Hoofdstuk 8 Volkscultuur Mentaliteit -> De gedeelde opvattingen, gevoelens, ervaringen en het gedrag van groepen mensen. Vastenavond -> De feestelijkheden die drie dagen de mensen in hun greep hadden: van zondag tot Aswoensdag, het begin van de vastenperiode.
1 Het toneel, de spelers en het publiek
De middeleeuwse stad was door middel van muren, poorten, torens (allemaal van steen!), en een gracht afgescheiden van het platteland. De mensen woonden er dicht bij elkaar in kleine houten huisjes. Ze hielden zich bezig met handel, nijverheid en sommigen met bestuur en met landbouw.
Er waren maar weinig steden en ze waren (vergeleken met de steden van nu) erg klein. De plaats waar een stad was ontstaan, behoorde meestal toe aan een heer of aan de kerk.
Familie en gezin
Familie was de belangrijkste groep. Vaak werden bloedverwanten en dienstpersoneel tot de familie gerekend. Een familie bestond meestal uit een gehuwde man en vrouw met hun kinderen.
Vrouwen
De vrouw nam een centrale plaats in binnen het gezin. Ze verzorgde de kinderen en zorgde het huishouden. Ook werkten vrouwen van handwerklieden en loonarbeiders mee met het werk van hun man.
Kinderen
Je was tot je zevende jaar ‘kind’. De eerste zeven jaar werd je verzorgd en mocht je spelen. Vanaf hun zevende moesten ze beginnen met werken. Voor de rijken en de leden van de middengroepen gold dat de kinderen vanaf hun zevende naar school konden. In een klas zaten kinderen van alle leeftijden. Een beetje kunnen lezen, schrijven en rekenen was al voldoende. Ze leerden verder thuis, op straat en tijdens het spelen.
Mannen en werken
De mannen werkten soms in loondienst als geschoolde arbeider, maar meestal als ongeschoolde kracht die het zware werk moest doen in de nijverheidsbedrijven.
Ook was er een groep met een eigen bedrijfje. In het bedrijfje was misschien nog één knecht aangenomen. Verder werkten vrouw en kinderen mee als dit nodig was.
Gilde -> een groep personen met hetzelfde beroep, die de handen ineen had geslagen. Deze gilden waren er bijna voor iedere beroepsgroep.
Een gilde:
- ging oneerlijke concurrentie tegen
- zag toe op de opleiding van toekomstige beroepsgenoten
- bood maatschappelijke zorg voor aan leden en hun familie
- bood hulp aan leden, bij ziekte, armoede of dood
De rijken
In iedere stad had een aantal families zich een allesoverheersende positie weten te verwerven. Dit waren rijke families.
Patriciaat -> De groep families die de politieke en economische macht in handen had in de middeleeuwse stad.
De rijken die de macht in handen hadden, wilden zo duidelijk mogelijk laten zien dat zíj de macht hadden.
De armen
De armen stonden op de laagste trede van de sociale ladder. Er waren een heleboel mensen die onder de ‘armen’ vielen: daklozen, zwervers, bedelaars in de stad enz…
Ze hoopten in de stad op het medelijden en de christelijke naastenliefde van de bewoners te kunnen reken.
De geestelijken en de kerk
Geestelijken -> Personen die een kerkelijke wijding hebben ontvangen en deel uitmaken van de christelijke kerk.
De geestelijken (bidders) waren het dichtst bij God en vormden daarom de hoogste stand. De adel hoorde tot de tweede stand en de rest van de bevolking tot de derde stand.
Er waren wereldlijke geestelijken en reguliere geestelijken:
- De wereldlijke geestelijken hielden zich bezig met de niet-geestelijken.
- De reguliere geestelijken hadden zich afgewend van de wereld. Het waren monniken en nonnen. Later kwamen er ook ‘bedelorden’ deze monniken en nonnen waren niet verplicht binnen het klooster te blijven, maar mochten de straat op om bijv. goede werken te doen. Ook kwamen er ‘begijnhoven’. Dat was een complex van kleine woonhuizen, afgewend van het drukke stadleven. Er woonden vrouwen (begijnen) die samen een vroom leven leidden.
Een ander verschil tussen geestelijken was de scheiding tussen hoge en lage geestelijken.
De vreemdelingen en gasten
Een deel van deze mensen werden weinig gewaardeerd, maar er waren ook welkome gasten:
- Boeren uit de omgeving die naar de markt kwamen om hun producten te verkopen of om inkopen te doen.
- Adellijke dames en heren die de stad bezochten (en er inkopen deden).
- Handelaren die goederen op de markt brachten.
2 Het spel van volkscultuur
De vastenavondperiode duurde meestal een paar maanden. In sommige streken begin het al op 11 november, maar er moest toch gewacht worden tot december voor de gekheid de kop op stak.
Kinderbisschop
Op onnozele kinderendag (28 december) mochten kinderen voor één dag feestvieren. En net doen of zij de baas waren. Hieruit is het kiezen van de kinderbisschop opgekomen (dag verschilde per stad).
De jongen die tot pseudo-bisschop werd benoemd, mocht zo lang als de vastenavondperiode duurde, in de stad ‘resideren’. Hij werd ontvangen door de priester en mocht hij vooraan in de kerk zitten.
Maar het was niet alleen grappig, maar ook serieus. De kinderbisschop hield een preek (geschreven door een volwassene) waarin hij de nadruk legde op gedrag van de volwassenen.
Koppermaandag
Een argeloze bezoeker kon in januari en februari verrast worden op kluchtig vermaak. Koppermaandag was de dag na Driekoningen. Koppermaandag was speciaal bestemd voor de gebrekkigen in de stad. De varkensjacht door blinden paste hier goed bij.
Vastenavond
Er werd uitgebreid gegeten en gedronken. Gilden en andere groepen kregen een subsidie van het stadsbestuur, om de maaltijden te kunnen betalen. Er liepen muziekanten, acrobaten enz. rond, om de mensen te vermaken. ’s Avonds werd er gedanst. Iedere stad probeerde belangrijke mensen, van buiten de stad, bij het feest te krijgen. Als een hertog (van dat gebied) een stad bezocht was dit een grote eer.
Armen konden nu ook dichter in de buurt komen van de rijken/adelen. Ze konden ze storen, tijdens de maaltijd, voor een liedje, een truc of een sketch. Hierin konden ze zelfs kritiek hebben op de leden van het stadbestuur, zolang dit maar op een grappige manier gedaan werd.
Mannen en vrouwen liepen verkleed over straat en hadden maskers op, hierdoor liepen armen en rijken door elkaar (het was niet te zien of er een arme of rijke persoon achter het masker schuil ging).
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
D.
D.
Goed gedaan
IK VIND GOED
-xxx-jes Desi
18 jaar geleden
AntwoordenI.
I.
goeie samenvatting(Y)
dankje wel schelt mij weer werk!;)
groetjes
18 jaar geleden
Antwoorden