1 Van VOC-koopman tot bestuursambtenaar
Deelvraag: Hoe ontwikkelden de VOC-kooplieden zich tot bestuurders van N-I en welke gevolgen had dat?
In 1596 leefde de boerenbevolking in desa’s, die bestuurd werden door de adel. De baas van de adel was de vorst. Alle boeren aanbeden hem en gaven hem daardoor ook land en mannen voor het leger, ze deden dit omdat ze dachten dat de vorst in aanraking stond met de goden.
Langs de kust van Java lagen havens, hier verbleven Aziaten, Arabieren en Europeanen voor de handel. Ze beconcurreerde elkaar, dus werd er in 1602 besloten om de VOC op te richten. De VOC kreeg het alleenrecht op Indonesië, de VOC wilde ook fijne Molukse specerijen gaan verhandelen maar dat lukte alleen maar om dealen af te sluiten met de bevolking. Jan Pieterszoon Coen was lang de baas van de VOC, hij werd ook wel de gouverneur generaal genoemd. Hij gebruikte veel geweld om zijn doel te bereiken.
In 1619 werden de Indonesische prins van Jakarta en zijn Engelse bondgenoten door Coen vernietigd, nu kon hij Batavia (centrale vestiging van de VOC) op gaan bouwen. Coen wou heel Zuid-Oost Azië veroveren en ging daarom spullen inkopen en dan weer ruilen of verkopen, zo kon de VOC volgens hem rijk worden. Hij overleed in 1629 in Batavia. Nadat Coen de baas was van de VOC maakte de VOC een grote bloei door, maar het ging niet goed want de VOC gaf meer geld uit in Nederland, dan het verdiende dus de VOC ging failliet. De NL-regering nam alles over. In 1806 drongen de idealen van de Franse revolutie door en werd Nl zelfs een deel van Frankrijk. In 1811 veroverden de Engelsen ook nog is de kolonie en troffen hun eigen bestuursmaatregelen, maar in 1816 droeg Engeland, Nl-Indië toch weer over, Nl-Indië had nu ook een redelijk bestuur gekregen. In Batavia hadden ze het hoofdkantoor gevestigd en ze hadden het gezag van de Indonesische vorsten afgepakt. Op veel plaatsen ontstonden toen anti-Nederlandse gevoelens. Het kruidnagelmonopolie werd weer streng ingevoerd. Op 14 mei 1817 ontstond een opstand die snel oversloeg naar andere eilanden. De Nederlandse bestuursambtenaar en zijn gezin werden vermoord. Nederland won uiteindelijk wel. matoelesia werd op 16-12-1817 opgehangen, hij was de leider van de tegenstanders in de oorlog.
In 1825 brak opnieuw een opstand uit tegen het Nederlandse gezag, dit duurde 5 jaar. De aanleiding van de Java-oorlog was dat de vorstendommen op Java zich vernederd voelden door het gezag en hun inkomen. Uiteindelijk ging de oorlog om dat de Javanen hun zelfstandigheid terug wilden en de Hollanders vochten voor het behoud van hun kolonie. Uiteindelijk stierf de prins van Java nadat ze gesprekken hadden gehad over een onderhandeling. Met het einde van de Java- oorlog was ook een eind gekomen aan het verzet van de Javaanse adel.
Nederland nam in 1816 het gezag van de Engelsen over (zie hierboven).De regering van Nederland bleef optimistisch, want de kolonie zou goud waard zijn voor NL. Maar er kwamen geen grote inkomsten… Dus in 1830 bedacht Jahannes Graaf van den Bosch een zelfgemaakt stelsel (cultuurstelsel). De javaanse boeren moesten 1/5e van hun grond afstaan. Ze kregen voor het inleveren van de grond en de gewassen, plantloon. Het was dus extra zwaar werk voor de boeren. De Nl-regering stelde vorsten en bestuurders voor het controleren van de boeren. Voor dit werk kregen ze toeslagen op hun salaris als alles goed zou lopen. De toeslagen die ze kregen noem je cultuurprocenten. Dit controleren was een slim plan van de overheid want deze Indonesische Adel had invloed op de boeren. Het cultuurstelsel werd een heel goed plan. Omdat het zo goed liep met de inkomsten voor nederland, deden ze nogal wat geld in de NL- staatskas. Dus het geld werd uitgegeven aan NL- behoeften zoals spoorlijnen in Rotterdam. Er groeide kritiek op het stelsel. Vooral vanuit de ned- liberalen, want zij vonden dat sommigen werden bevooroordeeld, bv de controleerders van adel. Hoe meer oogst java opleverden hoe meer cultuurprocenten hun kregen. Het cultuurstelsel werd afgeschaft in 1870 omdat er meer vrije arbeid moest komen. Er kwamen nu wel 2 nieuwe wetten voor in de plaats:
- Agrarische wet (zo konden particuliere ondernemers zich in NL-I vestigen
- De Suikerwet (werd besloten de verplichte suikerrietproductie geleidelijk af te schaffen.)
Nederland breidde zijn gezag uit over het hele gebied dat nu Republiek Indonesië heette. Het opperbestuur zat in Den Haag. Hij gaf opdrachten aan de ambtenaar die verantwoordelijk was voor het algemene bestuur in NL-I. Dat algemeen bestuur werd uitgevoerd via 8 departementen, 2 belangrijke:
- Binnenlands Bestuur ( was Europees en Nederlands)
- Inheems Bestuur (Indonesich)
Ook waren er nog 300-tal vorstendommen die zich nog beperkt zelf mochten besturen maar wel aan de Nl-regering die wetten moeten volgen.
1602 Werd VOC opgericht doordat iedereen elkaar beconcurreerde.
1619 Werd Batavia opgebouwd nadat Coen een opstand had gewonnen.
1629 Coen overleed
1798 VOC ging failliet, er werd meer geld uitgegeven dan verdiend.
1806 Nl werd van Frankrijk
1811 Engeland verovert Java en er komt een bestuur op Java.
1816 Nl kreeg toch weer Java, er ontstond een anti-NL gevoel op java.
1817 opstand tegen NL omdat ze geen zelfstandigheid mochten hebben.
1825 Java-oorlog, Java wil zelfstandigheid terug, NL wil kolonie houden.
1830 Johannes Graaf van den Bosch bedacht Cultuurstelsel.
1870 cultuurstelsel afgeschaft, er moest vrije arbeid komen van liberale.
2 Ondernemers, ethici en nationalisten
Hoe ontwikkelde het Indonesische nationalisme zich?
In 1870 kwam het einde aan het Cultuurstelsel dus kwam er meer ‘vrije arbeid’. Ook werd het Suezkanaal geopend zodat er een betere verbinding ontstond. Er kwamen ook allemaal nieuwe ondernemers naar Nl-I. één van die ondernemers was J. Nienhuys. Hij huurde van de sultan in 1866 grond voor het aanleggen van een tabaksplantage, er kwamen koelies (ongeschoolde arbeiders) werken op de plantage, ze werkten onder slechte omstandigheden. De tabak uit Deli werd in Rotterdam geveild en het bleek een groot succes. Er gingen vele ondernemers naar Deli. De bedrijfsleiding op alle plantages hadden maar 1 doel en dat was snel rijk worden!! en dat lukten de meeste ook, er wordt daarom ook gesproken van het wonder van Deli. De koelies hadden het heel slecht op de plantage. Maar in 1932 werd de poenale sancties eindelijk afgeschaft. NL had alleen zijn aandacht op Java gegeven dat werd ook wel de onthoudingspolitiek genoemd.Maar er kwam een einde aan deze onthoudingspolitiek want NL was bang dat andere landen alle kolonies zouden veroveren. 1 van die gebieden die hoorde bij de onthoudingspolitiek was Atjeh. Dit eiland lag heel gunstig voor alles. Er gingen geruchten rond dat Atjeh een verbond wilden sluiten met VS en Italië, toen NL dit hoorde gingen ze een leger naar Atjeh sturen, zodat het onze kolonie zou blijven, dit liep uit op een oorlog (de Atjeh-oorlog). nederland won de oorlog doordat alle Atjeeërs overliepen. IN 1904 werd van Heutsz gouverneur- generaal. Tussen 1870 en 1914 werd alles opgeruimd wat ze aan de VOC- tijd deed denken, zo kwam er plaat voor een modern NL-I. Er werd geëist dat al het geld wat in de NL staatskas terecht was gekomen teruggegeven werd aan de kolonie. In 1899 kwam het artikel : een ereschuld. In 1901 besloot een nieuw NL- regering dat er voortaan geen winsten meer naar NL moesten, het werd voortaan uitgegeven om NL-I zelfstandiger te maken. Dit zelfstandiger maken noem je ook wel de Ethische Koers. Het belangrijkste in die tijd was:
- irrigatie: zo kon meer grond voor natte rijstbouw zijn
- migratie: boeren moesten verhuizen naar lege Sumatra
- educatie: iedereen moest recht krijgen op onderwijs
Vanaf het begin van de 20ste eeuw wilden Indonesië onafhankelijk worden, er ontstonden vele verenigingen die streefden naar dezelfde politieke rechten en kansen. Alle organisaties maakte gebruik van westerse kennis en cultuur zonder dat van henzelf te vergeten dit noem je ( associatie- gedachten)::
- Sarekat Islam: - opgericht in 1911
- meer dan een miljoen leden
- Anti- NL & Anti- kapitalistisch
- PKI: - opgericht in 1920
- partij werd verboden na stakingen in 1927
- aanhangers naar strafkampen
- PNI: - opgericht rond 1927
- geloven niet in Sarekat Islam, bevolkinsgroep of politieke overtuiging.
- zij vonden dat alle volken herenigd moesten worden.
- oprichter was Soekarno,Hatta hielp.
Soekarno: Hij was de onbetwiste leider van de PNI. Zijn doel was: 1 taal,1 vaderland, 1 natie. Hij wou zijn doel bereiken door massa- acties en de weigering om met NL samen te werken, dit noem je ook wel Non- coöperatie.
In 1918 kwam de volksraad waar een aantal Nationalisten zich kiesbaar voor stelden, zo wou NL ook Indonesiërs bij het bestuur van NL-I betrekken.
Soetardjo: was een volksraadlid.Er werd door Soetardjo aan de NL gevraagd om NL-I binnen tien jaar een zelfstandige positie te geven, maar dat ging niet door..Dit idee van Soetardjo heette: petitie- soetardjo. Deze afwijzing veroorzaakte een breuk tussen nationalisten en Nederlands bestuur. Er gingen steeds meer Indonesiërs nationalistisch denken.
1870 einde aan cultuurstelstel meer vrije arbeid
suezkanaal werd geopend.
1866 J.nienhuys huurt grond van sultan voor tabaksplantage
1932 einde aan poenale sancties tegen de koelies.
1873 Atjeh- oorlog.
1904 Van Heutsz werd gouverneur – generaal
1870-1904 alles gemodernisseerd, geëist werd al het geld terug uit de staatskas.
1899 het artikel: een ereschuld
1901 nieuw NL regering wou NL-I zelfstandiger maken.
1911 sarekat Islam opgericht, had meer dan miljoen leden
1920 PKI opgericht, maar werd verboden
1927 PNI olv Soekarno, alle volken moesten worde herenigd
1918 Volksraad werd opgericht ook voor Indonesiërs.
3. Nederlands- Indië wordt Indonesië
Deelvraag: hoe kwam er een einde aan Nl-I?
Op 8 maart 1942 had Nederlnad zich overgeven aan de Japanners., alle NL werden opgesloten in kampen. Toen de Japanners inzagen dat ze de oorlog niet gingen winnen van IndonesiË veranderden ze van gedachten, zodat ze Indonesië onafhankelijk wilden maken. Op 17 augustus 1945 las Soekarno voor zijn huis de onafhankelijkheidsverklaring voor.
Deelvraag: Hoe ontwikkelden de VOC-kooplieden zich tot bestuurders van N-I en welke gevolgen had dat?
In 1596 leefde de boerenbevolking in desa’s, die bestuurd werden door de adel. De baas van de adel was de vorst. Alle boeren aanbeden hem en gaven hem daardoor ook land en mannen voor het leger, ze deden dit omdat ze dachten dat de vorst in aanraking stond met de goden.
Langs de kust van Java lagen havens, hier verbleven Aziaten, Arabieren en Europeanen voor de handel. Ze beconcurreerde elkaar, dus werd er in 1602 besloten om de VOC op te richten. De VOC kreeg het alleenrecht op Indonesië, de VOC wilde ook fijne Molukse specerijen gaan verhandelen maar dat lukte alleen maar om dealen af te sluiten met de bevolking. Jan Pieterszoon Coen was lang de baas van de VOC, hij werd ook wel de gouverneur generaal genoemd. Hij gebruikte veel geweld om zijn doel te bereiken.
In 1825 brak opnieuw een opstand uit tegen het Nederlandse gezag, dit duurde 5 jaar. De aanleiding van de Java-oorlog was dat de vorstendommen op Java zich vernederd voelden door het gezag en hun inkomen. Uiteindelijk ging de oorlog om dat de Javanen hun zelfstandigheid terug wilden en de Hollanders vochten voor het behoud van hun kolonie. Uiteindelijk stierf de prins van Java nadat ze gesprekken hadden gehad over een onderhandeling. Met het einde van de Java- oorlog was ook een eind gekomen aan het verzet van de Javaanse adel.
Nederland nam in 1816 het gezag van de Engelsen over (zie hierboven).De regering van Nederland bleef optimistisch, want de kolonie zou goud waard zijn voor NL. Maar er kwamen geen grote inkomsten… Dus in 1830 bedacht Jahannes Graaf van den Bosch een zelfgemaakt stelsel (cultuurstelsel). De javaanse boeren moesten 1/5e van hun grond afstaan. Ze kregen voor het inleveren van de grond en de gewassen, plantloon. Het was dus extra zwaar werk voor de boeren. De Nl-regering stelde vorsten en bestuurders voor het controleren van de boeren. Voor dit werk kregen ze toeslagen op hun salaris als alles goed zou lopen. De toeslagen die ze kregen noem je cultuurprocenten. Dit controleren was een slim plan van de overheid want deze Indonesische Adel had invloed op de boeren. Het cultuurstelsel werd een heel goed plan. Omdat het zo goed liep met de inkomsten voor nederland, deden ze nogal wat geld in de NL- staatskas. Dus het geld werd uitgegeven aan NL- behoeften zoals spoorlijnen in Rotterdam. Er groeide kritiek op het stelsel. Vooral vanuit de ned- liberalen, want zij vonden dat sommigen werden bevooroordeeld, bv de controleerders van adel. Hoe meer oogst java opleverden hoe meer cultuurprocenten hun kregen. Het cultuurstelsel werd afgeschaft in 1870 omdat er meer vrije arbeid moest komen. Er kwamen nu wel 2 nieuwe wetten voor in de plaats:
- Agrarische wet (zo konden particuliere ondernemers zich in NL-I vestigen
- De Suikerwet (werd besloten de verplichte suikerrietproductie geleidelijk af te schaffen.)
Nederland breidde zijn gezag uit over het hele gebied dat nu Republiek Indonesië heette. Het opperbestuur zat in Den Haag. Hij gaf opdrachten aan de ambtenaar die verantwoordelijk was voor het algemene bestuur in NL-I. Dat algemeen bestuur werd uitgevoerd via 8 departementen, 2 belangrijke:
- Binnenlands Bestuur ( was Europees en Nederlands)
- Inheems Bestuur (Indonesich)
Ook waren er nog 300-tal vorstendommen die zich nog beperkt zelf mochten besturen maar wel aan de Nl-regering die wetten moeten volgen.
1602 Werd VOC opgericht doordat iedereen elkaar beconcurreerde.
1619 Werd Batavia opgebouwd nadat Coen een opstand had gewonnen.
1629 Coen overleed
1798 VOC ging failliet, er werd meer geld uitgegeven dan verdiend.
1806 Nl werd van Frankrijk
1811 Engeland verovert Java en er komt een bestuur op Java.
1817 opstand tegen NL omdat ze geen zelfstandigheid mochten hebben.
1825 Java-oorlog, Java wil zelfstandigheid terug, NL wil kolonie houden.
1830 Johannes Graaf van den Bosch bedacht Cultuurstelsel.
1870 cultuurstelsel afgeschaft, er moest vrije arbeid komen van liberale.
2 Ondernemers, ethici en nationalisten
Hoe ontwikkelde het Indonesische nationalisme zich?
In 1870 kwam het einde aan het Cultuurstelsel dus kwam er meer ‘vrije arbeid’. Ook werd het Suezkanaal geopend zodat er een betere verbinding ontstond. Er kwamen ook allemaal nieuwe ondernemers naar Nl-I. één van die ondernemers was J. Nienhuys. Hij huurde van de sultan in 1866 grond voor het aanleggen van een tabaksplantage, er kwamen koelies (ongeschoolde arbeiders) werken op de plantage, ze werkten onder slechte omstandigheden. De tabak uit Deli werd in Rotterdam geveild en het bleek een groot succes. Er gingen vele ondernemers naar Deli. De bedrijfsleiding op alle plantages hadden maar 1 doel en dat was snel rijk worden!! en dat lukten de meeste ook, er wordt daarom ook gesproken van het wonder van Deli. De koelies hadden het heel slecht op de plantage. Maar in 1932 werd de poenale sancties eindelijk afgeschaft. NL had alleen zijn aandacht op Java gegeven dat werd ook wel de onthoudingspolitiek genoemd.Maar er kwam een einde aan deze onthoudingspolitiek want NL was bang dat andere landen alle kolonies zouden veroveren. 1 van die gebieden die hoorde bij de onthoudingspolitiek was Atjeh. Dit eiland lag heel gunstig voor alles. Er gingen geruchten rond dat Atjeh een verbond wilden sluiten met VS en Italië, toen NL dit hoorde gingen ze een leger naar Atjeh sturen, zodat het onze kolonie zou blijven, dit liep uit op een oorlog (de Atjeh-oorlog). nederland won de oorlog doordat alle Atjeeërs overliepen. IN 1904 werd van Heutsz gouverneur- generaal. Tussen 1870 en 1914 werd alles opgeruimd wat ze aan de VOC- tijd deed denken, zo kwam er plaat voor een modern NL-I. Er werd geëist dat al het geld wat in de NL staatskas terecht was gekomen teruggegeven werd aan de kolonie. In 1899 kwam het artikel : een ereschuld. In 1901 besloot een nieuw NL- regering dat er voortaan geen winsten meer naar NL moesten, het werd voortaan uitgegeven om NL-I zelfstandiger te maken. Dit zelfstandiger maken noem je ook wel de Ethische Koers. Het belangrijkste in die tijd was:
- irrigatie: zo kon meer grond voor natte rijstbouw zijn
- educatie: iedereen moest recht krijgen op onderwijs
Vanaf het begin van de 20ste eeuw wilden Indonesië onafhankelijk worden, er ontstonden vele verenigingen die streefden naar dezelfde politieke rechten en kansen. Alle organisaties maakte gebruik van westerse kennis en cultuur zonder dat van henzelf te vergeten dit noem je ( associatie- gedachten)::
- Sarekat Islam: - opgericht in 1911
- meer dan een miljoen leden
- Anti- NL & Anti- kapitalistisch
- PKI: - opgericht in 1920
- partij werd verboden na stakingen in 1927
- aanhangers naar strafkampen
- PNI: - opgericht rond 1927
- geloven niet in Sarekat Islam, bevolkinsgroep of politieke overtuiging.
- zij vonden dat alle volken herenigd moesten worden.
- oprichter was Soekarno,Hatta hielp.
Soekarno: Hij was de onbetwiste leider van de PNI. Zijn doel was: 1 taal,1 vaderland, 1 natie. Hij wou zijn doel bereiken door massa- acties en de weigering om met NL samen te werken, dit noem je ook wel Non- coöperatie.
In 1918 kwam de volksraad waar een aantal Nationalisten zich kiesbaar voor stelden, zo wou NL ook Indonesiërs bij het bestuur van NL-I betrekken.
1870 einde aan cultuurstelstel meer vrije arbeid
suezkanaal werd geopend.
1866 J.nienhuys huurt grond van sultan voor tabaksplantage
1932 einde aan poenale sancties tegen de koelies.
1873 Atjeh- oorlog.
1904 Van Heutsz werd gouverneur – generaal
1870-1904 alles gemodernisseerd, geëist werd al het geld terug uit de staatskas.
1899 het artikel: een ereschuld
1901 nieuw NL regering wou NL-I zelfstandiger maken.
1911 sarekat Islam opgericht, had meer dan miljoen leden
1920 PKI opgericht, maar werd verboden
1927 PNI olv Soekarno, alle volken moesten worde herenigd
1918 Volksraad werd opgericht ook voor Indonesiërs.
3. Nederlands- Indië wordt Indonesië
Deelvraag: hoe kwam er een einde aan Nl-I?
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden