Geschiedenis
Hoofdzaken Boek I De koloniale relatie tussen Nederland en Nederlands-Indie.
Hoofdstuk 1 | Europese expansie en de VOC 1500-1800
· Renaissance = Wedergeboorte van de oudheid.
· 80-jarige oorlog tussen Spanje en Nederland - 1648 Republiek der Verenigde Nederlanden.
· (18e eeuw) Verlichting = Herbeleving van de oudheid, einde Ancien Regime.
· 1789 Franse revolutie = Burgermacht, vrijheid gelijkheid en broederschap, einde Republiek à democratische burgerregering.
· Jan Huygen van Linschoten Itinerario over verre Oosten.
· 1595 Eerste schipvaart ramp, verhalen over ‘de Oost’- ‘Voorcompagnie.’
· 1602 !!!VOC!!!
- Handelsfirma doel: winst.
- Handelsbelang: monopolie.
- Staatkundigbelang: bijna de macht van een staat: oorlogen voeren, verdragen sluiten mits het in belang van handel was.
- Eerste maatschappij ter wereld met aandelen.
- Begin: Molukken, Java, Sumatra
- Later: ook Inter-Aziatische handel (factorijen)
· 1796 VOC failliet door:
- Corruptie binnen VOC
- Britse concurrentie
- Toenemend kapitaalgebrek
· 1800 Bataafse Republiek neemt VOC bezittingen over.
· VOC wilde rassenscheiding, maar Indo-Europese mengcultuur was praktijk.
Hoofdstuk 2 | Van VOC naar Cultuurstelsel
· ±1848 Jan Thorbecke maakt nieuwe grondwet: Koning onschendbaar, ministers zijn verantwoordelijk.
Bestuurders kolonie:
· 1808 Daendels (Nederland): kolonie bestuurlijk reorganiseren.
- Grote Postweg (herendiensten).
- Staatsmonopolie boerenproducten.
- Systeem betaalde ambtenaren.
- Java verdeeld in 9 districten.
· 1811 Raffles(Engeland): Engelsen versloegen Nederlandse troepenmacht.
- Liberaal expiriment: boeren werken voor zichzelf en mogen opbrengst houden mits ze landrente (=belasting) betaalden.
- Dorpshoofden tussen personen inning landrente.
- Nam grotendeels bestuurlijk beleid Daendels over: beperking macht inheemse vorsten.
· 1814 Van de Capellen (Nederland): Indie weer in handen van Nederland
- Voortzetting liberaal beleid Raffles.
- Bevorderen vestiging Europese ondernemers: vergroting koloniale inkomsten.
- Verbod op landverhuur om feodale gewoonten vorsten tegen te gaan.
- Grote onrust vorsten vanwege verbod op landverhuur.
· 1825 –1830 Java-Oorlog, oorzaken:
- Beledigde Diponegoro om troonstrijd.
- Economische crisis - opstand armen.
- Verminderde invloed Javaanse adel door verbod op landverhuur.
- Diponegoro religieuze leider: massale aanhang gelovige boeren.
· !!!1830-1870 Cultuurstelsel door Johannes van den Bosch om kolonie weer winstgevend te maken!!!
- Boeren verplicht 1/5 van grond met staatsgewassen = cultures. In ruil daarvoor kreeg boer plantloon.
- Verplichte landrente, lager dan plantloon om koopkracht te bevorderen.
- Verplichte herendiensten.
- Plaatselijke dorpshoofden controleerden tegen aandeel in de opbrengsten = cultuurprocenten.
- NHM alleenrecht op transport en verkoop koffie, suiker en indigo.
- Cultures werden geveild in Nederland. Opbrengst (=Batig slot) ging naar Nederlandse schatkist.
· Voordelen cultuurstelsel:
- Groot financieel succes - basis economische groei Nederland.
- Verbetering wegennet, irrigatie op Indie.
- Veel geld in Javaanse samenleving.
- Toename handel en bedrijvigheid.
· Nadelen cultuurstelsel:
- Armoede en hongersnood - epidemieën.
- Bouw van bepaalde gewassen ging ten koste van eigen voedselproductie.
· Dualistisch bestuursstelsel:
1. Binnenlandsbestuur: blanke koloniale bestuur.
2. Inlandsbestuur: inheems koloniaal bestuur.
Hoofdstuk 3 | Impersialisme en liberalisme 1870-1900
Politiek
· Politiek van onthouding: buitengewesten niet ingelijfd, bestuur: lokale vorsten.
· 1890-1918 Expansie buitengewesten
· 1894 Lombok-expeditie: Opstandelingen tegen vorst van Bali vroegen hulp aan Nederland. KNIL boekte succes - meer buitengewest expedities.
· 1873-1909 pacificatie Atjeh door van Heutz: Nederland wilde op Sumatra gezag uitbreiden i.v.m. route Suezkanaal.
· 1893 Snouck Hurgronje ontwierp korte verklaring: vorst erkende Nederlandse soevereiniteit en zal alle Nederlandse opdrachten uitvoeren.
Economie
· Liberalen namen cultuurstelsel onder vuur.
· !!!Einde cultuurstelsel / begin liberale periode door aantal wetten:!!!
1. 1850 Mijnwet: particulieren mochten in Indie naar bode
2. mschatten zoeken.
3. 1870 Suikerwet: geleidelijke afschaffing suikercultures op Java.
4. 1871 Agrarische wet van de Waal: particuliere ondernemers mochten land pachten.
· ±1875 Industriële Revolutie.
- Contact tussen Nederland en Indie en tussen onderlinge eilanden werd versterkt door stoomschepen.
-
· 1888 KPM monopolie dankzij overheid. KPM werd ook gebruikt voor uitbreiding Nederlands gezag door troepentransport.
Sociaal
· 2 onderdelen: kapitaalkrachtige Westerse bedrijven, kleine Aziatische bedrijven.
· 1902 Afschaffing herendiensten.
· 1880-1905 Economische crisis.
· Het wonder van Deli: blanke ondernemers massaal naar Sumatra omdat dat veel vrijheid is.
· 1880-1900 Gemengde samenleving brokkelt af.
· Tempo Doeloe = goede oude koloniale tijd tussen 1860 en 1920.
Hoofdstuk 4A | De tijd van de wereldoorlogen 1900-1940
· 1900 Nationalisme in Europa - wapenwedloop Koude Oorlog.
- Verliezer: Duitsland.
- Winnaar: VS = nieuwe wereldmacht.
- 10 jarige economische wereldcrisis.
· 1939-1945 WOII
Politiek
· Multatuli vond dat het koloniale beleid teveel gericht was op economisch voordeel - meer aandacht voor welzijn inlanders.
· 1878 Voogdijgedachte Kuyper: Nederland had plicht om inheemse bevolking op te voeden tot meer zelfstandigheid. Nieuwe leidraad koloniaal beleid.
· 1901 Ethische politiek: Indie moest een onafhankelijkere positie krijgen t.o.v. Nederland.
- Indie moest zichzelf financieel kunnen bedruipen.
- Uitbreiding bestuur buitengewesten: inheemse bevolking moest Nederlandse bestuurstaken over gaan nemen.
- 1913 Decentralisatiewet: bevolking meer medezeggenschap over bestuur.
- 1916 Volksraad: Inheemsen kregen enige inspraak op centraal niveau.
- Uitbreiding aantal departementen.
· 2 gedachten ethische politiek:
1. Bevolking op voeden tot meer zelfstandigheid.
2. Band tussen moederland en kolonie werd niet verbroken.
Irrigatie, emigratie en educatie
· Irrigatie projecten en verbetering infrastructuur.
· 1907 (na Rhemrev rapport) werd arbeidsinspectie ingesteld: materiele verbetering voor de koelie’s.
· 1931 Afschaffing poenale sancties (=zwaar straffen van koelie’s).
Gezondheidszorg
· ±1900 kregen zending en missie meer vrijheid om christendom in Indie te verspreiden.
Onderwijs
· 2 soorten onderwijs in Indie:
1. Europees onderwijs: elite kinderen, kinderen van Indische Nederlanders.
2. Hollands Indisch onderwijs: arme kinderen.
· Onderwijs maakt kritisch - mensen gingen nadenken over situatie in Indie.
· Raden Kartini wilde meisjesonderwijs en afschaffing gedwongen huwelijk.
- 1913 (Na haar dood) Kartini school geopend voor meisjes.
- Symbool vrouwenemancipatie.
Crisis
· Eerste decenia 20e eeuw voortzetting Europeanisering.
· Crisis door o.a. eenzijdige oriëntatie op wereldmarkt - ramp voor economie Nederlands-Indie en dure ethische politiek.
· ±1933 Overheidsingrijpen: aanpassingspolitiek: lonen en prijzen dalen totdat er weer evenwicht is - Nederlandse producten zouden zo weer aantrekkelijk zijn voor het buitenland.
· 1936 Petitie Soetardjo: Nationalist Soetardjo vroeg hiermee of Nederlands-Indie binnen 10 jaar een zelfstandige positie kon krijgen in het Koninkrijk der Nederlanden - 1938 afgewezen.
Nationalisme
· Eerste decenia 20e eeuw ontstond nationalisme onder jonge intellectuelen.
· Beginjaren 20e eeuw ontstonden organisaties met voorzichtig nationalisme:
1. 1908 Boedie Oetomo: Javanen, harmonistische samenwerking met Nederland. Goede reactie Nederland.
2. 1912 Sarekat Islam: Moslims, zelfbestuur. Goede reactie Nederland.
3. 1920 Partai Kommunis Indonesia (PKI): Gelijkheid d.m.v. klassenloze samenleving. Partijverbod, verbannen.
4. 1926-1927 Partai National Indonesia (PNI): Soekarno, alle Indonesiers, volledige onafhankelijkheid d.m.v. massa-actie en non-coöperatie met blanken. Partijverbod, lange straffen.
· 1930 Soekarno verbannen, PNI verboden.
· 1933 Muiterij op marineschip: opstand Europeanen en inheemsen na bezuiniging - Verbod op politieke partijen, lange straffen leiders - Terugkering rust.
Hoofdzaken Boek I De koloniale relatie tussen Nederland en Nederlands-Indie.
Hoofdstuk 1 | Europese expansie en de VOC 1500-1800
· Renaissance = Wedergeboorte van de oudheid.
· 80-jarige oorlog tussen Spanje en Nederland - 1648 Republiek der Verenigde Nederlanden.
· (18e eeuw) Verlichting = Herbeleving van de oudheid, einde Ancien Regime.
· 1789 Franse revolutie = Burgermacht, vrijheid gelijkheid en broederschap, einde Republiek à democratische burgerregering.
· Jan Huygen van Linschoten Itinerario over verre Oosten.
· 1602 !!!VOC!!!
- Handelsfirma doel: winst.
- Handelsbelang: monopolie.
- Staatkundigbelang: bijna de macht van een staat: oorlogen voeren, verdragen sluiten mits het in belang van handel was.
- Eerste maatschappij ter wereld met aandelen.
- Begin: Molukken, Java, Sumatra
- Later: ook Inter-Aziatische handel (factorijen)
· 1796 VOC failliet door:
- Corruptie binnen VOC
- Britse concurrentie
- Toenemend kapitaalgebrek
· 1800 Bataafse Republiek neemt VOC bezittingen over.
· VOC wilde rassenscheiding, maar Indo-Europese mengcultuur was praktijk.
Hoofdstuk 2 | Van VOC naar Cultuurstelsel
· ±1848 Jan Thorbecke maakt nieuwe grondwet: Koning onschendbaar, ministers zijn verantwoordelijk.
Bestuurders kolonie:
- Grote Postweg (herendiensten).
- Staatsmonopolie boerenproducten.
- Systeem betaalde ambtenaren.
- Java verdeeld in 9 districten.
· 1811 Raffles(Engeland): Engelsen versloegen Nederlandse troepenmacht.
- Liberaal expiriment: boeren werken voor zichzelf en mogen opbrengst houden mits ze landrente (=belasting) betaalden.
- Dorpshoofden tussen personen inning landrente.
- Nam grotendeels bestuurlijk beleid Daendels over: beperking macht inheemse vorsten.
· 1814 Van de Capellen (Nederland): Indie weer in handen van Nederland
- Voortzetting liberaal beleid Raffles.
- Bevorderen vestiging Europese ondernemers: vergroting koloniale inkomsten.
- Verbod op landverhuur om feodale gewoonten vorsten tegen te gaan.
- Grote onrust vorsten vanwege verbod op landverhuur.
· 1825 –1830 Java-Oorlog, oorzaken:
- Economische crisis - opstand armen.
- Verminderde invloed Javaanse adel door verbod op landverhuur.
- Diponegoro religieuze leider: massale aanhang gelovige boeren.
· !!!1830-1870 Cultuurstelsel door Johannes van den Bosch om kolonie weer winstgevend te maken!!!
- Boeren verplicht 1/5 van grond met staatsgewassen = cultures. In ruil daarvoor kreeg boer plantloon.
- Verplichte landrente, lager dan plantloon om koopkracht te bevorderen.
- Verplichte herendiensten.
- Plaatselijke dorpshoofden controleerden tegen aandeel in de opbrengsten = cultuurprocenten.
- NHM alleenrecht op transport en verkoop koffie, suiker en indigo.
- Cultures werden geveild in Nederland. Opbrengst (=Batig slot) ging naar Nederlandse schatkist.
· Voordelen cultuurstelsel:
- Groot financieel succes - basis economische groei Nederland.
- Verbetering wegennet, irrigatie op Indie.
- Veel geld in Javaanse samenleving.
· Nadelen cultuurstelsel:
- Armoede en hongersnood - epidemieën.
- Bouw van bepaalde gewassen ging ten koste van eigen voedselproductie.
· Dualistisch bestuursstelsel:
1. Binnenlandsbestuur: blanke koloniale bestuur.
2. Inlandsbestuur: inheems koloniaal bestuur.
Hoofdstuk 3 | Impersialisme en liberalisme 1870-1900
Politiek
· Politiek van onthouding: buitengewesten niet ingelijfd, bestuur: lokale vorsten.
· 1890-1918 Expansie buitengewesten
· 1894 Lombok-expeditie: Opstandelingen tegen vorst van Bali vroegen hulp aan Nederland. KNIL boekte succes - meer buitengewest expedities.
· 1873-1909 pacificatie Atjeh door van Heutz: Nederland wilde op Sumatra gezag uitbreiden i.v.m. route Suezkanaal.
· 1893 Snouck Hurgronje ontwierp korte verklaring: vorst erkende Nederlandse soevereiniteit en zal alle Nederlandse opdrachten uitvoeren.
· Liberalen namen cultuurstelsel onder vuur.
· !!!Einde cultuurstelsel / begin liberale periode door aantal wetten:!!!
1. 1850 Mijnwet: particulieren mochten in Indie naar bode
2. mschatten zoeken.
3. 1870 Suikerwet: geleidelijke afschaffing suikercultures op Java.
4. 1871 Agrarische wet van de Waal: particuliere ondernemers mochten land pachten.
· ±1875 Industriële Revolutie.
- Contact tussen Nederland en Indie en tussen onderlinge eilanden werd versterkt door stoomschepen.
-
· 1888 KPM monopolie dankzij overheid. KPM werd ook gebruikt voor uitbreiding Nederlands gezag door troepentransport.
Sociaal
· 2 onderdelen: kapitaalkrachtige Westerse bedrijven, kleine Aziatische bedrijven.
· 1902 Afschaffing herendiensten.
· 1880-1905 Economische crisis.
· Het wonder van Deli: blanke ondernemers massaal naar Sumatra omdat dat veel vrijheid is.
· Tempo Doeloe = goede oude koloniale tijd tussen 1860 en 1920.
Hoofdstuk 4A | De tijd van de wereldoorlogen 1900-1940
· 1900 Nationalisme in Europa - wapenwedloop Koude Oorlog.
- Verliezer: Duitsland.
- Winnaar: VS = nieuwe wereldmacht.
- 10 jarige economische wereldcrisis.
· 1939-1945 WOII
Politiek
· Multatuli vond dat het koloniale beleid teveel gericht was op economisch voordeel - meer aandacht voor welzijn inlanders.
· 1878 Voogdijgedachte Kuyper: Nederland had plicht om inheemse bevolking op te voeden tot meer zelfstandigheid. Nieuwe leidraad koloniaal beleid.
· 1901 Ethische politiek: Indie moest een onafhankelijkere positie krijgen t.o.v. Nederland.
- Indie moest zichzelf financieel kunnen bedruipen.
- Uitbreiding bestuur buitengewesten: inheemse bevolking moest Nederlandse bestuurstaken over gaan nemen.
- 1916 Volksraad: Inheemsen kregen enige inspraak op centraal niveau.
- Uitbreiding aantal departementen.
· 2 gedachten ethische politiek:
1. Bevolking op voeden tot meer zelfstandigheid.
2. Band tussen moederland en kolonie werd niet verbroken.
Irrigatie, emigratie en educatie
· Irrigatie projecten en verbetering infrastructuur.
· 1907 (na Rhemrev rapport) werd arbeidsinspectie ingesteld: materiele verbetering voor de koelie’s.
· 1931 Afschaffing poenale sancties (=zwaar straffen van koelie’s).
Gezondheidszorg
· ±1900 kregen zending en missie meer vrijheid om christendom in Indie te verspreiden.
Onderwijs
· 2 soorten onderwijs in Indie:
1. Europees onderwijs: elite kinderen, kinderen van Indische Nederlanders.
2. Hollands Indisch onderwijs: arme kinderen.
· Raden Kartini wilde meisjesonderwijs en afschaffing gedwongen huwelijk.
- 1913 (Na haar dood) Kartini school geopend voor meisjes.
- Symbool vrouwenemancipatie.
Crisis
· Eerste decenia 20e eeuw voortzetting Europeanisering.
· Crisis door o.a. eenzijdige oriëntatie op wereldmarkt - ramp voor economie Nederlands-Indie en dure ethische politiek.
· ±1933 Overheidsingrijpen: aanpassingspolitiek: lonen en prijzen dalen totdat er weer evenwicht is - Nederlandse producten zouden zo weer aantrekkelijk zijn voor het buitenland.
· 1936 Petitie Soetardjo: Nationalist Soetardjo vroeg hiermee of Nederlands-Indie binnen 10 jaar een zelfstandige positie kon krijgen in het Koninkrijk der Nederlanden - 1938 afgewezen.
Nationalisme
· Eerste decenia 20e eeuw ontstond nationalisme onder jonge intellectuelen.
· Beginjaren 20e eeuw ontstonden organisaties met voorzichtig nationalisme:
2. 1912 Sarekat Islam: Moslims, zelfbestuur. Goede reactie Nederland.
3. 1920 Partai Kommunis Indonesia (PKI): Gelijkheid d.m.v. klassenloze samenleving. Partijverbod, verbannen.
4. 1926-1927 Partai National Indonesia (PNI): Soekarno, alle Indonesiers, volledige onafhankelijkheid d.m.v. massa-actie en non-coöperatie met blanken. Partijverbod, lange straffen.
· 1930 Soekarno verbannen, PNI verboden.
· 1933 Muiterij op marineschip: opstand Europeanen en inheemsen na bezuiniging - Verbod op politieke partijen, lange straffen leiders - Terugkering rust.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden