Hoofdstuk 6, par. 1: Nederland en zijn koloniën

Geschiedenis Hoofdstuk 6.

Paragraaf 1.

Indonesië heeft ± 13.667 eilanden --> 6000 zijn bewoond.
Meeste inwoners zijn/waren boer --> rijstbouw --> sawa's.
Ook leefden er mensen van de handel.
In Indonesië waren veel verschillende culturen, volkeren, godsdiensten:
Natuurgodsdienst.
Hindoeïsme.
Boeddhisme.
Islam.
Christendom.

1602 --> Oprichting VOC.
De VOC had alleenrecht/monopolie op handel met Azië.
De VOC vestigde zich als eerste op de Molukken (Banda eilanden).
Hier groeide als enige plek op de wereld foelie + nootmuskaat.
Jan Pieterszoon Coen --> geweld.

Doel VOC --> winst maken.
Hoe? --> contracten afsluiten met inheemse vorsten of geweld gebruiken.

Voor boeren betekende komst VOC naast belasting betalen aan inheemse vorst nu ook werken voor de vorst die een contract had met VOC.

In 1798 gaat VOC failliet, 1799 neemt de Nederlandse staat het gebied van de VOC over --> Nederlands Indië.

Indonesië, de gordel van smaragd.

VOC: 1602 - 1798.
Alleenrecht op handel Azië.
Recht op oorlog voeren.
Verdragen sluiten met inheemse vorsten.
Forten bouwen op gebieden waar handel mee gedreven werd.
Besturing van veroverde gebieden.

Overname Nederlandse staat.
In 1799 neemt staat bezit VOC over.
Bezit ligt vooral in Java en delen van Sumatra (centrum Batavia).
Buitengewesten (alle andere eilanden) leven weinig op.

Java-oorlog: 1826 - 1830.
Javaanse adel raakte steeds meer macht kwijt. Hierdoor verzet tegen Nederlandse politiek.

Opstand in 1825: leider --> Diponegoro = prius.

Cultuurstelsel: 1830.
Gouverneur-generaal van der Bosch.
Doel: kolonie winstgevend maken.

Cultuurstelsel.
Van de grond moest 1/5 deel bebouwd worden met exportproducten zoals koffie, suiker en indigo.
Boeren krijgen plantloon hiervoor.
Uitvoering cultuurstelsel werd overgelaten aan inlandse vorsten.
Vorsten kregen in ruil hiervoor deel van de opbrengst: cultuurprocenten.
Winst kwam in Nederlandse schatkist --> batig slot.

Nadelen cultuurstelsel.
Uitbuiting boeren door inlandse vorsten (indirect door Nederlanders).
Boeren hielden te weinig grond over voor eigen gewassen.
Boeren hielden te weinig tijd over voor eigen gewassen.

Afschaffing cultuurstelsel.
In 1860 verschijnt er een roman over de uitbuiting van de mensen in Indonesië: Max Havelaar, geschreven door Multatuli (Eduard Douwes Dekker).
Liberalen vonden dat niet alleen de staat mocht profiteren van Nederlands-Indië, maar ook de privé ondernemers.
Daarom werd in 1870 het cultuurstelsel afgeschaft.
Voor de Javaanse boeren veranderde er niet veel. Ze moesten nu belasting betalen aan de beheerder van de plantage.

Modern imperialisme 1870.
Landen streven naar koloniale rijken:
Grondstoffen.
Macht.
Aanzien.

Ethische politiek.
Nederland heeft een ereschuld aan Nederlands-Indië.
Hierdoor invoering ethische politiek.
Voogdijgedachte: Onder voogdij van de Nederlanders moesten de Indonesiërs op eigen benen leren staan.
De bevolking moest uit haar primitieve staat van ontwikkeling worden opgeheven.

Maatregelen ethische politiek.
Verbeteren gezondheidszorg.
Oprichten bestuursorganen zoals gemeenteraad.
Vergroting mogelijkheden onderwijs.