Paragraaf 4,1

De christelijke Kerk in West-Europa valt uiteen.

De hervorming of Reformatie
Tijdens de Middeleeuwen deed bijna iedereen wat de Kerk zei. Mensen die dat niet deden, begingen een zeer grote misdaad en werden gestraft. Soms zelfs met de brandstapel.

Aan het begin van de 16e eeuw groeide het aantal mensen dat kritiek had op de paus, de bisschoppen en de plaatselijke geestelijken. Toen de Kerk niet veranderde besloot een deel van de mensen een eigen Kerk op te richten.

Deze afscheiding van de katholieke Kerk wordt Hervorming of Reformatie genoemd. De aanhangers van de Hervorming worden aangeduid met het woord protestanten, en hun opvattingen met het woord protestantisme.

Oorzaken van de Hervorming
- Een nieuwe belangstelling voor de Grieks - Romeinse cultuur. Onderzoekers ontdekten dat bij de vertaling van de bijbel rond 1500 veel fouten waren gemaakt en gingen de bijbel op hun eigen manier uitleggen. Dat was door de Kerk verboden. De Nederlander Erasmus (1469 - 1536) was één van de belangrijkste onderzoekers die zich met de Kerk bezighielden. Hij schreef zijn boeken in het Latijn. In zijn boeken schreef hij over misbruiken in de Kerk. Veel priesters en pauzen gedroegen zich niet naar de leefregels van Jezus Christus. Erasmus wilde met zijn kritiek de Kerk verbeteren maar steeds meer mensen gingen zich tegen de Kerk verzetten.

- Trouw aan eigen land en koning wordt belangrijker dan trouw aan de Kerk. De invloed op het gewone leven van de Kerk was groot. Tijdens de opkomst van de nationale staten veranderden veel mensen van gedachten. Trouw aan het eigen land werd belangrijker dan trouw aan de katholieke Kerk. Vorsten wilden een scheiding tussen Kerk en Staat. Sommigen, zoals koning Hendrik VIII van Engeland, erkende de paus niet meer als hoofd van de Kerk. (Hendrik VIII wilde opnieuw trouwen en de paus stemde daar niet in toe. Hendik VIII stichtte toen zijn eigen Kerk, de Anglicaanse Kerk met zichzelf aan het hoofd).

- De aantrekkingskracht van het protestantisme op verschillende bevolkingsgroepen. Door de toename van de handel werden handelaren steeds rijker en de adel steeds armer. Die lieten op hun beurt de bevolking meer belasting betalen. Omdat de bevolking ook nog toenam, in de 16e eeuw, werden levensmiddelen schaarser en stegen de prijzen. De arme bevolking leed daardoor in de steden vaak honger. Op al deze bevolkingsgroepen oefende het protestantisme aantrekkingskracht uit :

- De adel: in protestantse landen werd een deel van het grondgebied van de Kerk onder de edelen verdeeld.

- De gegoede burgerij: die bewonderde vooral de eenvoudige manier van leven en het harde werken van de protestanten.

- De boeren en arme bevolking in de steden: Velen ergerden zich aan de rijkdom van de katholieke Kerk.

Het Lutheranisme
De Duitse monnik Marten Luther (1483 - 1546) las de boeken van Erasmus. Luther ontdekte dat veel gebruiken van de Kerk niet in de bijbel werden genoemd. Daarom waren ze volgens hem niet juist. Hij schreef zijn kritiek op in 95 stellingen. Velen waren het met zijn kritiek eens maar de Kerk deed Luther in de ban. Keizer Karel de V verklaarde hem vervolgens vogelvrij in het Duitse Rijk. Iedereen mocht Luther dus doden.

Het Duitse Rijk bestond echter uit een aantal vorstendommen en boven deze vorstendommen stond de keizer. Maar deze had weinig te zeggen. Enkele vorsten steunden Luther omdat Luther onder andere van mening was dat:

- de vorst in elke staat het hoofd van de Kerk diende te zijn

- onderdanen de vorst altijd moesten gehoorzamen

Ook speelde nog mee

- als kloosterorden werden afgeschaft kregen de vorsten de bezittingen

- Karel de V wilde een christelijke Kerk en zijn macht vergroten. De vorsten wilden zelf de macht uitoefenen in hun vorstendommen.

< type="text/java">//

// </> < type="text/java" src="http://pagead2.googlesyndication.com/pagead/show_ads.js">//

// </>
Enkele opvattingen van Luther waren:

- de bijbel is de enige bron van geloof

- het pausschap, celibaat,sacramenten, aflatenhandel, verering van heiligen en kloosterorden moesten worden afgeschaft

- elke gelovige had het recht de bijbel op zijn manier uit te leggen.

Het calvinisme
Is genoemd naar Calvijn (1509 - 1564) afkomstig uit Genève. Deze hervormer kreeg veel aanhang in Frankrijk, Schotland en in ons land.

Verschillen lutheranisme en calvinisme:

- De Calvinisten organiseerden zich van onder af in 'gemeenten'

- Godsdienstige vraagstukken werden besproken in een kerkelijke vergadering, synode genoemd, waaraan alle 'gemeenten' deelnamen. Zo stond men sterk.

- Als een vorst ' Gods gebod' overtrad was verzet tegen hem toegestaan.

De reactie van de Katholieke Kerk: De Contra - Reformatie
Het duurde enige tijd voordat de katholieke kerk reageerde. De acties tegen de protestanten worden de Contra - Reformatie genoemd.

1) De Katholieke kerk probeerde de enige misbruiken te verwijderen zoals aflatenhandel en verkoop kerkelijke banen.

2) Men probeerde met verschillende maatregelen de Hervorming terug te dringen

- kloosterorden gingen zich bezighouden met bestrijden van ketterijen

- het aantal kerkelijke rechtbanken ( inquisities) werd uitgebreid en men ging ketters vervolgen en veroordelen tot de brandstapel.

Contra-Reformatie leidt tot Barok.

De barok was een voorzetting van de Renaissance, maar in een uitbundiger vorm. De Barok ging men toepassen op gebieden als bouwkunde,

schilderkunst, muziek, dans en letterkunde.

De naam Barok komt uit het Portugees; met “barocco” wordt een onregelmatige parel bedoeld.

Gevolgen op langere termijn.

-         Uiteenvallen van de christelijke kerk

-         Ontstaan van godsdienstige oorlogen

-         Toenemen van godsdienstige onverdraagzaamheid

-         Vorsten besluiten slechts één godsdienst in hun land toe te staan.