Hoofdstuk 9 t/m 13

H9 Oorzaken van de Eerste wereldoorlog Directe oorzaak van de Eerste wereldoorlog: de moordaanslag in Sarajevo op de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije. Deze moord leidt tot een wereldoorlog (Oostenrijk-Hongarije zocht steun bij Duitsland, Servië kreeg steun van Rusland, Frankrijk en later Engeland) Toen OH op 28 juli de oorlog verklaarde aan Servië ontstond een kettingreactie van mobilisaties (= leger op volle sterkte en in staat van paraatheid brengen) en oorlogsverklaringen op gang: · Rusland mobiliseerde troepen bij grens met OH. Dezelfde dag verklaarde Duitsland de oorlog aan Rusland · Frankrijk (bondgenoot van Rusland en wou revanche op Duitsland) besloot onmiddellijk daarop te mobiliseren. Voor Duitsland was dit aanleiding om Frankrijk de oorlog te verklaren. · Engeland twijfelde eerst, maar toen de Duitsers België binnen vielen verklaarde ook hun de oorlog aan Duitsland. Nationalisme leidt tot spanningen en conflicten: Frankrijk wilde niets liever dan revanche op Duitsland (wilde de Elzas en Lotharingen terug), Duitsland wilde hun invloed over de wereld uitbreiden. op de Balkan zorgde het nationalisme van de slaven voor spanningen
Imperialisme (het streven om een groot koloniaal rijk op te bouwen) leidt tot spanningen en conflicten: Frankrijk en Duitsland wilden zich niet neerleggen bij het Engelse overwicht in de niet-westerse wereld. De Engelsen wilden hun overwicht niet kwijtraken. Tussen Eng en Fr een verzoening, tussen Eng en Dtsl niet. Militarisme vergroot de kans op oorlog: als gevolg van allerlei uitvindingen en de industrialisatie konden meer en dodelijker wapens worden gemaakt dan ooit. Het militarisme ging vaak samen met nationalisme. Om hun doel te kunnen bereiken wilden de nationalisten eveneens een sterk leger. Nationalisme, imperialisme en militarisme leiden tot een bewapeningswedloop: voor zowel het nationalisme, het imperialisme en het militarisme was een sterk leger vereist. Deze legers werden gebruik om invloed uit te oefenen op de regering van andere landen. Landen wilden niet onderdoen van elkaar, er ontstond een bewapeningswedloop. Bondgenootschapen vergroten de kans op conflicten: regeringen gingen op zoek naar bondgenoten met wie ze sterker zouden staan (om kans op oorlog te verkleinen, mensen zouden geen oorlog durven beginnen als ze wisten dat het aangevallen land kon rekenen op steun). In praktijk nam de kans op oorlog alleen maar toe (regeringen gedroegen zich onvoorzichtiger, onenigheid groeide snel uit tot een groot conflict). Vergissingen van politieke leiders: · dachten dat elk conflict nu in de hand te kunnen houden · dachten dat twee allianties de staten ervan zou weerhouden oorlog te beginnen · dachten dat een oorlog niet lang zou duren
H 11 Gevolgen van de Eerste Wereldoorlog 1 De vrede van Versailles
De onderhandelaars en hun denkbeelden
De overwinnaars van WO 1 kwamen in jan 1919 in Parijs bijeen om over de vrede te onderhandelen en om een vonnis te vellen over de verliezers. De belangrijkste onderhandelaars waren president Wilson van de VS, de premiers Clemenceau van Frankrijk, Lioyd George van Engeland en Orlando van Italië. Zij moesten antwoord geven op de vragen: · Wie betaald de schade van de oorlog? · hoe kan er een vrede worden gesloten die blijvend is? Ze waren het er over eens dat Duitsland het grootste gedeelte van de schade moest betalen. Wilson had de duidelijkste reden over hoe een blijvende vrede kon worden gesloten. Hij had in de ‘Veertien Punten’ uiteengezet hoe de wereld er na de oorlog zou moeten worden georganiseerd: · oprichting van een Volkenbond (afhankelijkheid van alle staten garanderen, vrede handhaven) · bewapening van elk land verminderen tot een minimum · grenzen maken op basis van zelfbeschikkingsrecht (elk volk heeft recht om een eigen staat te stichten en een eigen regering te kiezen) · belangen van gekoloniseerde volken gelijkstellen aan die van de koloniale mogendheden. Er kwam weinig van deze punten terecht. Verdrag van Versailles: Frankrijk kreeg Elzas en Lotharingen terug
Het Rijnland (Duitse gebied ten westen van de Rijn) werd voor 5 jaar bezet door geallieerde troepen. Zo kun druk worden uitgeoefend op de bepalingen van het verdrag goed uit te voeren. het Saargebied kwam voor 15 jaar onder beheer van de Volkenbond · Duitsland moest grondgebied aan België en Polen afstaan · Duitse koloniën werden verdeeld · Duitsland moest ontwapenen · Duitsland moest schadevergoeding betalen aan de Geallieerde. Grote verbittering onder de Duitse bevolking over het Verdrag van Versailles: · schadevergoeding was zo hoog dat dit een zware last voor de economie zou zijn · Duitsland voelde het als een groot onrecht dat ze de schuld kregen (doordat ze alle schade moesten betalen) voor het uitbreken van de oorlog · veel volken profiteerden van het zelfbeschikkingsrecht. Maar vooral met Duitse minderheden werd geen rekening gehouden · Duitsers moesten hun bewapening sterk verminderen terwijl de Geallieerde dit niet hoefden. · Duitsland had gehoopt een vrede opgelegd te krijgen op basis van de ‘Veertien Punten’. Dit was niet gebeurd. (2). Overige gevolgen van de Eerste Wereldoorlog: · Grenzen verschuiven niet altijd met de instemming van de betrokken bevolking (nieuwe staten waren ontstaan en veel grenzen waren verlegd. Zelfbeschikkingsrecht bleek niet te werken, omdat veel volken dwars door elkaar woonden · machtsverhoudingen verschuiven (voor de oorlog leek de machtspositie van West-Europa onaantastbaar. Ook daarna overheerste dit, maar WE moest ook rekening gaan houden met de VS) · er komen totalitaire bewegingen op (jaren na de oorlog was veel werkloosheid en armoede. De mensen wilden i.p.v. parlementair gekibbel tussen meer partijen, slechts 1 partij. Ze wilden een cultuur die op alle terreinen geleid zou zijn door de staat.(= Totalitair) · nationalistische bewegingen in koloniën worden aangewakkerd (Aziatische koloniën wilde voorbeeld volgen van andere soldaten en ook onafhankelijkheid. De Veertien punten had hoop opgewekt. Toen dit niet voor hun bleek te gelden, verloren ze hun vertrouwen in koloniale overheersers en sloten zich aan bij nationale bewegingen). H 12 Oorzaken van de Tweede Wereldoorlog 1. De Tweede Wereldoorlog en onze tijd. Dit gaat over hoe de mensen van nu over de Tweede oorlog denken. H 13 De Tweede Wereldoorlog vergeleken met de Eerste Verschillen: · Men ging niet meer enthousiast de oorlog in
Bij het begin van WO 1 waren burgers en soldaten vol enthousiasme. Bij WO 2 hing er een gedrukte, angstige sfeer. · Een groter deel van europa wordt bezet
Volken in West-Europa werden als mogelijke bondgenootschappen beschouwd, er was hier weinig verzet tegen de Duitsers. Dat kwam pas toen de Duitsers dwangmaatregelen gingen nemen. De bezettingspolitiek in Oost-Europa was zeer wreed. Nazi-leiders hielden het leger en de SS voor dat in OU de levensruimte voor Dtsl gevonden moest worden. Mensen werden gemarteld en vermoord als ze niet mee werkten. · Bewegingsoorlog in plaats van loopgravenoorlog in een veel groter deel van de wereld

WO 1 = loopgravenoorlog en WO 2 = bewegingsoorlog. In WO 1 werd alleen in West- en Oost-Europa en in het Midden-Oosten gevochten. Bij WO2 was een veel groter deel van de wereld betrokken. · Meer soldaten en meer burgers komen om
Aan het Westfront sneuvelden veel minder soldaten dan in WO1. Aan het Oostfront was ook sprake van een bewegingsoorlog, maar toch sneuvelde daar heel veel soldaten. Oorzaken hiervan waren: - aan het Oostfront vochten veel meer soldaten dan aan het Westfront - anders dan aan het Westfront kregen de soldaten van beide partijen het bevel ‘standhouden tot het uiterste’ - de Russen combineerden de bewegingsoorlog
In WO1 sneuvelden ruim 8 milj soldaten, in WO 2 20 milj. De oorzaken hiervoor waren: - Tijdens WO 2 waren veel meer landen en soldaten betrokken - Duitse, Russische en Japanse soldaten moesten tot het uiterste doorvechten. · Tijdens WO 1 nog geen regels voor krijgsgevangen. De opgestelde regels werden in WO 2 alleen uitgevoerd ten aanzien van de West-Europese krijgsgevangen. · Militairen werden in WO 2 gedwongen tot het begaan van veel meer oorlogsmisdaden tegen de burgerbevolking dan in WO 1. · De oorlogvoering verandert opnieuw door uitvindingen
WO 1 : telegraaf, tank, vliegtuig en onderzeeboot. WO 2: radar, vliegdekschepen, langeafstandswapens, V2, atoombom. De strijd werd meer op afstand gevoerd. · Weer veel aandacht voor propaganda en censuur
WO 1: pers, affiches en politieke prenten. WO 2: radio en strooibiljetten. · De Tweede Wereldoorlog veel meer een ‘totale oorlog’ In WO 2 vielen veel meer doden onder burgerbevolking. Dit komt doordat: - bewegingsoorlog nam meer ruimte in beslag, waardoor grote delen van een aangevallen land frontgebied werd - massale bombardementen vernielden steden en doodden talloze inwoners - Hitler voerde een ideologische oorlog, waarvan miljoenen Joden, Polen en Russen het slachtoffer werden - Russen en Duitsers: tactiek van de verschroeide aarde = ze vernielden zo veel ze maar konen om niets in handen van de tegenstanders te laten vallen - bevolking werd op hardhandige wijze geheel gedeeltelijk verdreven. Evenals in WO 1 werden de mensen die niet aan het front leefden, dagelijks op allerlei manieren bij de oorlog betrokken. (krijgsgevangenen, verzetsactiviteiten, ondergrondse bladen moesten worden gedrukt, geheim radiocontact met Engeland). Veel mensen verzetten zich ook passief. Ook waren er mensen die met de bezetters samen werkten (om hun baan te behouden, of vrijwillig bij bijv. SS) Er ontstond schaarste aan het thuisfront doordat productie oorlogsgoederen voorging. De regering voerden distributiebonnen in om de beschikbare goederen eerlijk te verdelen. Sommige beroepsgroepen worden meer bij de oorlog betrokken dan anderen. Fabrikanten deden goeden zaken. De schaarste was een goede voedingsbodem voor zwarthandelaars. Velen kwamen voor de vraag te staan of en in welke maten zij producten en diensten moesten leveren. Mannen en vrouwen, jong en oud. Veel vrouwen waar ook nauw betrokken bij de oorlog, ze kregen meer taken. Belangrijke taken als koerierster of verplegen van gewonden. De nazi’s betrokken ook de jeugd hun pogingen de bevolking te nazificeren (Hitlerjugend, onderwijs werd benut om nazi leer over te brengen). · De Tweede Wereldoorlog ook een etnische strijd
De Tweede Wereldoorlog onderscheidde zich in Europa van alle vorige oorlogen door een ping alle Joden in de door Duitsers bezette gebieden de vermoorden, de ‘holocaust’.