Tijdvak 7, De tijd van Pruiken en Revoluties

Jaartallen
1700 – 1800 Tijd van Pruiken en Revoluties

1702 – 1742 Standhouderloos Tijdperk

1747 Prins van Oranje werd in alle gewesten stadhouder.

1776 Amerikaanse Vrijheidsoorlog

1787 Eerste Grondwet ter wereld

1789 Staten Generaal in Frankrijk Bijeen

1789 Bestorming v.d. Bastille

1792 Oostenrijk/Pruisen in oorlog met revolutionair Frankrijk

1793 Onthoofding Lodewijk XVI (14e)

1795 Frans leger verjaagt standhouder uit Nederland

1798 Eerste Nederlandse grondwet

1799 Staatsgreep Napoleon

1815 Napoleon verslagen

1833 Afschaffing slavernij Britse koloniën

1863 Afschaffing slavernij Nederlandse koloniën

7.1 De Verlichting
Kenmerkend Aspect: Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: Godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.

Eerste Encyclopedie: Begon in 1751 in Parijs en had als doel een basis leggen voor de verdere vooruitgang van de mensheid.

Ideeën John Locke:

- Regeringen moesten natuurlijke rechten garanderen (Grondwet) (1690)

- Regeringen moesten gebaseerd zijn op een contract met hun burgers, zo niet mochten de burgers in opstand komen

Ideeën Montesquieu:

- De wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht gescheiden.

- Parlement wetten vaststellen (wetgevend), regering wetten uitvoeren (uitvoerende en onafhankelijke rechters moesten de wetten controleren (rechterlijke macht),

Ideeën Rousseau:

- Regeringen moesten ‘de algemene wil’ uitvoeren. (wat het volk wil)

- Samenleving waar iedereen gelijk is.

Idee Adam Smith: Iedereen moet zijn eigen belangen verstandig kunnen nastreven zodat het tot algemene welvaart kan leiden.

Driemachtenleer: Een staatsvorm met drie gescheiden machten. (trial politica)

Verlicht denken: Denken volgens de ideeën van de verlichting wat een einde zou maken in de samenleving van domheid, intolerantie, geloofsfanatisme en onredelijke verschillen tussen mensen.

Rationalisme: Het stellen van het verstand boven alles, gebruik van gezond verstand.

7.2 Het ancien régime

Kenmerkend Aspect: Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven.

Privileges adel: Alleenrecht hogere rangen in het bestuur, vrijwel geen belasting betalen.

Heerlijke rechten boeren:

- Verplicht gebruik molen van de heer tegen betaling.

- Betalen voor vee te laten oversteken.

- Een deel van opbrengst afstaan of onbetaald werken.

Waarom werd de samenleving niet burgerlijker?

- Bankiers, kooplieden, reders en andere rijken burgers namen een aristocratische levenstijl aan.

- Ze kochten landhuizen en grond, maar konden geen macht kopen.

Rede groei staatsschuld: Overheid kwam niet rond met de belastingen en ging dus geld lenen.

Verlichte Absolutisten: F. de Grote, Jozef II, C. de Grote.

Motto verlichte vorsten: Alles voor het volk, niet door het volk.

Waarom niet: Ze vonden dat ze te weinig ontwikkeld waren voor zeggenschap.

Veranderingen door F. de Grote: Schafte censuur af, zorgde voor vrijheid van meningsuiting, godsdienstige verdraagzaamheid en onafhankelijke rechters.

Waarom beperkingen hervormingen: Hij zou adel te vriend houden, want zij leverde namelijk legerofficieren.

Bestuurders Nederland: Regenten, zagen hun ambten als aangeboren recht.

Stadhouderschap: Erfelijk en had altijd het laatste woord bij benoemingen.

7.3 Democratische revoluties

Kenmerkend Aspect: De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.

Einde Ancien Regime: Het onthoofden van Lodewijk 14e.

Amerikaanse vrijheidsoorlog

Waarom verzet: De Britse koloniën verzetten zich sinds 1763 tegen belastingen uit het moederland, ze wilde geen belastingen betalen zolang ze niet waren vertegenwoordigd in het Britse Parlement.

Uitbraak Vrijheidsoorlog: De 13 koloniën vormden een Congres, dat de gehoorzaamheid opzegde.

Onafhankelijkheidsverklaring: Geïnspireerd door Locke en Montesquieu.

Trias Politica Amerika: President uitvoerende macht, Congres wetgevende en Hooggerechtshof rechterlijke macht.

Bill of rights: grondrechten zoals gelijkheid en vrijheid van meningsuiting en godsdienst.

Franse Opstand

Waarom opstand: Er ontstond grote onvrede over de absolute monarchie en de voorrechten van de kerk en de adel. Volk wilde meer te zeggen hebben.

Nationale vergadering: Bijeengekomen doordat de burgerij eiste dat de andere standen zich bij hun aansloten, maar dit weigerende.