Oorlog en vrede

Hfst.1 Oorzaken van politieke onrust: Veelvolkerenstaten (Rusland, Turkije, Oostenrijk-Hongarije); - Volken willen eigen land. - Kleinere staten willen land van de grote landen. - Rusland had warme havens aan de Zwarte Zee nodig. - Modern-Imperialisme: eind 18de eeuw Industriële Revolutie; afzetgebieden en grondstoffen nodig. Hiervoor werden koloniën gesticht, en ontstond een strijd om de koloniën. - Landen maken grote legers. - Coalities zorgden voor machtsevenwicht, maar als er een oorlog kwam, zou die groot zijn. 1870: Pruisen valt Frankrijk aan. 1871: Pruisen wint, vrede wordt getekend in Versailles. Hierbij verliest Frankrijk, Elzas-Lotharingen. Andere Duitse staten sluiten zich bij Pruisen aan, en vormen het Deutsche Reich. 1882: Triple Alliantie: Duitsland Oostenrijk-Hongarije Italië 1894: Frankrijk sluit verbond met Rusland, in 1907 sluit Engeland zich hier ook bij aan (Triple Entente, geallieerden) 1914: op dezelfde dag 2 aanslagen op kroonprins Franz-Ferdinand van Oostenrijk-Hongarije. De 1ste bomaanslag mislukt (alleen adjudant gewond), de 2de aanslag (Princip) slaagt: Franz-Ferdinand en zijn vrouw werden vermoord. Oostenrijk-Hongarije zoekt hulp bij Duitsland, en valt Servië aan. Duitsland valt Rusland (bondgenoot van Servië) en Frankrijk (bondgenoot van Rusland) aan. Nacht 4 op 5 augustus; Duitsland valt via België Frankrijk aan (Von Schlieffen plan). België krijgt hulp van Engeland. Duitsland dringt Russen terug uit Oost-Pruisen. 1915: Russen worden verder teruggedrongen; nu helpt Oostenrijk-Hongarije ook mee. Turkije sluit zich aan bij de Centralen (Triple Alliantie). Doordat Duitse troepen naar het oosten gingen, was Duistland in het westen verslapt; de Franse leger-commandant Jofre start een tegenoffensief bij de Marne (Noord-Frankrijk) en de IJzer (Zuidwest-Vlaanderen). De geallieerden beloven in mei Italiaans sprekende gebieden in Oostenrijk-Hongarije aan Italië (Zuid-Tirol, Istrië, Triëst); hiervoor valt Italië, Oostenrijk-Hongarije aan. 1916: Slag bij Verdun (Duitsland valt 6 maanden aan); Slag bij de Somme (Engeland valt 4 maanden aan). Engeland blokkeert Duitse havens; Duitsers vallen Engelse schepen aan en omsingelen met onderzeeërs de Britse eilanden. Als de Duitsers een Engels schip met Amerikaanse burgers en munitie torpedeert, waarschuwt de VS hen krachtig, en verminderen ze de aanvallen met onderzeeërs. Geallieerden stoken Arabische staten op tegen Turkije, hen werd een gebied in het Midden-Oosten beloofd, maar dat hadden Engeland en Frankrijk al in het geheim verdeeld. De Arabieren vallen Turkije aan. 1917: Russische revolutie: Nicolaas II wordt afgezet; door de chaos kon Duitsland nog meer gebied veroveren; door de Duitsers bezette staten verklaren zich onafhankelijk van Rusland. Duitsland kondigt onbeperkte duikboten oorlog af; ook Amerikaanse schepen werden aangevallen. De VS doen nu ook mee in de oorlog. 1918: vrede van Brest-Litovsk wordt gesloten door Lenin, delen van West-Rusland werden onafhankelijk verklaard, Rusland trekt zich terug uit de oorlog. Keizer Wilhelm II trekt zich treed af, Duitsland geeft zich in november over. Hfst. 2 Pacifisten: zijn tegen oorlog. Fransen kiezen voortaan voor een verdedigende strategie; en leggen de Maginot-linie aan. Engelsen kiezen voor een strategie van toegeven: appeasement. Koloniën komen in opstand. Januari 1919: Vrede van Versailles: - Wilson (VS) - David Lloyd George (UK) - Georges Clemenceau (Frankrijk) Frankrijk wilde Duitsland zo verzwakken dat het voorlopig geen bedreiging meer kon vormen, Engeland was daar tegen. Wilson dacht dat als ieder land een democratie was, en het recht van zelfbeschikking werd gerespecteerd, er geen oorlog meer zou zijn. Ook wou hij een volkenbond als scheidsrechter instellen, maar zijn eigen Congress stemde hier tegen. Gevolgen Vrede van Versailles: - Frankrijk krijgt Elzas-Lotharingen terug. - Polen wordt via de Poolse Corridor verbonden met de Oostzee. - Danzig werd als vrijhaven losgemaakt van Duitsland. - Een stuk van de Ardennen ging naar België. - Het Rijnland (tussen Frankrijk en Duitsland) moest worden gedemilitariseerd. - Duitsland moest herstelbetalingen doen. - Duitsland mocht geen leger hebben dat groter was dan 100.000 man. - Duitsland mocht zich niet bij Oostenrijk-Hongarije aansluiten. - Duitsland kreeg de schuld van de 1ste WO - Turkije en Oostenrijk-Hongarije vielen uiteen in nieuwe landen. Turkije wordt de 1ste seculiere staat: politieke en staat zijn gescheiden. Cordon Sanitaire: buffer van landen tussen Rusland en West-Europa. 1922: het Verdrag van Rapallo tussen Duitsland en Rusland: Rusland kan Duitse goederen kopen en Duitse arbeiders en ondernemers houden hierdoor werk. Ook verhuurde Duitsland in het geheim legerofficieren en technici om het Rode Leger te helpen met de opbouw. Zo kon Duitsland ook een groter leger houden dan toegestaan. 1923: Frankrijk bezet Ruhrgebied. Hierdoor liep Duitsland inkomsten mis, en kon het geen herstelbetalingen meer doen. 1924: Het Dawes-plan: Amerikaanse industrie investeert in Duitsland, en Duitsland mag weer geld lenen. 1925: Verdrag van Locarno: hierin stond dat Duitsland vrijwillig de grensveranderingen volgens Verdrag van Versailles accepteerde. 1926: Duitsland wordt lid van de Volkenbond. Briand-Kellogg-pact: Landen spreken af oorlog niet meer als middel te gebruiken om conflicten mee te beslechten. 1929: beurscrisis. 1933: Hitler komt aan de macht; hij begint een politiek van chantage en oorlogsdreiging. 1934: door Hitler opgestookte Nazi’s in Oostenrijk schieten de katholieke dictator Dolfuss dood. Een staatsgreep mislukt echter, omdat Italië een buffer wou houden tussen zijn land en het agressieve Duitsland, hij hielp dus de regering. 1935: Enige onafhankelijke land in Afrika (Ethiopië, wel lid van de volkenbond) wordt aangevallen door Italië (Mussolini); Italië wordt geboycot. Duitsers vallen Rijnland binnen; hij wil een nieuw verdrag sluiten over de Frans-Duitse grens, Frankrijk wil dat niet, en Engeland vindt het wel goed dat de Duitsers in het Rijnland staan. AS Rome-Berlijn; verbond tussen Duitsland en Italië. 1936: Ook Japan sluit zich aan bij Duitsland en Italië (Anti-Kominternpact). Japan was China al binnengevallen, en wou koloniën aanvallen. Hiervoor hadden ze steun van westerse landen nodig, die daar geen koloniën bezaten.
Hfst. 3 1936-1940 Spaanse burgeroorlog; Duitsland en Italië helpen generaal Franco met opstand tegen regering. Vrijwilligers uit veel landen hielpen de regering (internationale brigade). Stalin steunde de regering ook. 1938: Omdat Mussolini na Ethiopië wel wat steun kan gebruiken, vinden ze het nu wel goed als Duitsland Oostenrijk inneemt. Op 12 februari wordt de Oostenrijkse premier Schuschnigg door Hitler in een vergadering zo geïntimideerd dat hij de Oostenrijkse Nazi Seyss-Inquart tot minister van binnenlandse zaken benoemt. Daarna wordt Schuschnigg afgezet en in maart valt Duitsland, Oostenrijk binnen. Hitler krijgt waarschuwingen, Tsjecho-Slowakije niet binnen te vallen. Sudeten-Duitsers krijgen op aandringen van Engeland en Frankrijk regionale autonomie van de regering. In september komen Hitler, Daladier, Chamberlain en Mussolini bij elkaar (Conferentie van München); Daladier herroept steun aan Tsjechië. Omdat Stalin niet was uitgenodigd, wantrouwde hij Engeland en Frankrijk; volgens hem zouden ze eerst Hitler met Rusland laten afrekenen, om daarna het verzwakte Duitsland aan te pakken. Duitsland mocht Bohemen hebben, waar de verdedigingslinie van Tsjecho-Slowakije stond. De 4 landen gaven garanties voor handhaving van de rest van Tsjecho-Slowakije. 1939: Hitler neemt heel Tsjechië in; Slowakije verklaart zich onafhankelijk, en krijgt een pro-Duits bestuur. Engeland geeft garanties aan Polen, nadat Hitler laat weten de Poolse corridor te willen opheffen. Op 23 augustus sluit Stalin met Hitler een niet-aanvalsverdrag (Molotov-von-Ribbentrop-pact). De landen zouden elkaar niet aanvallen, en Polen verdelen. Ook zou Rusland grote invloed in de Baltische staten krijgen, en zich niet bemoeien met de oorlog tussen Duitsland, Engeland en Frankrijk. Op 1 september valt Hitler, Polen binnen; 2 dagen later verklaren Engeland en Frankrijk aan Duitsland de oorlog. Op 17 september valt Rusland vanuit het oosten Polen binnen. 1940: Hitler valt Nederland, België, Luxemburg, Frankrijk, Denemarken en Noorwegen aan.