leger & economie werd beheerst door de communistische partij. De terreur in de Sovjet-Unie was ook veel grootschaliger. In nazi-Duitsland was je veilig zolang je geen politiek tegenstander, deel van een minderheid, of ziek was. In de SU had iedereen iets te vrezen. Vanaf 1929 bouwde Stalin een industriële maatschappij op. Hiervoor werden vijfjarenplannen opgesteld. Hierin werd precies opgeschreven wat er bereikt moest worden in die vijf jaar. Het waren onmogelijke eisen, hierdoor ging de bevolking echt teringhard werken omdat ze niet naar de Goelag (kekke kutkampen van Stalin) gestuurd wilde worden. De landbouw werd gecollectiviseerd en alle boeren moesten hun grond, paarden, en werktuigen af staan aan collectieve boerderijen. Er werden gigantische industriecomplexen uit de grond gestampt, kanalen gegraven, mijnen geopend en spoorwegen aangelegd. Het zwaarste werk werd gedaan door dwangarbeiders, want die boeide toch niet.

Paragraaf 9.4, Propaganda en communicatie

Kenmerkende aspecten:
- Propaganda- en communicatiemiddelen en massaorganisatie

Propaganda en massaorganisatie waren eerder in het verleden voorgekomen. In de 19e eeuw werd het grootschaliger. De trein en pers zorgde dr voor dat het hele land beter contact had met elkaar. Meer mensen konden lezen en lazen de krant. Om propaganda te maken en aanhangers te winnen ontwikkelden politieke partijen zich tot massaorganisaties met een groot aantal leden. Er werden ook organisaties als vakbonden en jeugdverenigingen van verschillende politieke en godsdienstige zooi opgericht. De eigen leiders werden opgehemeld en de andere leiders waren kut.

De Eerste Wereldoorlog zorgde voor een toename aan staatspropaganda. Vooral de Britten gebruikte dit veel. Voor propaganda werden moderne communicatiemiddelen als posters en films ingezet. In het interbellum (de periode tussen de twee oorlogen in) bereikten massaorganisatie en massapropaganda een hoogtepunt. Dit kwam deels door de verdere democratisering en betrokkenheid van het volk bij de politiek. Mensen hadden een echt idee van wat de fuck er gaande was in het land en mochten ook stemmen. Er werden goedkopere kranten gedrukt in hogere oplages. Door technologische ontwikkelingen nam de invloed van media ook toe (voorbeeld: de komst van de Leica camera in 1924. Voorbeeld 2: De komst van de geluidsfilm in 1927. Voorbeeld 3: De radio, waardoor leiders miljoenen mensen tegelijk konden toespreken en ze konden genieten van de kekkste hits).

Deze moderne communicatiemiddelen werden ook veel gebruikt door totalitaire bewegingen. Veel propaganda werd teruggebracht tot ‘goed-kwaad’ en ‘wij-zij’. Stalins portret hing overal en was te zien in elke propagandaposter. Hij werd geprezen als de ‘zon der mensheid’, aka heel belangrijk en niemand moest fucken met hem. Massaorganisaties waren ook belangrijk (voorbeeld: het Arbeitsfront in Duitsland, waar elke arbeider lid van moest zijn en opgeleid werd tot goede nazi. Voorbeeld 2: De Hitlerjugend).

Paragraaf 9.5, Verzet tegen het imperialisme

Kenmerkende aspecten:
- Verzet tegen het West-Europese imperialisme

De Nederlanders dachten dat Nederlands-Indië ze heel gezellig vonden en ze nog heel lang het Indonesische volk mochten onderdrukken. In de kolonie leek er rust en orde te heersen, de meeste Indonesiërs deden vriendelijk en onderdanig. Er was weinig verzet. In de 19e eeuw was er een burgeroorlog tussen het koloniale leger en islamitische opstandelingen. Het verzet veranderde wel. Mensen kregen meer een eenheidsgevoel en er ontstond een nationalistische beweging die onafhankelijkheid wilde.

Het Aziatische nationalisme werd opgewekt door het moderne imperialisme. De Europezen maakte hun kolonies een eenheid. Sommige inheemse jongeren kregen Europees onderwijs of gingen zelf in Europa studeren, waar ze in aanraking kwamen met de waarden van vrijheid en gelijkheid. Deze jongeren werden heel rebels en nationalistisch. Door de Eerste Wereldoorlog werd het nationalisme gestimuleerd. Veel mensen mochten mee putjes graven in Europa en ze werden meer zelfbestuur beloofd. Europa werd verzwakt door de oorlog. De VS, Sovjet-Unie en Japan kwamen in opkomst. Deze landen wekte hoop op voor onafhankelijkheid. In Brits-Indië kregen de Indiërs in 1919 meer rechten, maar dit was niet genoeg. Er braken opstanden uit. Gandhi deed aan non-coöperatie, waar er geen geweld werd gebruik maar ze weigerden mee te werken. Maar Gandhi is niet zo gezellig als lijkt want hij vond verkrachting helemaal oké, was tering rasistisch en zei dat de Joden massaal zelfmoord hadden moeten plegen tijdens de Holocaust. Ja hele gezellige held am i right? India kreeg meer autonomie.

Ook in Nederland-Indië was het onrustig. Het PNI (Partai Nasional Indonesia) werd opgericht in 1926 door rebelse jongeren. Verschillende leiders hiervan hadden gestudeerd in Nederland. Soekarno was partijleider. De PNI eiste onafhankelijkheid. In 1933 werden de leiders verbannen naar het noorden en kwam er censuur. Toen in 1942 de Japanners Nederlands-Indië innamen werden ze aanschouwd als bevrijders, maar ha sike ze waren helemaal niet zo gezellig.

In Afrika was er minder nationalisme. Het continent was minder ontwikkeld, dunbevolkt en nauwelijks onderwezen.

Paragraaf 9.6, De Tweede Wereldoorlog

Kenmerkend aspecten:
- Het voeren van twee wereldoorlogen
- Verwoesting door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van burgers bij de oorlog

Hitler wilde wraak voor de Eerste Wereldoorlog. Duitsland voelde zich vernederd door het Verdrag van Versailles. Veel Duitsers geloofde in de ‘dolkstootlegende’ en dat de Duitse troepen verraden waren in de oorlog. Hitler had schijt aan het Verdrag van Versailles en bewapende Nazi-Duitsland. In maart 1938 kreeg hij ook macht over Oostenrijk.

De andere landen lieten Hitler zijn gang gaan. Ze gaven niet veel fucks eigenlijk. Chamberlain, de Britse premier, voerde een appeasementpolitiek in, een soort van compromis met Hitler. Hitler dreigde Tsjecho-Slowakije aan te vallen omdat hij het Sudetenland wilde hebben. Tijdens een vredesconferentie in München beloofde hij geen verdere eisen te stellen als hij dit mocht hebben. De andere mogendheden stemden in, maar in 1939 viel Duitsland Praag binnen en bedreigde Hitler ook Polen aan te vallen. Stalin sloot een niet-aanvalsverdrag met Hitler op 23 augustus 1939. Ze spraken af om Polen te verdelen. Op 1 september 1939 werd Polen binnengevallen en verklaarden Groot-Britannië en Frankrijk de oorlog.

De oorlog begon met veel succes voor Duitsland. Polen was binnen 5 weken over genomen en in maart 1940 vielen de Duitsers Denemarken en Noorwegen binnen. Op 10 mei vielen ze Frankrijk, België en Nederland aan. Hitler wilde ook Groot-Brittannië invallen, maar hij moest daarvoor de Britse luchtmacht uitschakelen. Dit lukte niet, want Groot-Brittannië had daar geen zin in en vocht terug. Op 22 juni 1941 vielen ze de Sovjet-Unie in, operatie Barbarossa. Het Rode Leger leed verliezen maar de Duitsers vielen stil door de vroege winter. Het was vies koud en veel mensen vroren dood, want Hitler was even vergeten dat het Rode Leger tering sterk was en Rusland geen tropisch klimaat had. Op 5 december werden de Duitsers teruggeslagen. Twee dagen later viel Japan de Amerikaanse vloot in Pearl Harbor op Hawaii aan. Hitler vond dit helemaal leuk en verklaarde de oorlog aan Amerika. Groot-Brittannië, Amerika en de Sovjet-Unie schoten een bondgenootschap, de geallieerden.

In 1942 gaan de Duitsers toch weer door met Rusland, want ze waren nog niet genoeg soldaten verloren. In Stalingrad werd maanden gevochten, maar de Duitsers gaven zich op 31 januari 1943 over omdat er praktisch geen Duitser in Rusland meer in leven was lmao. In juli 1943 won de SU een grote slag bij Koerks. De Duitse nederlaag was onafwendbaar vanaf dat moment, maar Hitler wilde perse dat Duitsland door bleef vechten tot het vies bittere einde. De Sovjets sloegen de Duitsers steeds verder terug, net als de geallieerden vanuit Noord-Afrika en Zuid-Italië. Op 6 juni 1944, D-Day, landden ze in Normandië. De Duitsers werden teruggedrongen vanuit het Westen. Berlijn viel pas op 2 mei 1945, toen Hitler  een latertje had gepleegd. Op 8 mei 1945 gaf Duitsland zich over. De Japanners hadden ook veel gebied gewonnen in Azië, maar op 15 augustus 1945 leggen ze de wapens neer.

De Tweede Wereldoorlog was een totale oorlog. De helft van de slachtoffers was burger. In Duitsland werd productie, aangezien elke man naar het slagveld werd gestuurd, op gang gehouden door dwangarbeiders. Het Duitse volk heeft ook veel geleden. Vanaf 1942 bombardeerde Amerika en Engeland Duitse steden. Amerika bombardeerde ook Japanse steden. Op 6 augustus zetten ze in Hiroshima de atoombom in. Drie dagen later gebruiken ze dit wapen weer op Nagasaki. Het effect was zo vies bitter dat Japan een week later capituleerde.
In het Oosten waren de Nazi’s nog wreder dan in het westen. De SS liquideerden miljoenen joden, communisten en andere ‘subversieve elementen’. Leningrad werd omsingeld met als doel de stad helemaal op te tyfen en de bevolking uit te hongeren. Sovjetkrijgsgevangenen werden gewoon lekker vermoord. De Sovjets waren net zo ongezellig.

De Japanners volgden deze trend en deden ook niet leuk. Tienduizenden vrouwen werden verkracht (Ghandi would approve) en heel veel burgers vermoord.

Paragraaf 9.7, De Holocaust

Kenmerkend aspect:
- Racisme, discriminatie en genocide, in het bijzonder op de joden

De Holocaust betekend letterlijk het brandoffer. Joden noemen het liever Shoah, wat letterlijk vernietiging betekend. Europa deed al langer aan antisemitisme. De kerk zag ze als de moordenaars van Jezus. Er werd veel geroddeld en joden werden verdacht van christenkiddo’s opeten. Ze werden hierom vaak slachtoffer van pogroms, wat gewelddadige uitbarsting van jodenhaat betekend. Antisemitisten zagen joden als een ras, dat een gevaar vormde voor het eigen ras. Er waren veel negatieve beelden over de jood, deze kwamen samen in het antisemitisme van de nazi’s. Hitler noemde joden bacillen. Dit idee over joden kreeg veel steun omdat het matchte met het eeuwenoude beeld van joden als geldwolven en christenmoordenaars.

Joden werden systematisch gepest. Ze mochten bijvoorbeeld niet meer ketsen met Duitsers. In de nacht van 9 op 10 november 1938 was de Kristallnacht, georganiseerd door de Nazi’s. Synagogen werden in de fik gezet, winkels en huizen van joden werden verneukt en een paar joden werden vermoord. De Endlösung was de oplossing voor het ‘joodse probleem’ volgens de nazi’s. In Polen werden super veel joden in getto’s gesmeten en moesten perse zo’n lelijke kut-Davidster dragen. In de Sovjet-Unie werden na operatie Barbarossa SS’ers bevolen om elke jood te vermoorden die ze zagen. Dit was alleen niet efficiënt genoeg voor Adolfie. Op 20 januari 1942 werden definitieve afspraken gemaakt over vergassing en vernietigingskampen. Tja en de rest weten we wel.

Paragraaf 9.8, De bezetting

Aka de paragraaf die een korte samenvatting van 13 in de oorlog geeft.
Kenmerkend aspect:
- De Duitse bezetting van Nederland (WoW dIe ZaG iK nIeT aAnKoMeN)
- 13 in de oorlog is quaking

10 mei 1940 vielen ze Nederland in. Was kut. Na 5 dagen was Nederland moe en waren ze van ‘joe witte vlag’ en Rotterdam was naar de kutjes dus ja. Regering had een latertje gedaan naar t buitenland. Toen was Hitler van: ‘Sit your asses down, a new bitch is in town’ en benoemde hij Seyys-Inquart tot leider van Nederland. Er waren veel stakingen want de Nederlandse bevolking voelde zich rebels. Februaristaking van 1941 tegen razzia’s, aprilmeistaking van 1943 tegen gedwongen arbeid in Moffrika en de spoorwegstaking van 1944 om de transport van Duitse troepen te verpesten. Ja godverdomme dit weet je allemaal al wel dit is letterlijk het halve transcript van 13 in de oorlog verdomme. Korte samenvatting: NSB is kut, Hitler is kut, de moffen zijn kut, hongerwinter was kut, alles was kut. Toen was het 5 mei en vierde iedereen feest en gingen ze lekker rollebollen met geallieerden soldaten en ineens waren er tering veel kutkoters oeps.

Tijdvak 10, De tijd van televisie en computer

Kenmerkende aspecten:
- De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog
- De dekolonisatie die een einde maakte aan de westerse hegemonie in de wereld
- De eenwording van Europa
- De toenemende westerse welvaart die vanaf 1960 aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen
- De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen

Paragraaf 10.1, Dekolonisatie

Kenmerkende aspecten:
- De dekolonisatie

Na een rel in India besloot de Britse premier Attlee dat de kolonie volledig onafhankelijk moest worden. In Brits-Indië heerste wantrouwen en haat tussen moslims en hindoes. Toen in 1946 die rel uitbrak besloot de Britse regering de kolonie te dumpen, het was te chaotisch. In juni 1947 verdeelden moslims en hindoes het land. De moslims kregen Pakistan en Bangladesh, de hindoes India. Twee maanden later kwamen er gewelduitbarstingen en droeg Engeland de soevereiniteit over.

Nederland en Frankrijk wilden hun kolonies nog niet opgeven. Toen Indonesië werd ingenomen door de Japanners was Nederland haar macht kwijt. Na de capitulatie, op 17 augustus 1945, riep Soekarno de onafhankelijke Republiek Indonesië uit. In Vietnam riep Ho Chi Minh twee weken later de onafhankelijkheid uit. Het was chaos in Indonesië en Nederland probeerde de orde te herstellen, maar niemand had daar zin in. Nederland ging over tot geweld. In 1949 besloot NL het land toch op te geen, onder dwang van de VS en VN. Op 27 december 1949 vond de soevereiniteitsoverdracht plaats. De Fransen waren toch nog in een fittie met Vietnam en kregen steun van de VS. De VS wilde niet dat het land communistisch werd. Vanaf 1950 kreeg Vietnam steun van China. In 1954 verlieten de Fransen Vietnam.

In hetzelfde jaar kwam er fittie tussen Frankrijk en Algerije, omdat die ook onafhankelijkheid wilde. Er was voor 8 jaar oorlog en in 1962 gaf Frankrijk pas op. In 1956 liet Frankrijk Marokko en Tunesië los, twee jaar later de kolonies in Afrika. Groot-Brittannië, België en Frankrijk wilde zonder oorlog van hun Afrikaanse kolonies af, dus gaven de macht aan politici die na de onafhankelijkheid nog wilde samenwerken. In 1975 liet NL Suriname onafhankelijk worden.

Dekolonisatie maakt een einde aan de westerse hegemonie in de wereld. De westerse landen hielden wel invloed in de oude kolonies, door economische macht en oude banden.

Paragraaf 10.2, De Koude Oorlog

Kenmerkende aspecten:
- De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken en de wapenwedloop

Vlak na de oorlog ontstond vijandigheid tussen Amerika en de Sovjet-Unie. In 1947 werd hiervoor de term Koude Oorlog bedacht. Deze oorlog duurde bijna 45 jaar. In februari 1945 maakte Roosevelt afspraken met Churchill en Stalin over samenwerking na de oorlog. Ze besloten de Verenigde Naties op te richten onder leiding van de Veiligheidsraad. De SU mocht zich uitbreiden naar het westen. De landen die bevrijd waren door het Rode Leger mochten tot de invloedssfeer van de SU gaan behoren. Stalin beloofde daar vrije verkiezingen te gaan houden. Duitsland en Berlijn werden verdeeld. Na de dood van Roosevelt ging het niet zo soepel tussen de mannen. Truman, de opvolger van Roosevelt, zei tegen Stalin dat de VS een atoombom had. Stalin voelde zich bedreigd en gaf het bevel om een eigen atoombom te ontwikkelen. Dit was het begin van de wapenwedloop.

De belangrijkste oorzaak van de Koude Oorlog was dat de VS en SU veel sterker waren dan de andere landen. Door de oorlog waren landen verwoest of verzwakt. De VS en SU kwamen als supermachten uit de oorlog. Amerikan waren ervan overtuigd dat Stalin communistische wereldheerschappij wilde en dat ze alleen veilig waren als de opmars van het communisme gestopt werd. Stalin dacht precies het tegenovergestelde.

Tussen 1945 en 1948 bracht Stalin allemaal communistische leiders in het Oostblok aan de macht. De grenzen gingen dicht: IJzeren gordijn. Truman beloofde in 1947 economische en militaire steun te geven aan landen die bedreigd werden door het communisme. Een onderdeel van deze containmentpolitiek was de Marshallhulp. De VS gaven grootschalige steun aan de wederopbouw van West-Europa, inclusief West-Duitsland. In 1949 werd West-Duitsland (en West-Berlijn) samen gevoegd onder de naam Bondsrepubliek. De Sovjetzone werd een communistische staat (de DDR) met Oost-Berlijn als hoofdstad. De NAVO was een militair bondgenootschap tussen Amerika en West-Europa. Het Warschaupact was het militair verbond tussen de communistische landen in Oost-Europa.

Eind 1949 ontstond paniek in de VS omdat de SU een atoombom had en de communist Mao de macht greep in China. Truman besloot de containment in Azië toe te passen. In 1950 vielen communistische Noord-Koreanen met behulp van Stalin Zuid-Korea in. De VS + bondgenoten reageerden en dreven ze met geweld terug. Mao stuurde Chinese militairen naar het gebied en Seoul, de hoofdstad van Zuid-Korea, werd ingenomen. Na Stalins dood, in 1953, eindigde de oorlog. Chroesjtsjov, Stalin’s opvolger, maakte een einde aan de grootste onderdrukking en vond dat de vijandigheid niet hoefde te eindigen in oorlog.

Chroestjitsjov vond dat de Amerikanen uit Berlijn gingen, maar durfde niet aan te vallen. In plaats daarvan liet hij een muur bouwen om West-Berlijn heen. Wie daar in de buurt van kwam, werd dood  geschoten. De Berlijnse muur werd daarna super iconisch. In 1962 kwam de VS er achter dat de  Russen lanceerinstallaties voor kernrakketten op Cuba plaatsten. Kennedy dreigde met een atoomoorlog. Na twee weken haalde Chroesjtsjov ze weg. Sinds 1953 hadden de VS en SU een waterstofbom, die de vernietigingskracht nog groter maakte. Op Nova Zembla testte de SU een nog grotere bom, was echt heel intens en geen pretje om die op je land te krijgen. Ze bouwden ook raketten die binnen een half uur bij het andere land konden zij. In 1970 spraken ze af te stoppen met dit kekke gedoe, maar ze hielden tering veel bommen over. Tijdens de ontspanning, wat inging na de Cubacrisis, zorgde de Koude Oorlog weer tot een fittie in Azië. De VS voerde voor 8 jaar lang oorlog in Vietnam. Ze supporten daar Frankrijk, maar na het vertrek van de Fransen werd het land verdeeld in en communistisch noorden en anti-communistisch zuiden.

In 1975 nam de vijandigheid weer toe. De SU en de VS ontwikkelde raketten die ze vanaf eigen land op Europa konden richten. Europa was quaking in fear. Mensen gingen in Europa protesteren, want ja ze wilden niet dood.

Na 1985 stoptte de Koude Oorlog heel abrupt. De communistische landen gingen economisch niet lekker en de nieuwe Sovjetleider, Gorbatsjov, zag de wapenwedloop als een te duur gedoe. In 1987 sloot hij een akkoord met Reagan om de middellangeafstandsraketten (die Europa konden verneuken) te vernietigen. In 1989 viel het communistische blok uiteen. In datzelfde jaar stopte super veel landen met communistisch zijn in Europa. Op 9 november 1989 viel de Berlijnse muur, feest. Op 4 december verklaarden Gorbatsjov en Bush dat de Koude Oorlog over was.

Op 3 oktober 1990 werd de DDR opgeheven. Het land ging op in de Bondsrepubliek. Rond Kerstmis 1991 werd de SU opgeheven. Na de Koude Oorlog ging de VS de ‘war on terror’ aan en was er oorlog in Irak. Dit zorgde voor skere tijden bij de VS. China kwam op als wereldmacht doordat de communistische partij, die de macht had, de economie geliberaliseerd had.

Paragraaf 10.3, Welvaart en cultuur

Kenmerkende aspecten:
- Welvaart en sociaal-culturele veranderingen vanaf de jaren 60

Vanaf 1948 werd West-Europa weer heel welvarend. Er ontstond een consumptiemaatschappij. Huishoudens kochten koelkasten, stofzuigers en allemaal kekke dingen. In de jaren 60 gingen mensen auto’s kopen en kwam er meer toerisme doordat werknemers vakantieweken kregen. De televisie werd heel populair en rond de jaren 70 had bijna elk huishouden er een.
De oorzaak voor deze welvaart was de toename in de industrie, internationale handen en overheidsuitgaven in West-Europa. Er ontstond een verzorgingsstaat die ook verantwoordelijk werd voor de welzijn van de burgers. Politiek ging ook wel lekker. Veel landen hadden een regering onder leiding van sociaaldemocraten of christendemocratie, een stroming die uit het confessionalisme was ontstaan kort na de Tweede Wereldoorlog.

De welvaart en sociale zekerheid zorgde voor grote sociaal-culturele veranderingen. Er was toenemende individualisering. Na 1960 begon een massale uittocht naar nieuwe buitenwijken, mensen gingen met de auto naar het werk. Mensen werden minder afhankelijk van de kerk, buren en familie. De invloed van de kerk en de traditionele strenge kutmoralen namen af. Homoseksuelen durfden uit de kast te komen. Tot 1960 was homoseksualiteit in de meeste landen nog verboden. In 1968 werd dat verbod opgeheven in Groot-Brittannië, een jaar later in de Bondsrepubliek. Nederland kwam pas later. Homoseksuele contacten tussen een volwassene en iemand onder de 21 waren verboden, in 1971 werd dit verlaagd naar 16 (EQUALITY Y’ALL. LOOK HOW FAR WE’VE COME GORDON MAG ZELFS OP TV TROUWEN WOW)

Er ontstond een aparte jongerencultuur. Door de babyboom waren er tering veel jongeren en kinderen. Deze gingen rond 1957 voor het eerst hun eigen spullen kopen. Dankzij de loonstijging konden jongeren hun eigen geld houden en hoefden ze het niet aan hun ouders te geven. Ze gingen vaker uit en droegen die kekke kleding, zoals jeans en die leren Louis Vuitton jasjes. Jongeren kochten massaal popmuziek, wat ouderen echt niet konden uitstaan (Rebels lmao).

De jongerencultuur ontwikkelde zich ook door de groei in het aantal onderwezen kiddo’s. De hoogopgeleide babybiemers vormden een protestgeneratie, die zich afzette tegen de gevestigde orde. Deze was namelijk echt tering saai, jezus kon echt niet. Ze gingen Lil’ Kleine’s advies opvolgen en experimenteren met drank en drugs.

De man-vrouwrealties en opvattingen over seksualiteit en voorplanting veranderden. De anticonceptiepil kwam op de markt en het was niet meer taboe om te ketsen voor het huwelijk. Het kindertal daalde en door bijvoorbeeld de stofzuiger en wasmachine hadden huisvrouwen meer tijd over. Vrouwen waren jong en wilde wat, dus gingen ze zich verder ontwikkelen. Goede opleiding voor vrouwen werd belangrijker. Dit leidde tot een ‘tweede feministische golf’. Ze gingen gelijke kansen op de arbeidsmarkt en gelijke verdeling in het huishouden eisen.

Paragraaf 10.4, De Europese eenwording

Kenmerkende aspecten:
- De eenwording van Europa

Op 22 september 1984 herdachten de Franse president Mitterrand en de Duitse bondskanselier Kohl in Verdun de slachtoffers van de twee wereldoorlogen. Dit was super lief en cute, want ze hielden elkaars hand vast, en omdat Duitsland voor het eerst aanwezig mocht zijn. Het was een iconisch moment voor de verzoening tussen de landen.
De Europese eenwording begon met de Frans-Duitse samenwerking in 1950. De landen waren allebei nogal verzwakt, maar lang niet goede vrienden. Veel Fransen waren hier niet blij mee, want ja logisch het was pas 5 jaar na de oorlog, maar het was nodig voor het economische herstel van Europa en andere zaken.  Schuman, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, stelde voor de staal- en steenkool industrie van Frankrijk en Duitsland onder gemeenschappelijk bestuur te brengen. Andere landen mochten ook mee doen. In 1951 werd de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal opgericht (EGKS). Italië, Nederland, België en Luxemburg werden ook lid.

Veel Duitsers zagen de samenwerking met de andere landen niet zo zitten, maar toen kwamen de dikke stacks binnen en waren ze allemaal blij. Duitsland werd een stabiele democratie. In 1957 richtten de lidstaten van de EGKS de Europese Economische Gemeenschap (EEG) op. Het bestuur werd uitgebreid naar andere sectoren van de economie, zoals de landbouw. De handel tussen de EEG-landen werd vrij. Er kwamen meer Europese regels en wetten, gemaakt door de Raad van Ministers. De EEG had een dagelijks bestuur, de Europese Commisssie, en een parlement, het Europese Parlement. De belangrijke besluiten werden gemaakt door de Europese Raad van regeringsleiders.

De EEG nodigde andere Europese landen uit om zich aan te sluiten. Zolang ze ook het doel hadden om de economie en democratie te versterken. In 1973 werd de Eeg uitgebreid met Groot-Brittannië, Ierland en Denemarken. In 1980 volgden Griekenland, Spanje en Portugal. In 1985 spraken Duitsland, Frankrijk, Nederland, België en Luxemburg af om onderlinge grenscontroles af te schaffen, andere landen volgden.

Duitsland werd weer een land. Andere landen waren bang dat er weer een groot Duits rijk zou ontstaan. Landen kozen voor samenwerking met het land. In 1992 maakte de EEG plaats voor de Europese Unie. De EU ging ook over veiligheid. Ook werd de euro afgesproken. Op 1 januari 2002 werd deze ingevoerd.

Na de val van het communisme sloten ook Oost-Europese landen zich aan bij de EU. De samenwerking werd moeilijker door de grotere hoeveelheid lidstaten. De originele trendsetters van de EU vonden t allemaal niet zo leuk meer, al helemaal niet toen in 2010 er een teringkutcrisis kwam.

Paragraaf 10.5, Pluriforme en multiculturele samenlevingen

Kenmerkende aspecten:
- De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen

Nederland was in de geschiedenis altijd laat met tolerant doen, maar toen kwam onze bff Job Cohen (YEAH BOII GET IT) met het geniale idee om op 1 april 2001 vier homoseksuele stellen in het echt te verbinden. Nederland was het eerste land dat homoseksuele huwelijken legaal had gemaakt. FEESIE WE ZIJN EEN KEER TOLERANT WOW LEUK FF DE REGENBOOGVLAGGEN PAKKEN. NL was een echte trendsetter en landen volgden. Mensen uit de LGBTQ+ community werden fucking trots en gay-pride werd een ding. Overal in de westerse wereld was een pluriforme samenleving ontstaan. Mensen waren allemaal gelijk.

In 1973 werd iedereen werkloos omdat complete industrietakken naar lageloonlanden vertrokken. Mijnen gingen dicht omdat steenkool werd vervangen door olie en aardgas. Werk werd geautomatiseerd waardoor nog meer mensen werkloos werden. De industriële samenleving maakte plaats voor een informatiemaatschappij, waarin de arbeiders minder belangrijk werden. In deze postindustriële samenleving ontstond opnieuw economische groei. Technologie werd een dikke hype en Internet Explorer werd een nieuw lid van de familie (Chrome kwam later pas lmao).

De kerk boeide mensen geen ene fuck meer. Mensen geloofden steeds minder. Het traditionele gezin veranderde ook. Mensen begonnen later te trouwen of trouwden helemaal niet. Meer huwelijken eindigden in echtscheiding, dats wel balen. Het werd een norm dat vrouwen werkten, zelfs als ze kinderen hadden. Mannen begonnen een groter deel uit te maken van het huishouden.

De samenleving werd ook multicultureel. Er was veel migratie door de welvaart in Europa. Mensen gingen meer in de steden wonen. In Noordwest-Europa was een groot tekort aan arbeiders, die werden uit Zuid-Europa gehaald als gastarbeiders.

Voor het eerst trokken mensen uit andere werelddelen naar Europa. Veel mensen uit oude kolonies gingen wonen in het voormalige moederland. Veel gastarbeiders bleven na hun werk in Europa, zelfs als er amper werk voor ze te vinden was. In grote steden ontstonden allochtone buurten met veel armoede. De gezinnen van deze arbeiders volgden snel, en het aantal allochtonen groeiden.

Na de Koude Oorlog ontstonden opnieuw immigratiestromen. Veel van deze immigranten kwamen uit Joegoslavië, Afghanistan, Irak en Somalië. In deze landen was veel oorlog en/of crisis. Er kwamen ook steeds meer illegale immigranten.

Nu komt er gezeik over autochtonen die bang waren voor de immigranten. Blah blah ‘ze stelen onze banen’ blah blah ‘criminaliteit’ blah blah ‘wij zijn echt niet racistisch hoor’ blah blah. Neonazi’s waren lullig. Meer racistische incidenten. Na de aanslag op 9/11 werden moslims gezien als probleem.

De onvrede over buitenlanders leidde ook tot politieke debatten. Politieke partijen die anti-allochtonen waren kregen veel stemmen. Pim Fortuyn pakte de fame, maar lmao dat duurde ook niet lang. Zijn partij viel uiteen en Geertje neemt de aandacht over.