Nederlands-Indie

!!! De 'à'tjes staan voor een pijltje, dus het gevolg van ... !!!

Ontstaan kolonisatie

In 1602 ontstond de VOC à begin Gouden Eeuw à handel met verre landen(specerijen: kruid, nagel, foelie, nootmuskaat| na 1650: koffie, thee, suiker, kaneel), alleen handel dmv contract, nog geen kolonisering. à Cultuurstelsel 1830-1870(1/5 van Indonesië producten produceren): koloniën voor moederland met als doel Nederlandse schatkist vullen, en als middel Javaanse Adel en Nederlandse bestuur bondgenootschap.

In 1870 kwam het einde van het Cultuurstelsel in zicht à modern imperialisme ontstond: gebied buiten Java onder Nederlandse heerschappij gebracht + Nederlandse ondernemers naar Nederlands-Indie door ontstaan liberalisme in NL à banken vestigden zich, meer handelmaatschappijen à meer welvaart.

Het wonder van Deli

In 1866 had J Nienhuys een stuk grond geleend voor tabaksplantage van sultan van Deli(Sumatra), daarvoor huurde hij Aziatische arbeiders: koelies. à 1869 Deli Maatschappij, de tabaksondernemers met als wens ‘Snel rijk worden’ wat ook lukte: Het wonder van Deli.

Voor de koelies was het wat minder, ze werden erg slecht behandeld en als ze dienst weigerden, mochten de tabaksondernemers geld- of lijfstraffen toepassen: Poenale sanctie à 1902 aanklacht door advocaat J. van den Brand à regeringsonderzoek à pas 1932 afgeschaft.

Atjeh

Atjeh grensde aan het winstgevende Deli, en was een belangrijke handelsroute. Het gerucht ging dat Atjeh een verbond wilde sluiten met de VS en Italie à Nederland voelde zich bedreigd in deze archipelà maart 1873 militaire strafexpeditie naar Atjeh à Atjeh-oorlog à Atjehers goede strijders à Rond 1890 verminderden de verliezen pas van het Nederlandse koloniale leger:

‘het verraad van Teuko Oernar’. Teuko Oernar was overgelopen van Atjeh naar NL, maar toen het erop aankwam koos hij toch voor Atjeh à NL voelde zich verraden à Gezag uitbreiden door J.B. van Heutsz à Hij zorgden dat aanvoerders gevangen werden genomen à 1904 Van Heutsz gouverneur generaal Nederlands-Indie à uitbreiding Nederlandse gezag archipel via Atjeh-methode.

Ethische koers(1900-1945)

In 1860 diende Eduard Douwes Dekker(Multatuli) een aanklacht in tegen onderdrukking van de inheemse bevolking. Hierdoor ontstond een andere koloniale politiek:

Tussen 1870 en 1914(WOI) groeide het westerse bedrijfsleven en Nederlandse gezag à meer NL’ers naar de kolonie à zij wilden meer inbreng bij bestuur à Nlse regering moest winsten van Cultuurstelsel aan het koloniale bedrijfsleven teruggeven(niet-ondernemers, zoals C. Th. Van Deventer met een artikel ereschuld in 1899, vond dat het naar de Indonesische bevolking moest gaan) à 1901 geen winsten meer voor de Nlse schatkist maar voor welvaartsverbetering van de bevolking: Ereschuld en Voogdijgedachte: kolonie diende opgevoed te worden: Ethische koers. Middel: Westers onderwijs (eerste academisch onderwijs in 1920) en gezondheidszorg met als doel: bestrijding armoede, meer zelfstandigheid

(Nationalisme ontwikkelde zich) à Indonesiërs slimmer à ze zagen in dat ze in de koloniale maatschappij tweederangsburgers waren à verenigingen van Javanen, Sumatranen of Molukkers die streefden naar dezelfde politieke rechten als de Nederlanders, ze maakten gebruik  van westerse kennis en cultuur zonder hun eigen cultuur overboord te gooien: associatiegedachte.

Een van de verenigingen was de Partai Kommunis Indonesia(PKI), in 1920 opgericht, die een bedreiging vormde voor de koloniale orde. Na stakingen in 1927 werd de partij verboden en 1300 aanhangers moesten naar Boven Digoel, een strafkamp in malariagebied in Nieuw-Guinea.

De economische wereldcrisis in 1930-1940 maakte een eind aan de welvaart à bezuinigen op onderwijs, zorg en landbouwvoorlichtingen à Werkeloosheid, salarisverlaging en ontslag à Vele Nederlanders keerden zich tegen de ethische politiek, omdat die zoveel geld kostte.

Soekarno

Rond 1927 ontstond de Partai Nasional Indonesia(PNI), opgericht door Soekarno samen met Mohammed Hatta. Zij werden later de grondlegger van de Republiek Indonesië.

Nadat hij had gestudeerd aan de TH in Bandoeng, werd hij steeds meer een strijder voor vrij Indonesie. Hij wilde de onafhankelijkheid bereiken door middel van massa-acties en weigering om samenwerking met Nederlanders: Non-coöperatie à 1929 Soekarno en andere nationalisten gearresteerd en veroordeeld voor 4 jaar.

Nationalisten kregen van de overheid weinig ruimte om hun idealen uit te voeren à ze stelden zich verkiesbaar voor de volksraad à In 1935 werden ze gesteund door een verzoekschrift van volksraadlid Soetardjo(Petitie-Soetardjo) met het verzoek Nederlands-Indie een zelfstandige positie te geven binnen de Nederlanden. Na drie jaar antwoordde de Nederlandse regering: Nee à steeds meer nationalisten.

Nederlands-Indie wordt Indonesië

Op 7 december 1941 valt Japan Pearl Harbor, Hawaï, in Amerika aan, met als doel vrij spel in de Pacifische Oceaan.

Maar de Japanners bleken niet beter dan de Hollanders: De hond is verdwenen, maar het varken kwam! à 8 maart 1942: Nederlandse strijdkrachten gaven zich over aan Japan à Japanse bezetting in 1942-1945 à Indonesië realiseerde zich dat ze wilde annexeren: snelle nederlaag Nederlanders, opengevallen economische en bestuurlijke functies vervullen, Soekarno samenwerking met Japan voor onafhankelijkheid.

Door de bezetting alle blanken in jappenkampen. Ze werden slecht behandeld en te werk gesteld bij de Birma spoorlijn. Ze werden Robusha’s(werksoldaten) genoemd. Vele Indo-Europeanen bleven buiten de kampen en geen samenwerking met Japan.

Toen Japan realiseerde dat ze niet gingen winnen wilde ze de Indonesische onafhankelijkheid mogelijk maken. Op 7 augustus 1945(een dag na de atoombom op Hiroshima) bereidde ze het voor. Op 15 augustus capituleerde Japan à 17 augustus 1945: ingenieur Soekarno riep onafhankelijk Indonesië uit. Repoebliek Indonesia was een feit.

Bersiap

Na de overgave werden de Engelsen belast met de bezetting. Ze gaven bevel aan Japanners om de gevangenen te beschermen. Ze droegen hierbij ook veel taken over aan de republiek à jeugdgroepen(pemoeda’s) begonnen eigen vrijheidsstrijd à 28 september 1945 Britse troepen landen, alleen voor strategische gebieden te bezetten à Britten één taak: evacuatie ex-gevangenen uit de kampen à meer terreuracties van de pemoeda’s à meer chaos à afname voorjaar 1946.

Begin oktober 1945 kwam van Mook naar Batavia(omgedoopt tot Jakarta). De Nederlanders die nog in de kampen waren moesten beter beschermd worden à van Mook deal met Engelsen, hij moest praten met de Indonesische leiders à hij stelde eind 1946 samen met Soetan Sjahrir voor dat Nederland de Republiek als partij zou erkennen à (de Verenigde Staten van Indonesië(VSI)). à Van Mook zag in dat Indonesië niet ging loslaten van hun besluit à dekolonisatie kwam dichterbij: akkoord van linggadjati (15 november 1946):

•  erkenning door Nederland van het Republikeins gezag over Java en Sumatra
• Samenwerking bij de vorming van de VSI, bestaande uit de Republiek, Borneo en Oost-Indonesië