De opmars van massavernietigingswapens
Tijdens de Eerst Wereldoorlog vielen aan beide kanten enorme aantallen slachtoffers. Vanuit de loopgraven was het niet moeilijk om de aanvallers te zien aankomen en neer te schieten. Zowel de geallieerden (groep die tegen Duitsland vocht) als de centralen (Duitsland & Oostenrijk-Hongarije) waren opzoek naar een nieuwe wapentechniek. En de twee belangrijkste nieuwe wapens werden Tanks en Gifgas
De totale oorlog
Begin 1915 was het voor alle betrokken landen duidelijk dat de oorlog lang zou gaan duren. De Britten hadden zich het minst voorbereid. En veel jonge Britten moesten vrijwillig oorlog voeren.
Oorlogseconomie
De industrie werd snel aangepast aan de oorlogseconomie er kwamen veel arbeiders terecht in de wapenindustrie. Vaak waren deze arbeidersvrouwen omdat veel mannen vochten aan het front. Dit zorgde ervoor dat het proces van vrouwenemancipatie versnelde. Want toen kwamen ze erachter dat een vrouw net zo goed was als een man. Na de eerste wereldoorlog werden dan ook in veel landen het vrouwenkiesrecht ingevoerd.
In alle landen werd een distributiestelsel ingevoerd, waarbij voedsel alleen verkrijgbaar was tegen inlevering van bonkaarten. Deze werden door de overheid uitgedeeld.
Pers en propaganda
Alle oorlogvoerende landen passen censuur toe om de moed erin te houden. Zo werd er een wet aangenomen die verbood om over militaire operaties te publiceren. En de pers mocht ook geen slachtoffers in kranten bekend maken.
Het jaar van de beslissing 1918
Begin 1918 waren alle oorlogvoerende landen uitgeput. Vooral Duitsland omdat de VS was ook gaan deelnemen aan de oorlog.
Op 9 november werd het Duitse leger teruggeroepen. Willem II vluchtte naar Nederland. Hem werd duidelijk gemaakt dat hij Nederland niet meer binnen mocht komen en op 11 november kwam er een einde aan de Eerste wereldoorlog.
Duitsland november 1918
Toen begin november 1918 de berichten over het instortende westfront in Duitsland doordrongen, brak er een revolutie uit. De opperbevelhebber van de marine wilde nog één keer een grote zeeslag met de Britse vloed uitvechten. De matrozen hadden hier geen zin in. Er brak muiterij uit. Op 4 November 1918 brak op de marinebasis een matrozen opstand uit die snel over Duitsland verspreidde. Binnen een week bereikte deze revolutie Berlijn, maar de regering sloeg deze revolutie neer, want zij waren nog bezig om tot een eervol einde van de oorlog te komen.
2.1 De republiek van Weimar
Duitsland November 1918
Toen begin november 1918 de berichten over het instortende westfront in Duitsland doordrongen, brak er een revolutie uit. De opperbevelhebber van de marine wilde nog één keer een grote zeeslag met de Britse vloed uitvechten. De matrozen hadden hier geen zin in. Er brak muiterij uit. Op 4 November 1918 brak op de marinebasis een matrozen opstand uit die snel over Duitsland verspreidde. Binnen een week bereikte deze revolutie Berlijn, maar de regering sloeg deze revolutie neer, want zij waren nog bezig om tot een eervol einde van de oorlog te komen.
De situatie in Duitsland bleef na de wapenstilstand gespannen. De Geallieerden blokkeerden tijdens de Eerste Wereldoorlog de toegang tot de Duitse havens. Na het einde van de oorlog werd deze blokkade niet meteen opgeheven. Hierdoor leden inwoners in grote steden veel honger.
Op politiek gebied was Duitsland enorm verdeeld IN de regering bestond de meerderheid uit leden van de SDP (sociaaldemocratisch) zij kwamen op voor de belangen van de arbeiders en wilden een einde maken aan de macht van de grootgrondbezitters en grootindustriëlen.
Rechtse groeperingen verlangden terug naar de tijd van de oorlog, met de keizer aan de macht de linkse communisten wilden een nieuwe maatschappij die heel anders was.
Het ontstaan van de republiek van Weimar
Tot aan het einde van de zomer van 1919 woedde er in Duitsland een burgeroorlog tussen de linkse en rechtse groeperingen. Onder deze omstandigheden weden er verkiezingen voor een nieuw parlement gehouden. De partijen die op een wapenstilstand aandrongen tijdens de oorlog behaalden de meeste stemmen. De nieuwe grondwet werd geschreven in Weimar à daarom Republiek van Weimar.
De nieuwe grondwet ging uit van 3 principes
1. Parlementaire democratie
2. Gelijkheid voor iedereen
3. Gegarandeerde rechten en vrijheden voor iedere burger
Wetgevende macht
Werd geregeld door de rijksdag. Een wet werd toen aangenomen als de meerderheid voor stemde.
De uitvoerende macht
Was in handen van de regering. De regering moest verantwoording afleggen aan de rijksdag.
Ook was er een president
Hij werd door het volk gekozen. Hij mag het kabinet benoemen en ontslaan en de noodtoestand uitroepen, zodat hij de democratie kon beschermen.
De vrede van Versailles
De wapenstilstand in 1918 maakte nog geen vreemde. Er moest eerst onderhandeld worden. De onderhandelingen begonnen in Versailles. Er waren 2 belangrijke uitgangspunten:
- De nieuwe grenzen in Europa worden getrokken op basis van het zelfbeschikkingsrecht à volken mochten zelf beslissen of ze wel of niet zelfstandig wilden zijn
- Er komt een internationale organisatie die het uitbreken van een nieuwe oorlog moet voorkomen. Deze organisatie heet de Volkenbond.
De onderhandelaars waren ervan overtuigd dat Duitsland flink moest flink boeten. Nadat de onderhandelaren klaar waren, moest Duitsland het verdrag ondertekenen terwijl ze er niet mee eens waren of er inspraak in hadden gehad.
De belangrijkste afspraken waren:
- Gebiedsafspraken
Duitsland verloor een flink deel van zijn gebied. Duitsland moest alle koloniale bezittingen afstaan.
- Militaire afspraken:
- Duitsland moest in militair opzicht verzwakken dat een toekomstige Duitse aanval onmogelijk zou zijn.
- Duitsland mocht geen luchtmacht en oorlogsvloot meer hebben. De wapenindustrie werd stilgelegd en
- Het Rijnland werd gedemilitariseerd tussen de grens van frakrijk mochten geen Duitse soldaten kazernes wapenopslagplaatsen of militaire versterkingen zijn
- Financiële afspraken:
Duitsland kreeg de schuld van de oorlog en moest alle aangerichte schade in Frankrijk, Groot-Brittannië en België vergoeden.
De eerste economische crisis
Het vredesverdrag van Versailles verminderde de overlevingskansen van de Republiek van Weimar. Het nakomen van de financiële afspraken was voor duistland een onmogelijke opgave. Toen Duitsland in 1923 achterbleef met de betalingen, bezetten Franse troepen voor straf het Ruhrgebied, het belangrijkste industriegebied van Duitsland. Dit accepteerde de Duitse regering niet. Zij riepen de arbeiders in het Ruhrgebied op om te gaan staken. Om de lonen van de stakende arbeiders te blijven betalen, liet de regering veel geld bijdrukken. De waarde daalde en er ontstond een hyperinflatie.
Dawesplan
In 1924 wordt het Dawesplan in werking gezet, bij het Dawesplan werd er gekeken of de herstelbetalingen herzien konden worden, omdat de herstelbetalingen voor alle economische problemen zorgden. De hoofdpunten van het Dawesplan waren:
- De Franse troepen ontruimen het Ruhrgebied
- De algemene staking in het Ruhrgebied wordt Beëindigd
- Het opnieuw bepalen van de waarde van de Duitse valuta
- Er worden leningen aan Duitsland gegeven, zodat de economie kan herstellen
Door de leningen die worden verstrekt ontstond er een kringloop: Amerika leent geld aan Duitsland, daardoor groeide de Duitse economie. Duitsland kon hierdoor de herstelbetalingen overmaken aan Groot-Brittannië en Frankrijk en nu konden GB en FR hun oorlogsschulden aan Amerika terugbetalen.
Het Dawesplan werkte: de werkloosheid daalde, de lonen stegen en er was weer te eten in Duitsland. Ook de verhouding met het buitenland verbeterde. Toch waren veel Duitsers ontevreden, omdat Duitsland al heel lang in een militaire levenshouding leefde en nu opeens een democratie werd, was ingewikkeld. Er waren dan ook in een korte tijd van 21 verschillende regeringen gewisseld.
De tweede economische crisis
Al snel kreeg Duitsland opnieuw met economische problemen te maken. Die begonnen in de Vs. Tijdens de eerste wereldoorlog zorgde de Amerikanen dat het te kort aan landbouwproducten en grondstoffen werd aangevuld. De Amerikaanse boeren en fabrikanten gingen veel meer produceren. Na de oorlog bleven de Amerikanen veel produceren maar dit was niet meer nodig.
Omdat het voor de Amerikanen leek dat het goed ging met de economie, werd de handel in aandelen erg populair, en het kopen van aandelen deden ze met geleend geld.
Door de overproductie ontstonden enorme voorraden. Steeds meer bedrijven besloten hun productie te verlagen. Daardoor hadden ze minder werknemers nodig, waardoor weer de werkloosheid toenam. Op 24 oktober 1929 stortte de beurskrach in waardoor alle mensen die met geleend geld aandelen hadden gekocht hun leningen niet meer terug konden betalen. Hierdoor verkochten bedrijven minder en kochten ze ook minder goederen in. De Amerikaanse import nam snel af, waardoor de buitenlandse bedrijven minder verkochten. Zo sloeg de economische crisis over naar het buitenland. Door de economische crisis moest Duitsland de Amerikaanse leningen eerder en zwaarder door de crisis getroffen dan andere landen in Europa, de werkloosheid nam toe.
De regering van de Republiek van Weimar kon dat probleem niet oplossen. Naarmate de gevolgen van de crisis sterker voelbaar werden groeide in Duitsland de heimwee naar het vroegere keizerrijk. Dus de politieke voorkeur van veel Duitsers ging nu vaak naar extreme linkse of rechtse opvattingen.
De opkomst van Hitler
Door de economische wereldcrisis kregen politici die een andere, betere samenleving beloofden meer aandacht. Ook Adolf Hitler hoorde bij deze politici. Na de eerste wereldoorlog sloot Hitler zich aan bij de Deutsche Arbeiderspartij, een gezelschap van teleurgestelde mannen met ultrarechtse opvattingen. Hitler werd al snel leider van de partij, die omgedoopt werd tot de NSDAP. Het partijprogramma van de nationaalsocialisten (nazi’s) benadrukt vooral waar men tegen was. Het NSDAP onderscheidde zich door het antisemitisme de Jodenhaat.
Nationaalsocialisme= fascisme + racisme
Fascisme heeft de kenmerken:
- Eenheid van natie: wat goed is voor het land, is goed voor het volk.
- Verheelijking van geweld en militarisme
- Het gevoel en de intuïtie zijn belangrijker dan het verstand.
- Het leidersbeginsel: fascisten gaan uit van een natuurlijke ongelijkheid tussen mensen. Er zijn geboren leiders met superieur inzicht die blindelings gevolgd moeten worden
Hitler grijpt de macht
In november 1923, tijdens het dieptepunt van de inflatie, pleegde Hitler een mislukte staatsgreep. Toen hij zijn straf uitzat werkte hij zijn opvattingen verder uit. Na zijn vrijlating veranderde Hitler de tactiek van de NSDAP. Hitler wilde via de democratische weg de macht grijpen. Hij bouwde een politieke partij op. In 1921 was de SA opgericht à beschermingsdienst, intimideren van politieke tegenstanders. SSàHitlers lijfwacht.
Hitler vond de jeugdbeweging erg belangrijk, hier gingen jongeren gezamenlijke activiteiten ondernemen.
Toen het economisch goed ging met de Republiek van Weimar bleef de NSDAP een kleine partij. Toen de werkloosheid steeds verder opliep, profiteerden de communisten en de nationaalsocialistische partijen.
In 1930 werd de NSDAP een massapartij, dit komt omdat de regering geen oplossing had voor de economische crisis. Het nationalisme nam sterk toe en Hitler maakte goed gebruik van propaganda.
In 1933 beseften de politici dat ze niet langer om Hitler heen konden. En werd op 30 januari 1933 Hitler het rijks kanselierschap aangeboden. Eerst moest Hitler nieuwe verkiezingen uitschrijven. Op 5 maart 1933 kreeg Hitler 288 stemmen, waardoor Hitler een absolute meerderheid had.
Rijksdagbrand
Een week voor de verkiezingen vloog het gebouw van de Rijksdag in Berlijn in de brand.
De NSDAP aan zet
Hitler gaf de communisten de schuld van de brand in het rijksdaggebouw. Met zijn propaganda vergrootte Hitler de angst van veel Duitsers voor het Communisme. Hitler dacht dat hij met de verkiezingen de absolute meerderheid zou behalen. Dit gebeurde niet: de uitslag was voor de NSDAP een teleurstelling. Hitler noemde de KPD een staatsgevaarlijke politieke groepering. Op basis van een noodverordening maakte hij het de KPD-parlementsleden onmogelijk hun zetel in de rijksdag in te nemen. Zo hadden NSDAP alsnog de absolute meerderheid.
De rijksdag kwam in de nieuwe samenstelling zonder de KPD bij elkaar om zich uit te spreken over de machtigingswet. Daarin werd de wetgevende macht overgedragen aan de regering en dus aan Hitler. Ook mochten wetten afwijken va n de grondwet. Op 23 maar 1933 had de Republiek zich opgeheven en hadden de nazi’s vrij spel in Nederland.
2.3 Het derde rijk
De gelijkschakeling
Adolf Hitler begon direct na zijn machtsovername met de omvorming van Duitsland in een totalitaire dictatuur. De eerste belangrijke stap in dit proces was de gelijkschakeling. Iedere organisatie moest ondergeschikt gemaakt worden aan de NSDAP, zodat de invloed van deze partij tot alle delen van de samenleving doordrong ß dit proces heet nazificering.
Alle verenigingen die de NSDAP niet aangenaam waren, werden verboden. Verenigingen die mochten blijven bestaan moesten de nationaalsocialistische ideeën uitdragen.
Wie bij de politie niet sympathiek dacht over de opvattingen van Hitler werd vervangen. Elk kritiek op het nieuwe regime werd verboden. Ook was er een staatspolitie opgericht die politieke tegenstanders oppakken. In een concentratiekamp in Dachau werden vooral die politieke tegenstanders ondergebracht.
De führerstaat
Hitler liet zijn kabinet een wet goedkeuren die de functies van rijkskanselier en rijkspresident bundelde tot die van Führer (leider). Zo werd Hitler het oppermachtige staatshoofd van Duitsland. Nu was hij ook opperbevelhebber van het leger. De voltallige legermacht zwoor een persoonlijke trouw aan Hitler en niet aan de Duitse natie. Door de snel doorgevoerde gelijkschakeling ontstond de totalitaire Führerstaat waarbij alle samenlevingsverbanden onder nazicontrole gebracht werden. Hitler noemde zijn Duitsland het derde rijk, omdat het volgens hem de 3de keer was dat Duitsland een machtig en sterk land was.
Volgens de nazi’s moest de cultuur gezuiverd worden van alles wat niet binnen de nazi-ideologie paste. De zuivering van het culturele werd met enthousiasme door het Duitse volk zelf doorgevoerd. Alle boeken die communistisch, typisch joods of on-Duits werden gezien werden verbrand. Alle kunstuitingen die niet aan de nationaalsocialistische principes voldoen werden entartet genoemd ontaarde kunst
Het antisemitisme
Voor de machtsovername door Hitler voelden de joden zich gewoon een deel van Duitsers en namen dan ook deel uit van de Duitse samenleving. Slechts een klein gedeelte van de joden in Duitsland was arm. Een deel van de Duitse bevolking keek met jaloezie naar het succes van hun Joodse medeburgers, maar dit antisemitisme (Jodenhaat) was oppervlakkig. Hitler had in zijn verkiezingscampagnes fel uitgehaald naar het joodse ras. 1 april 1933 kondigde Hitler de boycot van de joodse winkels maar deze boycot was geen succes.
De Neuberger rassenwet uit 1935 vormden een volgende stap om de burgerrechten van de Joodse burgers te beperken.
De eerste was de rijksburgerschapswet:
Waarin werd bepaald dat alleen personen met Duitse voorouders staatsburgers konden zijn en hun volledige burgerrechten mochten behouden, hierdoor verloren veel joden hun burgerrechten.
De tweede wet was de wet op de bescherming van het Duitse bloed en de Duitse eer deze wed stelde:
- Huwelijken tussen joden en staatsburgers van Duits of aanverwant bloed zijn verboden
- Buitenechtelijke relaties tussen Joden en staatsburgers van Duits of aanverwant bloed zijn verboden
- Het is Joden niet toegestaan om de vrouwelijke onderdanen van Duits aanverwant bloed onder de 45 jaar als huishoudelijk personeel in dienst te hebben.
Het aannemen van de Neurenberger rassenwetten was er een wettelijke basis voor discriminatie vastgelegd. Daarna werden plannen gemaakt om de joden in Duitsland in een nog verder isolement te drijven en hen tot vrijwillige emigratie aan te zetten. Na de Pogrom ook wel kristal nacht was het voor iedereen duidelijk dat de joden in Duitsland vogelvrij waren verklaard.
De afrekening met ‘Versailles’
Hitler verzette zich tegen de uitvoering van de bepalingen van het verdrag van Versailles. De Duitse regering was al in 1932 gestopt met het betalen van de herstelbetalingen. Daarom concentreerde Hitler zich op de militaire afspraken.
Hitler wilde weer een gelijkwaardige militaire kracht als die van Frankrijk en GB.
In 1934 zegde Hitler het lidmaatschap van de Volkenbond op, daarmee gaf hij het signaal af dat hij zich niets van de buiteland aantrok. Ook voerde Hitler de dienstplicht weer in, daarna remilitariseerde hij het Rijnland. Het buitenland deed er niks aan en keek alleen maar toe, waardoor Halter dacht dat hij alles mocht.
Lebensraum
Volgens Hitler had het Duitse volk meer ruimte nodig om zich optimaal te kunnen ontwikkelen. Dus genoeg grond om voedsel voor de eigen bevolking te kunnen verbouwen. In Hitlers ogen had Duitsland meer land nodig en dit moest gebeurden door middel van een oorlog. Deze oorlog moest richting het oosten want daar zouden minderwaardige rassen wonen.
Volgens Hitler waren Duitsers àÜbermenschen.
De joden, Slavische volkeren en zigeuners àUntermenschen (Minderwaardig)
Hitler was ervan overtuigd dat de Untermenschen de gemeenschap wilde vernietigen en dit wilde Hitler voorkomen door deze groep mensen hard aan te pakken.
De Anschluß van Oostenrijk
Op het gebied van de buitenlandse politiek ging Hitler voorzichtig te werk. Hij ging opzoek naar bondgenoten. Italië en Japan werden zijn bondgenoten en hij kon zijn gebied steeds verder uitbreiden. En hij benoemde Oostenrijk als een provincie van het Derde Rijk, de bevolking was het met deze overname eens.
Conferentie van München
Geen enkel Europees land tekende protest aan tegen de Duitse machtsovername in Oostenrijk. Hitler wilde nu ook een deel Tsjecho-Slowakije hebben. Hitler voerde de spanningen tussen Duitsland en Tsjecho-Slowakije steeds verder op. GB wilde voorkomen dat om deze kwestie een oorlog zou uitbreken. De Britse president wilde een concessie aan Hitler geven zodat Hitler dan tevreden zou zijn en geen oorlog zou beginnen dit wordt appeasement genoemd.
Conferentie van München
Geen enkel Europees land tekende protest aan tegen de Duitse machtsovername in Oostenrijk. Hitler wilde nu ook een deel Tsjecho-Slowakije hebben. Hitler voerde de spanningen tussen Duitsland en Tsjecho-Slowakije steeds verder op. GB wilde voorkomen dat om deze kwestie een oorlog zou uitbreken. De Britse president wilde een concessie aan Hitler geven zodat Hitler dan tevreden zou zijn en geen oorlog zou beginnen dit wordt appeasement genoemd.
Tijdens de conferentie van München werd er overlegd om een oplossing voor Sudetenland-Duitsland te zoeken. Uiteindelijk hadden de 4 landen tijdens de conferentie besloten dat De Sudeten Duitsers zelf mochten beslissen of ze bij Duitsland gingen horen. Hitler beloofde dit gebied (Sudeten Duitsland) een geweldloze bezetting zou plaatsvinden en de Britse minister kreeg de verzekering dat Duitsland geen oorlog zou beginnen met GB. Een paar dagen nadat Sudetenland tot Duitsland behoorde wilde Hitler ook Slowakije tot zijn rijk krijgen. Onder grote druk zorgde Hitler ervoor dat hij ook Slowakije in zijn macht kreeg. Want wanneer Slowakije hier niet mee eens was werd Praag platgebombardeerd.
De inval in Polen
De volgende Duitse prooi was Polen. Hitler had een niet-aanvalsverdrag getekend met de ministers van Buitenlandse zaken van Duitsland en de Sovjet-Unie. In het verdrag stond ook in het geheim dat Oost-Europa verdeeld werd. Duitsland kreeg het westen en de Sovjet-Unie het oosten. Dankzij dit verdrag hoefde Hitler geen rekening te houden met de dreiging van een tweefronten oorlog.
De Britse en Franse regering stelden een ultimatum, maar hier trok Hitler zich niks van aan. Daarop volgden oorlogsverklaringen van frankrij en GB, maar zij mengden zich niet in de strijd in polen. De Sovjettroepen vielen polen vanuit het oosten binnen. De verdeling van polen was een feit. Gelijk na de verovering werden de joden in dit land geïsoleerd en moesten in Getto’s speciaal aangewezen delen van de stad wonen.
Oorlog in West-Europa
Vanaf 3 september 1939 was Duitsland officieel in oorlog met Frankrijk en GB, maar van een echte oorlog was pas sprake toen Hitler ten aanval trok. Op 10 mei vielen Duitse troepen Nederland binnen. Na het bombardement op Rotterdam tekende op 14 mei de opperbevelhebber van het Nederlandse leger de capulatie.
Ook de strijd in België en Frankrijk verliep voor de Duitsers voorspoedig22 juni 1940 tekende Frankrijk de overgave.
Oorlogseconomie
In Duitsland rekende de bevolking erop dat de oorlog voorbij was en dat het leven weer normaal zou worden. Maar de Duitse bevolking kreeg te maken met een distributiestelsel en rantsoenering. Om te zorgen dat iedereen voldoende voedsel kreeg. Er werd overgeschakeld naar een oorlogseconomie waarin zo veel mogelijk arbeidskrachten werden vrijgemaakt voor de productie van militair materieel. Het aantal soldaten nam toe. Ook mannen uit de bezette gebieden moesten nu ook in wek gesteld worden voor Duitsland.
De strijd tegen de Sovjet-Unie
Het oostelijke deel van de Sovjet-Unie wilde Hitler ook in handen krijgen en Hitler trok zich niks aan van het niet aanvalsverdrag. De stad Leningrad (Sint-Petersburg) werd uitgehongerd. Maar ook de Duitse soldaten hadden het zwaar en in het voorjaar van 1943 werd het Duitse leger tot terugtocht gedwongen.
De genocide op de Joden
Na de Duitse inval in de Sovjet-Unie begon ook de vernietigingsoorlog tegen de Joden in Oost-Europa de SS zetten antisemitische groepen in Oekraïne en Litouwen aan tot het opsporen en doden van zo veel mogelijk joden en communisten.
Voor veel Duitsers bleek de psychische belasting van de massale executies te groot. Er werd gezocht naar alternatieve manieren om snel grote groepen mensen te vermoerden zoals het gifgas Zyklon B. Tijdens een vergadering werd besloten dat de genocide op de joden uit te voeren door middel van gaskamers.
Dit zou de definitieve oplossing van het joden vraagstuk moeten zijn.
De vernietigingskampen
Er werden vernietigingskampen gebouwd. Tot aan het einde van de oorlog werkten ongeveer 100.000 Joodse kampgevangenen per dag in de fabrieken rondom Auschwitz. Hierdoor ontstond een winstgevende handel in arbeid.
Vanuit heel Europa deporteerden de nazi’s joden naar vernietigingskampen. Na aankomst vond een selectie plaats alle te zwakke mensen werden meteen vergast. Alle sterke personen moesten dwangarbeid verrichten. De Joodse gevangenen kregen de opdracht om de lijken naar buiten te slepen en om het gebit te controleren. Alle gouden tanden moesten eruit getrokken worden. In het begin werden alle lichamen in grote massagraven begraven later werden de lijken gecremeerd. De Duitsers probeerden de sporten van deze volkerenmoord uit te wissen.
De nederlaag
Na de heftige strijd om Stalingrad werden de Duitse legers langzaam maar zeker tot een aftocht uit de Sovjet-Unie gedwongen. Churchill, de Britse president en Roosevelt (president Amerika0. Beloofden Stalin een tweede front te openen maar het kwam er maar niet van. De Amerikanen wilden een invasie in west Europa gevolgd door een aanval op Duitsland. Churchill dacht hier anders over en wilde bombardementen op Duitse steden. De stem van Churchill woog het zwaarst en er kwamen vele bombardement.
Op 6 juni 1944 ontstond een tweede front ook wel D-day genoemd. De geallieerde invasie van west Europa begon en de Franse kunst werd aangevallen. Duizelends geallieerde soldaten kwamen daarbij om. Vanuit Normandië vochten de geallideerden een weg naar het noorden. In april 1945 schudden de Amerikaanse en Russische troepen elkaar de hand. Berlijn werd verdedigd door een miljoen soldaten. De Russische overmacht viel aan vanuit het oosten en omsingelde de binnen stand. Op 30 april werd er een rode vlag op de rijksdag gepland. Op 2 mei 1945 volgde een overgave Duitslands had een oorlog verloren.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden