par. 3.1 3.1 en 3.3

hst 3 par3.1 t/m 3.3 + aantekeningen

1600-1700 regenten en vorsten

par 3.1

Rijmpje:

In Frankrijk leefden de koning in pracht

in de republiek hadden regenten de macht

LodewijkXIV(14) was een absolute vorst Absolutisme dat houdt in dat de koning zelf regeert zonder hulp. Lodewijk voelde zich een koning die was gekozen door god, hij werd ook wel zonnekoning genoemd omdat alles om hem draaide net zoals de planeten om de zon.

Lodewijk XIV was in 1643 koning geworden maar toen was hij een kleuter en regeerde een minister. In 1661 ging Lodewijk zelf regeren. Steden hadden in die tijd rechten en de adel was belangrijk. Totdat Lodewijk aan de macht kwam hij zorgde ervoor dat iedereen moest doen wat hij zij. Om zijn macht te tonen liet hij een groot en duur paleis bouwen in Versailles, bij Parijs. Vanaf daar bouwde hij een goed en groet leger. de buur landen vonden dat bedreigend, omdat Frankrijk steeds aanviel om  het Franse grondgebied te verspreiden. In 1685 besloot Lodewijk het protestantisme te verbieden na 100 jaar. Dat zorgde ervoor dat er honderdduizenden hugenoten vluchtten. In Engeland wilde koningen ook het absolutisme, maar daar lukte dat niet. En sindsdien wordt de Engelse koning beperkt door het parlement.

Nederland was in de 17e eeuw de Republiek der Verenigde Nederlanden. Wat bestond uit zeven staten namelijk de gewesten Holland, Zeeland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Groningen en Friesland. Waar de Staten  bestuurden, daar kwamen vertegewoordigers van de steden en de adel. De gewesten werkten samen in de Staten-Generaal waar er werd beslist over de buitenlandse politiek, het leger en de vloot. en het bestuuren van de gebieden die de spanjaarden hadden veroverd: Noord-Brabant, Zeeuws-Vlaanderen en delen van Limburg. Holland was het rijkst dus had het meest te zeggen in de Staten-Generaal. De bestuurders in de steden, gewesten en Staten-Generaal werden regenten.een oligarchie is een bevoorrechte bovenlaag in het bestuur. De stadhouder was machtig in de Republiek en vaak een nakomeling van Willem van Oranje. de Raadpensionaris was een ander machtig iemand in de Republiek. deze regent was voorzitter van de hollandse staten en vertegenwoordigde dat gewest in de Staten-Generaal. Ze hadden voordurend ruzie wat bijna een burgeroorlog werd maar in 1618 liet Maurits Van Oldenbarnevelt beschuldigen. in 1650 wilde Willem 2 de macht en wilde Amsterdam aanvallen wat niet lukte en hij later stierf met koorts. Toen werd er geen stadhouder gekozen en kwam er een stadhouderloostijdperk  dat to 1672 duurde daarvoor had Johan de Wit de macht

3.2

de beurs

de beurs werd bedacht omdat er steeds meer kooplieden kwamen met steeds meer verhandelbare spullen dat de koop lieden een eigen gebouw wilden die in 1611 af was. dat bleef nog eeuwen het kloppend hart van de stad

nederland werd in de 17e eeuw steeds beter en machtiger in de handel er kwamen elk jaar duizenden koopvaardijschepen in de haven van Amsterdam

al deze producten werden opgeslagen in pakhuizen. Amsterdam werd een stapelmarkt waar goederen uit heel de wereld werden opgeslagen en verkocht. Amsterdam werd door de vele rijke kooplieden een opkomend kapitalisme. In nederland steeg de nijverheid ook er kwamen koffiebranderijen, suikerraffinaderijen en diamantslijperijen. in Leiden kwam een van de belangrijkste textielsteden van Eu. De families Trip en De Geer zijn steenrijk geworden door bezig te zijn met handel en nijverheid(handelskapitalisme). ze haalden spullen uit eu uit Zweden kwam ijzer en hout uit eigen bos. daarna werd het in Amsterdam verkocht, ook aan de vijand!

de landbouw ging ook vooruit in de gouden eeuw want zij konden op andere gebieden specialiseren in plaats van op graan. de visserij was ook belangrijk want overal in eu werd gezouten haring uit nederland gegeten. Nl werd zo rijk van de visserij, handel, nijverheid en landbouw dat ze het rijkste land in eu werden daarom noemen we het de gouden eeuw. Dat was een reden dat veel kooplieden pakhuizen lieten bouwen in de grachtengordel van Amsterdam. Omdat Nl zo rijk werd wilden de engelsen dat graag van ze afpakken wat leidden tot drie handelsoorlogen op zee. Hierdoor werd met de engelse zeeoorlogen michiel de Ruyter een zeeheld. 1667 had hij zijn grootste succes. de Royal Charcel de trots van de Engelse vloot werd meegenomen. In het rampjaar hadden Keulen Münster Engeland en  Frankrijk een verband tegen Nederland. Toen ze aanvielen versloeg De Ruyter de Frans-Engelse vloot. via het oosten kwamen de Fransen binnen. Er brak paniek uit waarvan De Witt de schuld kreeg en hij samen met zijn broer gedood werd. Vervolgens kwam Willem3 aan de macht en verdreef de Fransen. Vanaf 1689 werd Willem 3 koning van Engeland waardoor Engeland en Nl samen Frankrijk verdreven, maar door dit dure jaar  raakte ze de economische voorsprong kwijt

3.3

de VOC handelde in specerijen met hun eigen compagnieën en maakten veel winst wat helaas snel omlaag ging door onderlinge concurentie. Dat ging niet heel lang omlaag omdat de VOC een monopolie kreeg waardoor zijn alleen in indië mochten handelen. De VOC mocht van de Staten-Generaal alles doen voor de handel. bijvoorbeeld oorlog voeren. de VOC verjoeg de Engelsen en  Portugezen uit Molukken en dwong de Molukkers hun specerijen alleen aan de Nederlanders te leveren.1621  werden zelfs alle inwoners van een eiland vermoord  omdat ze bleven handelen met de Engelse en de Portugezen. Daarna werden er slaven naar de eiland gebracht om er te werken. Dit alles werd in opdracht gedaan van Jan pieterszoon Coen, omdat hij de gouverneur generaal was hij de hoogste baas. Hiervoor had hij in 1619 de stad Jacatra de naam veranderd in Batavia. dat werd nu het centrom van aankomst- en vertrekhaven van alle VOC schepen. in 1621 werd de WIc opgestart de WEST-Indische comgagnie voor west-Afrika en Amerika. de WIC had dezelfde taak als de VOC maar was minder goed . De WIC moest ook helpen met de 80 jaarige oorlog. door Spanje op zee aan te vallen. 1628 haalde Piet Hein een groot succes voor de WIC  hadden ze de zilvervloot van spanje overmeesterd en hadden ze heel veel buit. WIC nam gebieden in bezit om mee te doen met de driehoekshandel. zoals een portugees fort en een stuk van brazilië. Na oorlogen hadden zij Suriname Afrikaanse kustforten en Antilliaanse eilanden.