Hoofdstuk 3, paragraaf 1 en 2

Paragraaf 3.1 De aanloop tot de Tweede Wereldoorlog

Doel van Hitler: Gebieden rond Duitsland waar Duitse inwoners wonen inlijven (veroveren). Tweede doel: verovering van \'Lebensraum\' voor het Arisch ras -> deze hadden een hoge status. De joden moesten verwijderd worden.

1931: Japan Mantsjoerije veroverd het gebied in het noordoosten van China. Na veroordeling volkenbond zegt Japan haar lidmaatschap op. Oktober 1931 -> Italie valt Abbessinië (Ethiopië) binnen -> Hitler voert de herinvoering van de dienstplicht aan en begint met herbewapenen.

1936 -> soldaten Hitler trekken Rijnland binnen. Sinds 1919 was dit grensgebied van Duitsland gedemilitariseerd (daar was geen leger meer). Franse protesten -> maar er gebeurde niks. Volkenbond keek machteloos toe, en kon niks doen om vrede te bewaren.

Jaren 30 -> Frankrijk en Engeland voeren appeasement-politiek in ten opzichte van Duitsland. Om oorlog te voorkomen -> onderhandelen over Duitse eisen. Er was toen een zware economische crisis -> leidt tot eigen belang; een politiek van niet ingrijpen tegenover Duitsland, Italië en Japan.

september 1938 -> hoogtepunt appeasement-politiek bij Conferentie van Munchen. Grensgebied van Tsjechoslowakije (bondgenoot van Frankrijk) met Duitsland kende een grote Duitstalige groep inwoners, de Sudeten-duitsers. Hitler -> eist aansluiting van dit gebied bij het Duitse Rijk. Op de conferentie dwongen Engeland en Frankrijk Tsjechoslowakije Sudetenland af te staan.

1939 -> rest van Tsjechië werd ingelijfd en Slowakije wordt een vazalstaat (staat die geheel onafhankelijk is van en in feite geregeerd wordt door een machtig buurland) van Duitsland. Het niet-ingrijpen was een teken van zwakte.

augustus 1939 -> Duitsland sluit een niet-aanvalsverdrag met de Sovjet-Unie -> werden geheime afspraken genomen; over verdeling van Polen en de Russische invloed in de Baltische staten.

Vanaf 1931 -> oorlog aan de gang tussen Japan en China; grote stukken gond waren onder Japanse controle. Het grondstofrijke Mantsjoerije werd een Japanse vazalstaat, Mansjoekwo, met een eigen keizer aan het hoofd.

1940 -> Vichy-Frankrijk staat kolonies af aan Japan. Japanse propaganda -> presenteert deze uitbreiding aan de Aziaten als de Groot-Aziatische Welvaartssfeer, de Aziaten zouden onder Japanse leiding tot een grote welvaart komen -> verontrust USA.

Eind 1941 -> besluit van Amerika tot een olie-embargo (stopzetten van aardolie leveranties aan een vreemde macht tegen Japan: Frans Indochina en China onrtuimd? Weer levering van olie aan Japan.

augustus 1941 Roosevelt ontmoet Churchill om politieke situatie te bespreken. Zij sloten het Atlantic Charter, komt overeen met de 14 punten van Wilson.

Nieuwe oliebronnen en andere grondstoffen waren te vinden in de verovering van westerse kolonies (Nederlands-Indie) -> was zeker oorlog met Verenigde-Staten en Groot-Brittanie. Leger van Japan had handen vol aan oorlog met China. Voor de keizer bleek de aanval de enige keus.

7 december 1941 -> Japanse vliegtuigen slaan toe op Pearl Harbor, Hawaii.

Paragraaf 3.2 Het verloop van de oorlog

1 september 1939 -> Duitsland valt Polen binnen. Groot-Brittannië en Frankrijk hadden er genoeg van -> verklaren Duitsland de oorlog. Einde aan de appeasement-politiek en begin van de Tweede Wereldoorlog. Verovering op Polen was geen probleem. Nieuwe methode van oorlogsvoering: samenwerken van bommenwerpers en tanks. In één maand was het grote Poolse leger verslagen. Sovjet-Unie trekt vanuit het oosten Polen binnen.

voorjaar 1940 -> Duitsland bezet Denemarken en Noorwegen -> aanval op de noordelijke flank onmogelijk te maken en om de aanvoer van Zweeds ijzererts veilig te stellen.

10 mei 1940 -> Duitse offensief in westen barst echt uit. In 1 grote aanval werden Nederland, Luxemburg, België en Frankrijk aangevallen. Toen Frankrijk na een veldtocht van 6 weken capituleerde (zich op zekere voorwaarden overgeven) -> Hitler was heerser op grote delen van het vasteland van Europa. West- en Noord-Europa werden bezet. Frankrijk maar een gedeelte -> niet-bezette deel stichtte maarschalk Pétain met de Duitsers een collaborerend regime: Vichy Frankrijk.

Volgende doel van Hitler -> Groot-Brittannië. Deze Battle of Britain leidde tot een Duitse hinderlaag door de vernieuwde vliegtuigen en nieuwe radarinstallaties. Door nachtelijke bombardementen bleef Duitsland druk uitoefenen op de Engelsen -> overdag kon niet meer door de grote verliezen aan piloten.

Mussolini -> bondgenoot van Hitler. Hij wilde van Middellandse Zee een Italiaanse binnenzee maken. Albanië werd snel veroverd maar met de Grieken hadden zij het moeilijker. Hitler schoot te hulp -> Griekenland wordt veroverd. In Noord-Afrika verliep het hetzelfde maar door hulp van het Duitse Afrikakorps werd succes tot in Egypte geboekt. Op weg naar Suezkanaal werd Duitse leger verslagen door Montgomery bij El Alamein.

oktober 1942 -> Britten in offensief en Duitsers worden teruggedreven. Ondanks het niet-aanvalsverdrag bleef voor Hitler de Sovjet-Unie het belangrijkste doelwit.

zomer 1941 -> lancering van Operation Barbarossa. Over een breed front vielen honderdduizenden Duitse soldaten de Sovjet-Unie binnen. vanaf 22juni 1941 is de Sovjet-Unie het belangrijkste strijdperk voor de landenoorlog geworden.

Vlak voor Moskou stokte de Duitse opmars -> nieuwe troepen uit Siberië konden Duitsers tegenhouden. Op de winter waren Duitsers niet voorbereid > een pluspunt voor Stalin en zijn leger.

voorjaar 1942 -> hervatten van Duitse offensief en in september bereiken ze Stalingrad. In een veldslag van maanden lukte het Russische legers een Duits leger van 300.000 man in te sluiten.

Vanaf het begin van 1943 -> tegenoffensief wordt sterker en Duitsers moeten zich terugtrekken.

In mei 1941 -> in Noord-Afrika dwong een aanval van Britse troepen vanuit Egypte en Amerikaanse troepen vanuit Marokko het Duitse Afrikakoprs tot overgave. Na aanval op Pearl Harbor -> verklaarde Hitler USA de oorlog, Hitler ziet er nu de gevolgen van.

Vanuit Noord-Afrika staken de Geallieerden over naar Sicilië om Italië binnen te vallen.

September 1943 -> Italianen zetten zelf Mussolini af, namen hem gevangen en cappituleerden voor de Geallieerden. Duitsers grijpen in -> Mussolini wordt bevrijd en Noord-Italie wordt bezet, een verdediging wordt opgebouwd tegen de oprukkende Geallieerden.

1943-1944 -> Duitse militaire situatie verslechterd. In het oosten -> bestoken van de legers door de Sovjet-Unie. Overdag bombardeerden Amerikaanse (\'s nachts Britse) bommenwerpers Duitse steden en industriecentra. Op de Atlantische Oceaan -> vanaf 1943 geallieerde vliegtuigen en oorlogsschepen werden de gevreesde U-boten eindelijk de baas.

Het verslaan van Duitsland kon alleen door het ook op het land te verslaan -> dit kon alleen door een invasie.

6 juni 1944 -> D-day circa 176.000 soldaten, 4.600 schepen en 9.500 vliegtuigen waren bij de landingen in Normandië betrokken. Het ging bijna mis: Met grote moeite konden Britse en Amerikaanse troepen hun bruggenhoofden handhaven en uitbreiden.

Eind juni -> braken de Amerikanen uit hun bruggenhoofd en toen werd er snel vooruitgang geboekt. In hoog tempo werden België en Frankrijk bevrijd.

September 1944 -> trachtte veldmaarschalk Montgomery een gedurfde aanval om over de rijn bij arnhem naar het Duitse Ruhrgebied te stoten. De luchtlandingsoperatie Market Garden mislukte. Voor het Nederland boven de rivieren brak met de hongerwinter de zwaarste periode van de bezetting aan.

Russische opmars aan het oostfront ging onweerstaanbaar verder.

Eind 1944, begin 1945 -> sovjettroepen bevrijdden het grootste deel van Oost-Europa. Om vorderingen te bespreken en afspraken over de na-oorlogse situatie te maken kwamen de geallieerde leiders bijeen in Jalta op de Krim.

April 1945 -> Duitsland vanuit het oosten en westen binnengevallen. De Wehrmacht kon de geallieerde legers niet meer tegenhouden.

25 april 1945 -> Russische en Amerikaanse soldaten ontmoeten elkaar bij het plaatsje Torgau aan de Elbe. Twee weken later -> Berlijn valt en op 9 mei capituleerden de Duitse legers en eindigde de Tweede Wereldoorlog in Europa.

Hitler pleegde in zijn bunker in Berlijn zelfmoord.

Roosevelt had de Amerikanen beloofd om wraak te nemen op Japan door de aanval op Pearl Harbor. Eerst moesten ze hun leger opbouwen. De Japanners -> veroverden zonder moeite Hong Kong, Thailand, Birma, Maleisië, Singapore, de Filippijnen en, in maart 1942, Nederlands-Indië.

Juni 1942 -> vlak voordat Australië en India ingenomen konden worden stokt de Japanse opmars. Bij de Midway-eilanden eindigde een enorme zee- en luchtslag in een Japanse nederlaag. Japan verloor vier vliegdekschepen, dit verlies kon niet meer goed gemaakt worden.

Hierna volgde het Amerikaanse tegenoffensief -> springend (het island hopping) van eiland naar eiland veroverden de Amerikanen steunpunten die steeds dichter bij Japan kwamen te liggen. Ze kregen vliegvelden waardoor ze Japan konden bombarderen. Niets kon de Amerikanen nog stoppen.

April 1945 -> Roosevelt overlijdt. Zijn opvolger Harry S. Truman nam een besluit. Onder leiding van Robert Oppenheimer was er in het diepste geheim al jaren gewerkt aan een nieuw, verschrikkelijk wapen: de atoombom. In het voorjaar was deze voltooid.

6 augustus 1945 werd de eerste atoombom afgeworpen op Hirosjima, drie dagen later de volgende op Nagasaki. Ongeveer tegelijk -> Sovjet-Unie verklaart Japan de oorlog en stonden Russische troepen klaar om Mantsjoerije in te nemen.

Overgave was onontkoombaar. Amerikanen laten hun eis tot aftreden van keizer Hirohito vallen en toen stond niets de overgave meer in de weg. Generaal MacArthur nam de Japanse capitulatie in ontvangst.

2 september 1945 -> officieel einde aan de Tweede Wereldoorlog.

Voor het einde van de oorlog in Azië waren de geallieerde leiders nog één keer bijeen gekomen. Op een conferentie in Potsdam, een voorstad van Berlijn, werden onder meer de afspraken over Duitsland en Berlijn en de Poolse grenzen in definitieve regelingen vastgelegd