De 1e wereldoorlog
1914 Franz Ferdinand, kroonprins van Oostenrijk – Hongarije, wordt neergeschoten door de Servische nationalist scholier Princip. Servische Nationalist = voorstander van 1 groot Servië. Gevolgen van de moord:
- Wenen verdacht Servië van hulp aan de Servische/Slavische nationalisten.
- Servië werd politiek gesteund door Rusland
- Wenen zocht contact met Duitse keizer Wilhelm: blanco cheque
- O. – H. zegt Servië de wacht aan.
- Rusland zoekt hulp bij Frankrijk: blanco cheque
- Rusland mobiliseerde leger
- Duitsland beval R. te stoppen daarmee: R. weigert
- Duitsland verklaart oorlog.
De Centralen: Oostenrijk- Hongarije, Duitsland
tegen de Geallieerden : Rusland, Frankrijk en Engeland.
Duistland viel Frankrijk binnen via België en België had de garantie van Engeland dat als zij werden aangevallen, dat Engeland zou helpen: Engeland verklaarde Duitsland de oorlog.
Terwijl Duitsland in Frankrijk bezig was, drong Rusland Oost- Pruisen binnen: meer fronten oorlog. Eerst heette deze oorlog Grote Oorlog, later Eerste Wereldoorlog.
1870 Alle kleine staatjes in Duitsland werden één door oorlog tegen Frankrijk. Duitsland (Pruisen) won en in Versailles werd vrede gesloten en werd Wilhelm 1 uitgeroepen tot keizer. De Fransen verloren Elzas-Lotharingen, gebied met veel kolen- en ijzermijnen. Het nieuwe Duitse Rijk (1870-1918) produceerde na de eenwording steeds meer staal, en bouwde aan een vloot en leger. De kanselier Bismarck wilde Duitsland in alle rust opbouwen en daarom kwam in 1882 de Triple Alliantie (Duitsland,Oostenrijk-Hongarije, Italië) tot stand. Frankrijk besloot hierop een verbond te sluiten met Rusland in 1894. Engeland hield vast aan haar Splendid Isolation zolang er maar een machtsevenwicht in Europa gold. In 1907 ontstond de Triple Entente ( Engeland, Frankrijk, Rusland), Engeland deed toch mee omdat Duitsland overging tot het bouwen een grote handelsvloot en marine.
Sinds eind 18e eeuw werden landen steeds meer economomisch afhankelijk van elkaar door de industriële revolutie. Steeds meer Europese geïndustrialiseerde landen veroverden koloniën (afzetgebied en grondstoffen) en stichtten zo wereldrijken, Modern Imperialisme. Dit was niet goed voor onderlinge verhoudingen. De 2e helft van de 19e eeuw was er één van Militarisme en Nationalisme.
Op de balkan waren een aantal Veelvolkerenstaten ( Turkije,Rusland) en in die staten hadden ze te kampen met een Nationaliteitenprobleem. Voor Rusland was er door dit grote rijk toegang naar de Warme Havens.
De Duitsers vielen aan volgens het Von Schliefen-plan ( geen 2 fronten oorlog), en waren bezig in Frankrijk toen Rusland snel Pruisen binnendrong. Duitsland stuurde een aantal Duitse troepen naar het oosten en die wisten de Russen terug te dringen tot in Rusland. Het gevolg was wel dat Duitsland in Frankrijk tot staan was gebracht doordat F+E+B een tegenoffensief startten. Er ontstond nu een breed front: Van de Elzas tot in Zuid-Vlaanderen. In deze loopgraven oorlog werkte de Offensieve Tactiek niet meer. Korte beschrijving gebeurtenissen:
1916 strijd om Verdun, de Somme, later bezetten Britten de Duitse havens, als antwoord van de Duitsers met aanvallen op Engelse schepen en onderzeeërs, Amerika waarschuwde Duitsland, dat een Engels schip met Am. passagiers en munitie aanboord torpedeerde, zo krachtig dat de onderzeebootoorlog op een laag pitje werd gezet.
Italië had zich tot dusver stil gehouden, maar door mooie geklets sloot het zich aan bij de Triple Alliantie en opende een nieuw front in het zuiden tegen de Oostenrijkers. De verschillende volken in Turkije en op de Balkan werden opgehitst en keerden zich tegen Turkije en Oostenrijk-Hongarije. In 1917 revolutie in Rusland, Duitsland kan daar nu nog meer gebied veroveren en veel volken verklaren zich daar nu onafhankelijk (Polen,Letten).
1918 Lenin sloot de Vrede Brest-Litovsk met Duitsland en trok zich terug uit oorlog. 1917 In Duitsland kondigde men een Onbeperkte Duikbootoorlog af en ook veel Amerikaanse boten werden getorpedeerd. Amerika ging zich nu ook met de oorlog bemoeien, Duitsland kon tegen deze overmacht niet op en gaf zich in 1918 over.
Interbellum
Pacifisten keerden zich volledig van oorlog af. Veel mensen vonden dat er alleen oorlog gevoerd mocht worden om je te verdedigen tegen een agressor. In Engeland en Frankrijk kozen ze voor een verdedigende strategie. De Fransen legden in het oosten de Magot-linie aan. In koloniën begon men zich te verzetten tegen de bezetting.
1919 Vrede van Versailles, Wilson, Clemenceau en Lloyd George besloten wat te doen met Duitsland. Wilson: niet te zware straf, Volkenbond oprichten, hij zijn vredesprogramma vast gelegd in zijn Veertien Punten. Maar de VS deed aan de politiek van Isolationisme en trad zelf niet toe tot Volkenbond. Clemenceau was van mening dat Duitsland zwaar gestraft moest worden en dat werd het ook: veel gebieden kwijt ( Poolse Corridor, Vrijhaven Danzig, Het Rijnland moest worden Gedemilitariseerd), alleen klein leger, herstelbetaling. En verder veranderde het Duitse Rijk in de Republiek van Weimar (1918-1933). Ook met andere verliezers werd vrede gesloten, veel nieuwe landen (Tsjecho-Slowakije, Joegoslavië), en het Turkse Rijk werd een Seculiere staat. Polen vormde net als Tsjecho-Slowakije een buffer tegen de Sovjet-Unie: een Cordon Sanitaire.
De Republiek van Weimar ging samenwerken met de Sovjet-Unie, en sloot het Verdrag van Rapollo in 1922. In 1923 bezette Frankrijk het Ruhrgebied omdat Duitsland niet genoeg betaald had. De Fransen pikten zo de Duitse kolen en hierdoor kwam Duitsland in een financiële crisis, de Amerikanen stelden toen het Dawes-Plan op: ze leenden geld aan Duitsland. Om iets terug te doen probeerde de Republiek van Weimar een buitenlandse politiek te voeren die zich hield aan de regels van Versailles: Erfüllungspolitik. In 1925 sloot Duistland toen het Verdrag van Locarno met de andere Europese landen waarin stond dat Duitsland de regels van Versailles accepteerde. In 1926 mocht Duitsland lid worden van de Volkenbond. Ook werd er nog in 1928 het Briand-Kellogg Pact gesloten, een verdrag tussen 63 landen waarin staat dat ze eerst onderhandelen alvorens naar de wapens te grijpen.
1929 Economische crisis, nazi’s kregen steeds meer aanhang. 1933 Hitler aan de macht. Duitsland werd een totalitaire staat, Hitler verbrak de Erfüllungspolitik en binnen de nationaal-socialistische ideologie werd oorlog verheerlijkt. In de jaren 20 was in Italië Benito Mussolini aan de macht gekomen, hij wilde van Italië weer een grote mogendheid maken, hij veroverde in 1935 Ethiopië. Frankrijk en Engeland wisten niet hoe te reageren, er werd uiteindelijk alleen een economische boycot van Italië uitgeroepen. Hitler drong ondertussen het Rijnland binnen en bood Engeland en Frankrijk een nieuw akkoord te sluiten, Hitler kreeg het Rijnland terug. Mussolini sloot verbond met Hitler: As-Rome-As en later sloot in 1936 Japan zich daar bij aan, de overeenkomst kreeg de naam Anti-komintern pact deze over-eenkomst was gericht tegen de Communistische Internationale. Japan wou zijn macht in Azië uitbreiden en zou waarschijnlijk onvermijdelijk in botsing komen met koloniale mogend- heden. En zocht daarom vrienden in Europa die niet veel ophadden met de kolonisatoren.
Opnieuw oorlog
De Spaanse burgeroorlog (1936-1940): Burgeroorlog tussen aanhangers van de democratische regering van Spanje en conservatieve krachten o.l.v. generaal Franco. Mussolini en Hitler steunden Franco. Het leger zette o.l.v. Franco de regering aan de kant, veel vrijwilligers uit alle landen vormden de Internationale Brigade om de regering van de republiek Spanje te helpen, Stalin koos ook voor de republikeinen. Engeland en Frankrijk twijfelden nog, ze deden niets en richten een Non-interventie Commissie op. Dit paste goed binnen hun Appeasementpolitiek.
In 1934 schoten Oostenrijkse nazi’s hun dictator Dolfuss dood, een staatsgreep mislukte echter mede door Mussolini die Oostenrijk als buffer tegen Duitsland zag, omdat Mussolini in 1938 Hitlers steun goed kon gebruiken (Ethiopië kwestie), gaf hij de Oostenrijkse premier te kennen dat Hitler vrij was in zijn politiek ten opzichte van Oostenrijk. In 1938 trok Duitsland Oostenrijk binnen, en kregen de Oostenrijkse Joden het zwaar te verduren. De Anschluss van Oostenrijk bij Duitsland zorgde voor protest van Frankrijk en Engeland, maar zij hadden dit eigenlijk allang verwacht. Wel kwamen ze nu achter de ware aard van Hitler. In Tsjecho-Slowakije voerde men een politiek die alle minderheden eigen rechten gaf, het was een rijk land, had een goed leger, goede industrie. En het land had goede fortificaties tegen de Duitsers gebouwd, maar deze lagen in Sudeten-Duits gebied. De Sudeten-Duitsers waren niet tevreden met hun positie als Duitssprekende minderheid. Sinds de Anschluss riep Hitler dat Tsjecho-Slowakije een inbreuk vormde op de grens met Duitsland, Tsjecho-Slowakije mobiliseerde in 1938 en waarschuwde F+SU+E, onder druk van E+F gaven ze de regionale autonomie aan de Sudeten-Duitsers, Hitler wilde meer. De SU was bang voor het opdringen van Duitsland richting van de SU, en was voor het optreden tegen Hitler, Engeland en Frankrijk hadden er echter weinig vertrouwen dat de SU hun zou steunen in geval van oorlog, en bovendien grensde Tsj.-Sl. niet aan de SU.
In 1938 nodigde Hitler E+F+I uit voor de Conferentie van München, de SU en Tsj.-Sl. werden niet uitgenodigd. Hoewel er hier wel over Tsj.-Sl. vergaderd zou worden. Stalin ging juist geloven dat het één groot complot was: Hitler werd opgezet tegen hem en als ze dan beide verzwakt door de oorlog waren zoude E+F met Hitler afrekenen en hadden ze meteen het communisme weer de kop in gedrukt. Frankrijk herriep tijdens de conferentie nog eens de garantie jegens Tsjecho-Slowakije. Duitsland mocht Bohemen hebben, als ze Tsjecho-Slowakije maar met rust lieten. 1939 Hitler trekt Tsjechië binnen, Hitler wakkert het Slowaaks nationalisme aan en Slowakije verklaart zich onafhankelijk, maar krijgt wel een pro-Duitse regering.
In 1939 eiste Hitler de opheffing van de Poolse corridor en dat de onafhankelijke stad Danzig weer bij Duitsland gaat horen. Frankrijk en Engeland hebben nu door dat Hitler steeds meer wilt en zich niet wil beperken tot de Duitssprekende staten, en het niet gaat om het Zelfbeschikkingsrecht. Engeland geeft garanties aan Polen, de SU sluit geen verbond met hen, die heeft namelijk al zijn eigen conclusies getrokken: ze vertrouwden E+F niet, ze zouden hem nooit steunen in oorlog met Hitler, oorlog was onvermijdelijk hij probeerde het alleen nog uit te stellen. De SU was eigenlijk niet in staat om oorlog te voeren, na zoveel slachtoffers bij de zuiveringen in de Partij. Stalin hoopte stiekem dat Hitler F+E zou verslaan en dat hij dan met Hitler af kon rekenen. Daarom sloot hij het Nietaanvalsverdrag: het Molotov-von-Ribbentrop-Pact met Duitsland. Polen zou onder hen verdeeld worden en de SU zou een behoorlijke invloed in Estland, Letland en Litouwen krijgen. De Russen moesten zich dan wel buiten de oorlogen houden die Duitsland voerde.
Op 1 september overschreden de Duitsers de grens van Polen, op 3 september verklaarden Frankrijk en Engeland Duitsland de oorlog. Het veroveren van Polen (en later ook de andere landen) ging heel snel, vanwege het concept van snelheid werd deze strategie Blitzkrieg genoemd. Op 17 september vielen de Russen de andere kant van Polen binnen, op de lijn die Duitsland en de SU getrokken hadden stopten ze. Engeland en Frankrijk deden ondanks de oorlog niet veel. In de winter van 1939-1940 was er sprake van een spookoorlog. Alleen de Russen vochten een bittere slag uit met de Finnen. Pas toen in 1940 Duitsland een onverhoedse aanval opent op Denemarken, Noorwegen, Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk raakte West-Europa ook werkelijk betrokken in de Tweede Wereldoorlog.
Bondgenootschappen en afspraken
* 1882: Tripple Alliantie (Dui + Ita + OH)
* 1907: Tripple Entente (Fra + Rus + Eng), Duitsland wordt te machtig!
* 1915: Italië ook bij Tripple Entente, ze wilde een stukje van oostenrijk
* 1917: VS gaat ook mee doen aan de oorlog, onbeperkte duikbotenoorlog door Duitsland tegen de Amerikanen.
* 1918: Vrede van Brest-Litovsk = Rusland en Duitsland sluiten vrede na de machtsovernamen van de bolsjewieken. Rusland doet niet meer mee aan de 1e wereldoorlog.
* 1920: Verdrag van Rapollo = Duitsland gaat samenwerken met de SU. Toegang tot de sovjetmarkt voor Duitse ondernemers en het trainen van Russische soldaten door de Duitsers.
* 1923: Dawes-Plan = Amerikaans hulpprogramma om de duitse economie erbovenop te helpen na de economische crisis van 1923
* 1925: Verdrag van Locarno = Duitsland accepteert grenzen en regels (zoals gebiedsverlies) van Versailles.
* 1928: Briand-Kellogg Pact = Verdrag van 63 landen: eerst onderhandelen, dus niet eerst wapens!
* As Rome Berlijn: = Verbond tussen Mussolini en Hitler (1936 ook Japan).
* 1936: Anti-Komintern Pact = Verbond tussen Duitsland, Italië en Japan
* 1938: Conferentie van München= Vergadering van D+E+F+I over Tsj.-Sl.
* 1939: Molotov-von Ribbentrop-pact = Niet-aanvalsverdrag tussen SU en D
Overzicht gebeurtenissen 1e wereldoorlog
• Domineert de wereld tussen 1914 en 1918.
• De naam Eerste Wereldoorlog krijgt de oorlog pas officieel nadat de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Tijdens het interbellum (periode tussen twee oorlogen) spreekt men van de Grote Oorlog.
• W.O. 1 draait uit op een loopgravenoorlog en wordt uitgevochten op Europees grondgebied.
• De directe oorzaak voor de oorlog is de moord op Frans Ferdinand, op dat moment de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije. Tijdens een bezoek aan Bosnië op 28 juni 1914 wordt hij vermoord door Gavrilo Princip van de Servische nationalistische beweging de Zwarte Hand.
• Oostenrijk-Hongarije grijpt haar kans om Servië aan te pakken. Daarbij vraagt het land om steun bij Duitsland, dat carte blanche geeft.
• Duitsland heeft intussen haar eigen plannen en ziet in de crisis een welkome aanleiding om deze plannen in werking te stellen.
• Aan het einde van de negentiende eeuw en aan het begin van de twintigste eeuw is in Europa een wankelend machtsevenwicht ontstaan, waarbij vele bondgenootschappen worden gesloten, omdat landen zich alleen niet veilig voelen.
• Zo is er sprake van de Triple Entente, waar Frankrijk, Rusland en Engeland deel van uitmaken.
• Duitsland bundelt zijn krachten met Oostenrijk-Hongarije.
• Oostenrijk-Hongarije verklaart Servië de oorlog op 28 juli 1914.
• In Duitsland ligt inmiddels het Von Schlieffen-plan klaar. Dit plan gaat uit van een tweefrontenoorlog, op Frans en op Russisch grondgebied.
• Rusland treedt op als beschermer van Servië en verklaart de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije de oorlog.
• Duitsland reageert en stelt Rusland een ultimatum: het land moet zijn troepen terugtrekken.
• Rusland trekt zich van het ultimatum niets aan en Duitsland verklaart ook Rusland de oorlog.
• Hierop mobiliseert Rusland’s bondgenoot Frankrijk zich
• Eerst wordt Frankrijk door de Duitsers via België belegerd. Dat heeft tot gevolg dat Engeland (het V.K. of Groot-Brittannië) zich in de oorlog gaat mengen, omdat dat land de neutraliteit van België waarborgt.
• In Frankrijk komt het tot een loopgravenoorlog die vier jaar zal duren.
• In 1915 mengen ook de Turken en de Bulgaren zich in de oorlog op de Balkan.
• De Turken voeren intussen ook hun eigen strijd in het Midden-Oosten, waar zij heerschappij kwijtraken. Dit heeft grote gevolgen voor de kaart van het Midden-Oosten.
• Al tijdens de oorlog delen de Fransen en de Britten tijdens een geheime overeenkomst in 1916 de landen in het gebied op. Ook sporen zij de Arabieren aan in opstand te komen tegen de Turken, in ruil voor onafhankelijkheid.
• In de Balfour-verklaring van een jaar later beloven de Britten de joden weliswaar niet een eigen autonome staat, maar wel een veilig tehuis.
• Na de oorlog bezetten de Britten Palestina.
• Italië, dat met Duitsland en Oostenrijk de Driebond vormt, schaart zich tijdens de oorlog aan de kant van de geallieerden.
• In de Verenigde Staten komt intussen de oorlogsindustrie op gang: het land levert materieel aan de geallieerden.
• Pas als Duitsland een duikbotenoorlog begint in 1917, waarbij ook Amerikaanse schepen doelwit zijn, voelt de VS zich aangevallen en verklaart het land de Duitsers de oorlog. Dit betekent het keerpunt.
• De oorlog wordt ook op andere fronten uitgevochten: namelijk in de overzeese koloniën.
• In 1918 wordt duidelijk dat de Duitsers de oorlog niet kunnen winnen. Het land kampt bovendien met interne dreiging van een revolutie. Dat is te wijten aan de onvrede onder het volk.
• De oorlog wordt op 11 november 1918 om elf over elf beëindigd.
• De Eerste Wereldoorlog heeft enorme gevolgen. Zo blijkt voor het eerst de macht van de nieuwkomer Amerika. Europa is niet langer het centrum van de wereld. Wantrouwen beheerst het continent en het overleg tussen de verschillende mogendheden neemt drastisch af.
• Onder de ontevreden soldaten en arbeiders gedijt het communisme.
• Op 28 juni 1919 wordt de Vrede van Versailles getekend. Duitsland raakt gebied kwijt aan Frankrijk en Polen. Het land moet gedemilitariseerd worden. Bovendien krijgt het land te maken met enorme herstelbetalingen.
• Op de kaart van Europa worden de staten Polen, Joegoslavië en Tsjecho-Slowakije getekend. De Volkenbond wordt gevormd.
• Oostenrijk-Hongarije wordt in twee delen gesplitst.
1914 Franz Ferdinand, kroonprins van Oostenrijk – Hongarije, wordt neergeschoten door de Servische nationalist scholier Princip. Servische Nationalist = voorstander van 1 groot Servië. Gevolgen van de moord:
- Wenen verdacht Servië van hulp aan de Servische/Slavische nationalisten.
- Servië werd politiek gesteund door Rusland
- Wenen zocht contact met Duitse keizer Wilhelm: blanco cheque
- O. – H. zegt Servië de wacht aan.
- Rusland mobiliseerde leger
- Duitsland beval R. te stoppen daarmee: R. weigert
- Duitsland verklaart oorlog.
De Centralen: Oostenrijk- Hongarije, Duitsland
tegen de Geallieerden : Rusland, Frankrijk en Engeland.
Duistland viel Frankrijk binnen via België en België had de garantie van Engeland dat als zij werden aangevallen, dat Engeland zou helpen: Engeland verklaarde Duitsland de oorlog.
Terwijl Duitsland in Frankrijk bezig was, drong Rusland Oost- Pruisen binnen: meer fronten oorlog. Eerst heette deze oorlog Grote Oorlog, later Eerste Wereldoorlog.
1870 Alle kleine staatjes in Duitsland werden één door oorlog tegen Frankrijk. Duitsland (Pruisen) won en in Versailles werd vrede gesloten en werd Wilhelm 1 uitgeroepen tot keizer. De Fransen verloren Elzas-Lotharingen, gebied met veel kolen- en ijzermijnen. Het nieuwe Duitse Rijk (1870-1918) produceerde na de eenwording steeds meer staal, en bouwde aan een vloot en leger. De kanselier Bismarck wilde Duitsland in alle rust opbouwen en daarom kwam in 1882 de Triple Alliantie (Duitsland,Oostenrijk-Hongarije, Italië) tot stand. Frankrijk besloot hierop een verbond te sluiten met Rusland in 1894. Engeland hield vast aan haar Splendid Isolation zolang er maar een machtsevenwicht in Europa gold. In 1907 ontstond de Triple Entente ( Engeland, Frankrijk, Rusland), Engeland deed toch mee omdat Duitsland overging tot het bouwen een grote handelsvloot en marine.
Sinds eind 18e eeuw werden landen steeds meer economomisch afhankelijk van elkaar door de industriële revolutie. Steeds meer Europese geïndustrialiseerde landen veroverden koloniën (afzetgebied en grondstoffen) en stichtten zo wereldrijken, Modern Imperialisme. Dit was niet goed voor onderlinge verhoudingen. De 2e helft van de 19e eeuw was er één van Militarisme en Nationalisme.
De Duitsers vielen aan volgens het Von Schliefen-plan ( geen 2 fronten oorlog), en waren bezig in Frankrijk toen Rusland snel Pruisen binnendrong. Duitsland stuurde een aantal Duitse troepen naar het oosten en die wisten de Russen terug te dringen tot in Rusland. Het gevolg was wel dat Duitsland in Frankrijk tot staan was gebracht doordat F+E+B een tegenoffensief startten. Er ontstond nu een breed front: Van de Elzas tot in Zuid-Vlaanderen. In deze loopgraven oorlog werkte de Offensieve Tactiek niet meer. Korte beschrijving gebeurtenissen:
1916 strijd om Verdun, de Somme, later bezetten Britten de Duitse havens, als antwoord van de Duitsers met aanvallen op Engelse schepen en onderzeeërs, Amerika waarschuwde Duitsland, dat een Engels schip met Am. passagiers en munitie aanboord torpedeerde, zo krachtig dat de onderzeebootoorlog op een laag pitje werd gezet.
Italië had zich tot dusver stil gehouden, maar door mooie geklets sloot het zich aan bij de Triple Alliantie en opende een nieuw front in het zuiden tegen de Oostenrijkers. De verschillende volken in Turkije en op de Balkan werden opgehitst en keerden zich tegen Turkije en Oostenrijk-Hongarije. In 1917 revolutie in Rusland, Duitsland kan daar nu nog meer gebied veroveren en veel volken verklaren zich daar nu onafhankelijk (Polen,Letten).
1918 Lenin sloot de Vrede Brest-Litovsk met Duitsland en trok zich terug uit oorlog. 1917 In Duitsland kondigde men een Onbeperkte Duikbootoorlog af en ook veel Amerikaanse boten werden getorpedeerd. Amerika ging zich nu ook met de oorlog bemoeien, Duitsland kon tegen deze overmacht niet op en gaf zich in 1918 over.
Interbellum
Pacifisten keerden zich volledig van oorlog af. Veel mensen vonden dat er alleen oorlog gevoerd mocht worden om je te verdedigen tegen een agressor. In Engeland en Frankrijk kozen ze voor een verdedigende strategie. De Fransen legden in het oosten de Magot-linie aan. In koloniën begon men zich te verzetten tegen de bezetting.
1919 Vrede van Versailles, Wilson, Clemenceau en Lloyd George besloten wat te doen met Duitsland. Wilson: niet te zware straf, Volkenbond oprichten, hij zijn vredesprogramma vast gelegd in zijn Veertien Punten. Maar de VS deed aan de politiek van Isolationisme en trad zelf niet toe tot Volkenbond. Clemenceau was van mening dat Duitsland zwaar gestraft moest worden en dat werd het ook: veel gebieden kwijt ( Poolse Corridor, Vrijhaven Danzig, Het Rijnland moest worden Gedemilitariseerd), alleen klein leger, herstelbetaling. En verder veranderde het Duitse Rijk in de Republiek van Weimar (1918-1933). Ook met andere verliezers werd vrede gesloten, veel nieuwe landen (Tsjecho-Slowakije, Joegoslavië), en het Turkse Rijk werd een Seculiere staat. Polen vormde net als Tsjecho-Slowakije een buffer tegen de Sovjet-Unie: een Cordon Sanitaire.
De Republiek van Weimar ging samenwerken met de Sovjet-Unie, en sloot het Verdrag van Rapollo in 1922. In 1923 bezette Frankrijk het Ruhrgebied omdat Duitsland niet genoeg betaald had. De Fransen pikten zo de Duitse kolen en hierdoor kwam Duitsland in een financiële crisis, de Amerikanen stelden toen het Dawes-Plan op: ze leenden geld aan Duitsland. Om iets terug te doen probeerde de Republiek van Weimar een buitenlandse politiek te voeren die zich hield aan de regels van Versailles: Erfüllungspolitik. In 1925 sloot Duistland toen het Verdrag van Locarno met de andere Europese landen waarin stond dat Duitsland de regels van Versailles accepteerde. In 1926 mocht Duitsland lid worden van de Volkenbond. Ook werd er nog in 1928 het Briand-Kellogg Pact gesloten, een verdrag tussen 63 landen waarin staat dat ze eerst onderhandelen alvorens naar de wapens te grijpen.
Opnieuw oorlog
De Spaanse burgeroorlog (1936-1940): Burgeroorlog tussen aanhangers van de democratische regering van Spanje en conservatieve krachten o.l.v. generaal Franco. Mussolini en Hitler steunden Franco. Het leger zette o.l.v. Franco de regering aan de kant, veel vrijwilligers uit alle landen vormden de Internationale Brigade om de regering van de republiek Spanje te helpen, Stalin koos ook voor de republikeinen. Engeland en Frankrijk twijfelden nog, ze deden niets en richten een Non-interventie Commissie op. Dit paste goed binnen hun Appeasementpolitiek.
In 1934 schoten Oostenrijkse nazi’s hun dictator Dolfuss dood, een staatsgreep mislukte echter mede door Mussolini die Oostenrijk als buffer tegen Duitsland zag, omdat Mussolini in 1938 Hitlers steun goed kon gebruiken (Ethiopië kwestie), gaf hij de Oostenrijkse premier te kennen dat Hitler vrij was in zijn politiek ten opzichte van Oostenrijk. In 1938 trok Duitsland Oostenrijk binnen, en kregen de Oostenrijkse Joden het zwaar te verduren. De Anschluss van Oostenrijk bij Duitsland zorgde voor protest van Frankrijk en Engeland, maar zij hadden dit eigenlijk allang verwacht. Wel kwamen ze nu achter de ware aard van Hitler. In Tsjecho-Slowakije voerde men een politiek die alle minderheden eigen rechten gaf, het was een rijk land, had een goed leger, goede industrie. En het land had goede fortificaties tegen de Duitsers gebouwd, maar deze lagen in Sudeten-Duits gebied. De Sudeten-Duitsers waren niet tevreden met hun positie als Duitssprekende minderheid. Sinds de Anschluss riep Hitler dat Tsjecho-Slowakije een inbreuk vormde op de grens met Duitsland, Tsjecho-Slowakije mobiliseerde in 1938 en waarschuwde F+SU+E, onder druk van E+F gaven ze de regionale autonomie aan de Sudeten-Duitsers, Hitler wilde meer. De SU was bang voor het opdringen van Duitsland richting van de SU, en was voor het optreden tegen Hitler, Engeland en Frankrijk hadden er echter weinig vertrouwen dat de SU hun zou steunen in geval van oorlog, en bovendien grensde Tsj.-Sl. niet aan de SU.
In 1938 nodigde Hitler E+F+I uit voor de Conferentie van München, de SU en Tsj.-Sl. werden niet uitgenodigd. Hoewel er hier wel over Tsj.-Sl. vergaderd zou worden. Stalin ging juist geloven dat het één groot complot was: Hitler werd opgezet tegen hem en als ze dan beide verzwakt door de oorlog waren zoude E+F met Hitler afrekenen en hadden ze meteen het communisme weer de kop in gedrukt. Frankrijk herriep tijdens de conferentie nog eens de garantie jegens Tsjecho-Slowakije. Duitsland mocht Bohemen hebben, als ze Tsjecho-Slowakije maar met rust lieten. 1939 Hitler trekt Tsjechië binnen, Hitler wakkert het Slowaaks nationalisme aan en Slowakije verklaart zich onafhankelijk, maar krijgt wel een pro-Duitse regering.
In 1939 eiste Hitler de opheffing van de Poolse corridor en dat de onafhankelijke stad Danzig weer bij Duitsland gaat horen. Frankrijk en Engeland hebben nu door dat Hitler steeds meer wilt en zich niet wil beperken tot de Duitssprekende staten, en het niet gaat om het Zelfbeschikkingsrecht. Engeland geeft garanties aan Polen, de SU sluit geen verbond met hen, die heeft namelijk al zijn eigen conclusies getrokken: ze vertrouwden E+F niet, ze zouden hem nooit steunen in oorlog met Hitler, oorlog was onvermijdelijk hij probeerde het alleen nog uit te stellen. De SU was eigenlijk niet in staat om oorlog te voeren, na zoveel slachtoffers bij de zuiveringen in de Partij. Stalin hoopte stiekem dat Hitler F+E zou verslaan en dat hij dan met Hitler af kon rekenen. Daarom sloot hij het Nietaanvalsverdrag: het Molotov-von-Ribbentrop-Pact met Duitsland. Polen zou onder hen verdeeld worden en de SU zou een behoorlijke invloed in Estland, Letland en Litouwen krijgen. De Russen moesten zich dan wel buiten de oorlogen houden die Duitsland voerde.
Op 1 september overschreden de Duitsers de grens van Polen, op 3 september verklaarden Frankrijk en Engeland Duitsland de oorlog. Het veroveren van Polen (en later ook de andere landen) ging heel snel, vanwege het concept van snelheid werd deze strategie Blitzkrieg genoemd. Op 17 september vielen de Russen de andere kant van Polen binnen, op de lijn die Duitsland en de SU getrokken hadden stopten ze. Engeland en Frankrijk deden ondanks de oorlog niet veel. In de winter van 1939-1940 was er sprake van een spookoorlog. Alleen de Russen vochten een bittere slag uit met de Finnen. Pas toen in 1940 Duitsland een onverhoedse aanval opent op Denemarken, Noorwegen, Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk raakte West-Europa ook werkelijk betrokken in de Tweede Wereldoorlog.
Bondgenootschappen en afspraken
* 1882: Tripple Alliantie (Dui + Ita + OH)
* 1907: Tripple Entente (Fra + Rus + Eng), Duitsland wordt te machtig!
* 1915: Italië ook bij Tripple Entente, ze wilde een stukje van oostenrijk
* 1917: VS gaat ook mee doen aan de oorlog, onbeperkte duikbotenoorlog door Duitsland tegen de Amerikanen.
* 1918: Vrede van Brest-Litovsk = Rusland en Duitsland sluiten vrede na de machtsovernamen van de bolsjewieken. Rusland doet niet meer mee aan de 1e wereldoorlog.
* 1920: Verdrag van Rapollo = Duitsland gaat samenwerken met de SU. Toegang tot de sovjetmarkt voor Duitse ondernemers en het trainen van Russische soldaten door de Duitsers.
* 1925: Verdrag van Locarno = Duitsland accepteert grenzen en regels (zoals gebiedsverlies) van Versailles.
* 1928: Briand-Kellogg Pact = Verdrag van 63 landen: eerst onderhandelen, dus niet eerst wapens!
* As Rome Berlijn: = Verbond tussen Mussolini en Hitler (1936 ook Japan).
* 1936: Anti-Komintern Pact = Verbond tussen Duitsland, Italië en Japan
* 1938: Conferentie van München= Vergadering van D+E+F+I over Tsj.-Sl.
* 1939: Molotov-von Ribbentrop-pact = Niet-aanvalsverdrag tussen SU en D
Overzicht gebeurtenissen 1e wereldoorlog
• Domineert de wereld tussen 1914 en 1918.
• De naam Eerste Wereldoorlog krijgt de oorlog pas officieel nadat de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Tijdens het interbellum (periode tussen twee oorlogen) spreekt men van de Grote Oorlog.
• W.O. 1 draait uit op een loopgravenoorlog en wordt uitgevochten op Europees grondgebied.
• De directe oorzaak voor de oorlog is de moord op Frans Ferdinand, op dat moment de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije. Tijdens een bezoek aan Bosnië op 28 juni 1914 wordt hij vermoord door Gavrilo Princip van de Servische nationalistische beweging de Zwarte Hand.
• Oostenrijk-Hongarije grijpt haar kans om Servië aan te pakken. Daarbij vraagt het land om steun bij Duitsland, dat carte blanche geeft.
• Aan het einde van de negentiende eeuw en aan het begin van de twintigste eeuw is in Europa een wankelend machtsevenwicht ontstaan, waarbij vele bondgenootschappen worden gesloten, omdat landen zich alleen niet veilig voelen.
• Zo is er sprake van de Triple Entente, waar Frankrijk, Rusland en Engeland deel van uitmaken.
• Duitsland bundelt zijn krachten met Oostenrijk-Hongarije.
• Oostenrijk-Hongarije verklaart Servië de oorlog op 28 juli 1914.
• In Duitsland ligt inmiddels het Von Schlieffen-plan klaar. Dit plan gaat uit van een tweefrontenoorlog, op Frans en op Russisch grondgebied.
• Rusland treedt op als beschermer van Servië en verklaart de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije de oorlog.
• Duitsland reageert en stelt Rusland een ultimatum: het land moet zijn troepen terugtrekken.
• Rusland trekt zich van het ultimatum niets aan en Duitsland verklaart ook Rusland de oorlog.
• Hierop mobiliseert Rusland’s bondgenoot Frankrijk zich
• Eerst wordt Frankrijk door de Duitsers via België belegerd. Dat heeft tot gevolg dat Engeland (het V.K. of Groot-Brittannië) zich in de oorlog gaat mengen, omdat dat land de neutraliteit van België waarborgt.
• In Frankrijk komt het tot een loopgravenoorlog die vier jaar zal duren.
• De Turken voeren intussen ook hun eigen strijd in het Midden-Oosten, waar zij heerschappij kwijtraken. Dit heeft grote gevolgen voor de kaart van het Midden-Oosten.
• Al tijdens de oorlog delen de Fransen en de Britten tijdens een geheime overeenkomst in 1916 de landen in het gebied op. Ook sporen zij de Arabieren aan in opstand te komen tegen de Turken, in ruil voor onafhankelijkheid.
• In de Balfour-verklaring van een jaar later beloven de Britten de joden weliswaar niet een eigen autonome staat, maar wel een veilig tehuis.
• Na de oorlog bezetten de Britten Palestina.
• Italië, dat met Duitsland en Oostenrijk de Driebond vormt, schaart zich tijdens de oorlog aan de kant van de geallieerden.
• In de Verenigde Staten komt intussen de oorlogsindustrie op gang: het land levert materieel aan de geallieerden.
• Pas als Duitsland een duikbotenoorlog begint in 1917, waarbij ook Amerikaanse schepen doelwit zijn, voelt de VS zich aangevallen en verklaart het land de Duitsers de oorlog. Dit betekent het keerpunt.
• De oorlog wordt ook op andere fronten uitgevochten: namelijk in de overzeese koloniën.
• In 1918 wordt duidelijk dat de Duitsers de oorlog niet kunnen winnen. Het land kampt bovendien met interne dreiging van een revolutie. Dat is te wijten aan de onvrede onder het volk.
• De oorlog wordt op 11 november 1918 om elf over elf beëindigd.
• Onder de ontevreden soldaten en arbeiders gedijt het communisme.
• Op 28 juni 1919 wordt de Vrede van Versailles getekend. Duitsland raakt gebied kwijt aan Frankrijk en Polen. Het land moet gedemilitariseerd worden. Bovendien krijgt het land te maken met enorme herstelbetalingen.
• Op de kaart van Europa worden de staten Polen, Joegoslavië en Tsjecho-Slowakije getekend. De Volkenbond wordt gevormd.
• Oostenrijk-Hongarije wordt in twee delen gesplitst.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden