Ontstaan van de Republiek

Beoordeling 5.8
Foto van een scholier
  • Samenvatting door een scholier
  • 3e klas vwo | 2007 woorden
  • 18 augustus 2004
  • 79 keer beoordeeld
Cijfer 5.8
79 keer beoordeeld

Taal
Nederlands
Vak
Methode
1. Het ontstaan van de Republiek
 De Nederlanden omstreeks 1550

Omstreeks 1550 waren de Nederlanden, dat toen bestond uit Belgie, Luxemburg en Nederland, verdeeld in 17 gewesten. Brabant, Holland en Vlaanderen. Aan het hoofd van zo’n gewest stond een Heer. In die tijd had Karel V heer van alle gewesten. Hij regeerde alle gewesten vanuit Brussel.
De heer had recht om:
- de politiek te regelen
- wanneer er oorlog werd gevoerd.
Maar in de gewesten zelf had de heer niks te vertellen. De gewesten regelden zelf hun bestuur en rechtspraak. Ook konden ze zoveel belasting innen als ze zelf wilden. Als de heer geld nodig had, om oorlog te voeren, moest hij dat vragen aan de Gewestelijke Staten. Dit was een vergadering van de Adel, geestelijken en burgers van Steden. Het woord staten betekend Standen, van de bevolkingslagen.
Omdat de heer op de hoogte wilde blijven wat er in de gewesten gebeurde liet hij vaak vertegenwoordigers van de Gewesten naar Brussel te komen om met z’n allen te vergaderen. Zo kon hij alles in 1 keer bespreken en hoefde het niet apart.
Als de heer niet in de Nederlanden was, werd er een plaatsvervanger aangesteld. Deze werd Landvoogd (man) of een Landvoogdes (vrouw) genoemd.

 Karel V en Filips II willen meer macht en bestrijding van het Protestantisme.

Karel V was de machtigste vorst van Europa. Hij was koning van Spanje en Keizer van het Duitste rijk. Van 1515 to 1555 was hij heer van de Nederlanden. Karel wilde daar 2 dingen bereiken:
- Hij wilde z’n macht in de gewesten vergroten door deze te gaan besturen op 1 bepaald punt (in dit geval Brussel) ook wilde hij een stadhouder aanstellen die vertelde wat er in de gewesten gebeurde en hem op de hoogte hield. De Stadhouder moest ook rust en orde in het gewest houden en was bevelhebber van de soldaten die in het gewest leefden.
- Hij wilde dat alle mensen Katholiek bleven. Er kwamen steeds meer aanhangers van het Protestantisme. (protestantisme bestaat uit verschillende godsdiensten) de belangrijkste daarvan werd het Calvinisme. Hij wilde de godsdienst uitroeien.

Filips II volgde in 1555 z’n vader op als heer van de Nederlanden. Hij vertrok naar spanje en stelde zijn zus Margaretha van Parma aan als Landvoogdes. Zij moest nu besturen.
 De ontevredenheid onder verschillende bevolkingslagen groeit.

De edelen wilde al gauw hun ouder macht terug, en wilde het bestuur uit 1 stad (centralisatie) afschaffen. In de middeleeuwen had de adel een grote macht in een gewest en de edelen wilden deze macht dus terug. Margaretha regeerde, zonder maar enig overleg te plegen met de Adel van de verschillende gewesten.

Ook de rijke burgers waren ontevreden. Ook zij wilden hun oude macht terug. De invloed op het bestuur in de gewesten door de burgers werden steeds kleiner.
De arbeiders en ambachtslieden waren in de 16e eeuw naar de stad getrokken, om daar te handelen. Op het vlaamse plattenland werkten veel mensen in de Textielnijverheid.
Voor de mensen die nog werkten op het platteland moest er graan worden ingevoerd uit de oostzee landen. Deze mislukte nog wel eens, dus zaten veel mensen zonder voedsel en kwam er hongersnood. De regering in Brussel deed er niet veel aan.
De Katholieken waren ook ontevreden. Ze waren het niet eens met de vervolgingen van het Protestantisme en de zware straffen die werden uitgedeeld. Ze hadden bewondering voor de Protestanten dat ze toch ondanks de vervolgingen trouw bleven aan hun geloof.
 Beeldenstorm leid tot strenger optreden Filips II
Filips luisterde niet naar de klachten van de verschillende bevolkingslagen. Hij wilde dat Margaretha nog strenger tegen de Protestanten zou optreden. Daarom sloten een paar edelen zich aan bij Het verbond der Edelen in 1566 boden ze Margaretha een brief aan waarin zei vroegen op te houden met het vervolgen van de Protestanten.
Ze beloofde vaag dat ze minder gestraft zouden worden.
Gevolg:
Uit allerlei landen kwamen de Calvinisten terug naar de Nederlanden en organiseerden op het platteland bijeenkomsten (hagenpreken) dit was op het platteland omdat er in de stad nogal veel soldaten de wacht liepen. Er kwam grote onrust in de winter. Er was grote hongersnood. De Calvinisten en arme arbeiders begonnen op het Vlaamse platteland met de Beeldenstorm. Ze haalden beelden en kostbare voorwerpen uit de kerken. De beelden werden kapot geslagen. De beeldenstorm spreidde uit naar andere gewesten.
De Katholieken schrokken van de beeldenstorm. Zei kozen weer partij voor Filips II Edelen en rijke burgers waren bovendien ook nog bang dat hun eigen bezittingen werden geplunderd.
Margaretha kreeg steun in het regeren dat de orde en rust in de gewesten weer gauw hersteld was. Maar Filips II was daarmee niet tevreden. Hij wilde dat de opstandelingen gestraft zouden worden. Daarom stuurde Filips een nieuwe landvoogd, De Hertog van Alva. Alva kreeg 3 opdrachten van Filips
- De opstandelingen straffen
- Ervoor zorgen dat alleen het Katholieke geloof zou worden geëerd
- De centralisatie van het bestuur invoeren
Alva kwam in 1567 in de Nederlanden aan. De protestanten werden weer streng vervolgd. Maar Alva wilde zonder toestemming van de Gewesten nieuwe belastingen invoeren. Er werd Fel tegen hem geprotesteerd.
 Holland en Zeeland in Opstand onder leiding van Willem van Oranje

Willem van Oranje was een rijke man. Hij was Prins van het vorstendom Oranje (dat ligt in Frankrijk) hij verzette zich tegen de Politiek van Filips II en vond dat hij als edelman meer macht zou kunnen hebben. Ook de vervolging van de Protestanten vond hij verschrikkelijk. Hij wilde 2 dingen bereiken
- dat er goede afspraken werden gemaakt en iedereen het eens was met een beslissing in de Politiek en meer zelfstandigheid voor de Nederlanden
- dat er zegmaar “ vrede “ kwam tussen de Katholieken en de Protestanten.

Willem van Oranje wachtte de komst van Alva niet af, hij vluchtte naar Duitsland (Nassau) en zette daar een leger in elkaar voor een opstand tegen Filips II. Deze opstand is later 80 jarige Oorlog genoemd.
In 1568 en 1572 heeft Willem 2 keer geprobeerd de Nederlanden aan te vallen, maar zijn legers waren te zwak tegenover die van Alva.
In 1572 veroverden de Watergeuzen het in Holland gelegen Den Briel. Na vele jaren sloten zich steeds meer burgers uit de steden van Holland en Zeeland zich aan bij de opstandelingen onder leiding van Willem. In 1578 Amsterdam als laatste. Er werd niet veel gevochten want alle soldaten van Requesens (de opvolger van Alva) waren vooral bezig in het zuiden.
In 1572 namen de opstandelingen in Holland een belangrijke beslissing. Ze riepen alle steden van Holland bij elkaar. Deze Staten riepen Willem van Oranje uit tot Stadhouder van Holland. Voordat hij voor Alva moest vluchten was hij dat ook geweest. Willem van Oranje stelde vrijheid in godsdienst voor. Ieder mocht vanaf dat moment zelf weten in wat hij of zij geloofde. Nadat de Spanjaarden uit Zeeland waren verdreven nam Zeeland deze besluiten over. Deze besluiten gingen geheel tegen de wil van Filips II in. Hij wilde alleen het Katholieke geloof toestaan. Holland en Zeeland waren vanaf 1572 opelijk in verzet gekomen tegen Filips II en tegen de regering in Brussel.
 Andere gewesten sluiten zich bij de opstand aan.

Vier jaar lang waren alleen Holland en Zeeland in opstand tegen Filips II. De andere gewesten bleven hem trouw. In 1576 veranderde dit. Requesens stierf plotseling. Er was geen Spaanse landvoogd die hem snel kon opvolgen. Het Zuiden nam de Staten generaal over. Zij wilden WEL met Holland en Zeeland over Vrede praten.
Ondertussen waren Spaanse huursoldaten aan het plunderen geslagen. Ze hadden al een hele tijd geen geld meer gevangen. Vooral het zuidelijke deel van de Nederlanden werden het slachtoffer. Toen vonden de gewesten (eindelijk) dat het zo niet langer kon. Ze sloten in 1576 een vrede met elkaar. Onder 3 voorwaarde. Die vrede werd de Pacificatie van Gent genoemd. Dit spraken ze af.
- de Plunderende Spaanse soldaten uit het land verdrijven
- protesteren tegen de centralisatie en meer zelfstandigheid voor de Nederlanden eisen
- voorlopig geen aandacht meer te besteden aan de verschillen in godsdienst.

De Noordelijke en Zuidelijke gewesten gaan uit elkaar

In 1576 leek het dus mogelijk dat alle gewesten 1 groot land zouden worden. Toch is het anders gegaan en zijn Nederland en België ontstaan. Hoe kwam dat??

 Godsdienstige Onverdraagzaamheid drijven het Noorden en Zuiden uiteen 

Van de godsdienstvrijheid kwam niks terecht. De Katholieke godsdienst werd verboden. De Calvinisten in Vlaanderen en Brabant veroverden de macht. Zij vernielden beelden in Katholieke kerken. En zij verjoegen of vermoorde katholieke geestelijken.

Filips II bleef alleen het Katholieke geloof toestaan. Doordat de Calvinisten zo aan het vernielen waren gegaan kreeg Filips steun van de katholieke en edelen van de zuidelijke gewesten. Ook kreeg iemand die Willem van Oranje vermoorde van Filips II een beloning. Volgens hem was hij de oorzaak van de opstand. Willem werd in 1584 in Delft vermoord door een Franse Katholiek. Hij werd opgevolgd door Maurits, zijn zoon.
 Onderinvloed van hertog van Parma kiezen zuidelijke gewesten voor Spanje 

In 1578 werd de zoon van Margaretha (de Hertog van Parma) landvoogd. Luxemburg Limburg en Namen erkende hem gelijk als landvoogd. Ook Artesië Henegouwen en Waals-Vlaanderen haalden hem over om hun landvoogd te worden. In 1579 sloten al deze (Belgische) gewesten zich bij elkaar aan in de unie van Atrecht (het tegenwoordige Arras, Frankrijk) Parma had dus nu veel macht in België.

 De Noordelijke Gewesten gaan zich apart organiseren 

Enkele noordelijke gewesten sloten zich aan in de unie van Utrecht ook in 1579. Ze kregen steun van Gent en Antwerpen. Later sloten ook andere noordelijke gewesten zich aan bij de Unie van Utrecht.
In 1581 verklaarde ze aan Filips II dat ze hem niet meer als hun koning zagen, en besloten zonder vorst verder te gaan. Zo ontstond er in 1588 de onafhankelijke Republiek der Verenigde Nederlanden ookwel de Republiek genoemd.

 Noorden en zuiden niet in staat de ander te verslaan 
Parma wilde de zuidelijke gewesten die zich hadden aangesloten bij de Unie van Utrecht terugwinnen. In eerste instantie lukte dit hem niet. Maar tussen 1581 en 1586 veroverde hij telkens eerst het platte land en vervolgens grote steden. De Val van Antwerpen (1585) betekende dat de Unie van Utrecht geen basis meer hadden in de zuidelijke gewesten. In 1586 had Parma bijna alles ten zuide van de grote rivieren veroverd. Verder kwam hij niet. Dat lag niet aan hem maar aan Filips II, want die wilde zich nu met een andere vijand bezighouden, namelijk Engeland.n
Het leger van de opstandige gewesten stond onder leiding van Maurits. Die zorgde voor een goede organisatie en training van het leger. Hij zorgde ervoor dat het loon op een bepaalde vaste dag werd betaald en zo veroverde hij Breda en andere grensvestigingen.
Hij waagde ook een poging om vlaanderen te veroveren, maar die mislukte in 1600 met de slag bij Nieuwpoort. In 1609 tot 1621 volgde een 12jarige vrede, een pauze van de oorlog, het Twaalfjarig Bestand. Na die periode nam Frederik Hendrik (een jongere broer van Maurits) het leger over en veroverde Den Bosch, Venlo, Roermond, Maastricht Sas van Gent en Hulst, De latere provincie Brabant en delen van Limburg.
 Vrede van Munster

Na een tijdje waren alle 2 de partijen tevreden met de situatie zoals deze was. In 1648 werd door Spanje en de Republiek de Vrede van Munster afgesloten. Eindelijk was de 80jarige oorlog afgelopen. De Vredesregeling hield in:
- Spanje erkende de republiek als een onafhankelijke staat
- De zuidelijke gewesten bleven bij Spanje
- De Republiek zou geen pogingen meer doen om het zuiden te veroveren.
- De Schelde zou gesloten blijven. Toen de opstandige gewesten Antwerpen hadden veroverd hadden ze deze dichtgedaan en dat moest zo blijven. Nu was Amsterdam de belangrijkste havenstad van Europa.

 Gevolgen van de Opstand

+ Door de opstand waren de Nederlanden uiteen gevallen in een Noordelijk en Zuidelijke helft.
+ In het Noorden was een nieuwe staat ontstaan; De Republiek. De nieuwe staat verschillende sterk in dat van vroeger de belangrijkste redenen daarvoor waren:
- de Republiek is nu een staat zonder vorst geworden
- De macht was grotendeels in handen van de rijken burgers, dit was bijzonder want in Europa werden de meesten staten geregeerd door vorsten
- De Katholieke godsdienst werd verboden. Nu werd het Calvinisme de belangrijkste godsdienst in de staat.

REACTIES

M.

M.

Bedankt! Dit maakt dat saaie hoofdstuk een stuk minder saai. Ik ga zeker mooi cijfer halen!

14 jaar geleden

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.