Hoofdstuk 3 en 4

• Nationalisme:
- Verkrijgen van Koloniën (imperialisme)
- Opbouw leger & vloot (bedreiging van Engelse macht op zee)
- Revanche gedachten ten opzichte van Elzas Lotharingen 1817 (Franse trots)

• Twee kampen:
- De driebond Duitse Rijk
Donaumonarchie & Italië ook wel Centralen genoemd
- De Triple Entante ( Frankrijk, Engeland & Rusland)

• De Triple Entente blokkeerde de Duitse haven, veel goederen via Neutrale. Veel werd via Nederland verhandeld. Nederland werd rijk.
• Duitsland beantwoorde de blokkade met het duikbootwapen.

• Zimmermanntelegram werd verstuurd naar een Duitse ambassadeur in Mexico. In dit telegram stond dat als Mexico een deel van de VS zou krijgen als Mexico samen met Duitsland meedeed aan de oorlog en als Duitsland won.
• 1917 keerpunt jaar
Vanaf 1917 deed de VS mee met de oorlog (vooral Psychologisch)
• Laatst offensief van de Duitsers in 1918. De Triple Entente opende een 3e front in Griekenland en namen het initiatief terug.
• 1918 Duitsland vraagt om een wapenstilstand. Duitse keizer vlucht.
• 1919 verdrag van Versailles
• Gevolgen:
- Nieuwe staten & grenzen
- Communisme ingevoerd
- Hoge schuldenlast door de oorlog
- 15 tot 17 miljoen doden.

De regeringen namen de touwtjes in handen
• Fabrieken, banken en buitenlandse eigendommen werden in beslag genomen
• Alle grond werd onder toezicht van de staat geplaatst
• Geleend geld en schulden die Rusland had bij andere landen werden niet terug betaald

Pieter Jelles Troelstra— richtte in 1894 de SDAP (sociaal-democratische arbeiderspartij) op.
• Kinderwetje van Houten, zonder goede controle
• Na Raspoetin vervreemde de tsaar zich van het volk
• Lenin: combineerde het Marxisme met zijn ideeën
• Onvoorbereid stortte de tsaar zich in 1914 op de oorlog. Gevolg: het eerste jaar 4 miljoen doden en een land in chaos.
• De tsaar bleef vasthouden aan zijn alleenheerschappij en gaf de Doema weinig/ geen zeggenschap.
• Kaart van Europa:
- Rusland is groot door de uitbreidingen van de Tsaren.
- Imperialisme. Veel landen bezaten gebieden die groter waren dan hun eigen moederland. Het Engels imperium is het grootst.
- Dit komt door nationalisme, trots op eigen land en volk (en vaak afkeer van andere volken).
- Ottomaans rijk: De Turken hadden een groot rijk op de Balkan. De militaire macht van de Turken was verzwakt. In de 19e eeuw viel het rijk uiteen. Balkanvolken kwamen in opstand en riepen zelfstandige staten uit.
- Donaumonarchie was een groot rijk in het midden van Europa. De Kern was Oostenrijk en Hongarije. De Oostenrijkse keizer was het hoofd van dit land
- Rusland wilde een hoofdrol spelen op de Balkan nu het Ottomaanse rijk uiteen viel. Daarom steunde zij de Balkanvolken in hun verzet tegen de Turken en Oostenrijkers
• Duits Keizerrijk
- Staatshoofd was de Duitse keizer Wilhelm II (was de koning van Pruisen)
- Bismarck was minister-president en het lukte hem de verschillende Duitse staten samen te voegen.
- Nationalisme zorgde ervoor dat ze kolonies wilden
- Opbouw van een groot leger en vloot.

• Karl Marx
- Geb. 1818 in Trier
- Tot 1883
- Journalist
- Doet ideeën over het socialisme op in Parijs
- Doel: het bevrijden van de onderdrukte klasse (in het kapitalisme)
- Das Kapital en het Communistisch Manifest

- Marxisme
- Klasseloze samenleving
- Bezitloze samenleving
- Karl Marx had voorspeld dat er een einde zou komen aan de uitbuiting van de arbeiders. Het proletariaat zou door een revolutie de macht overnemen en het communisme invoeren
Socialisme is politiek ideaal dat— uitgaat van grotere gelijkheid tussen de mensen.

• Situatie in Rusland
- Familie Romanov was sinds 1613 tsaar
- Langzamerhand vergrootte Rusland zijn rijk
- Groot land met tientallen volken
- Economische + sociaal slecht:
• 80% (van de 128 miljoenen Boer)
• Lijfeigenschap tot 1861
• Slechte omstandigheden arbeiders
• Lenin Combineerde het Marxisme met zijn eigen ideeën.
• Communisme

Uit het socialisme ontstonden twee stromingen
1. Mensjewieken: Juiste moment afwachten en steun zoeken bij tegenstanders van de tsaar
2. Bolsjewieken: onderleiding v Lenin. Wilde revolutie.
3. Tsaar Nicolaas II Onder druk van een golf van stakingen besloot hij de Doema op te richten

• WOI
Onvoorbereid stortte de tsaar in 1914 zich in de oorlog. Gevolg: in het eerste jaar 4 miljoen doden en een land in chaos.

• 1917 revolutie jaar.
Directe oorzaak:
Chaos n.a.v. WOI
• Diepere oorzaak:
Nicolaas II had geen oog voor de problemen van arbeiders en boeren, die in beroerde omstandigheden werkten en leefden.
De Tsaar bleef vasthouden aan zijn alleenheerschappij en gaf de Doema weinig zeggenschap

• Februari revolutie.
Oproer in Petrograd.
Mensen staakten en eiste:
Meer geld, Brood en een regering door de Doema
Tsaar beval het leger om in te grijpen. De officieren weigerden.
Doema steunde het verzet en eiste het vertrek van de Tsaar

2 maart deed de tsaar afstand van de troon